1. Định nghĩa Công Đoàn Việt Nam
Công đoàn Việt Nam là một tổ chức chính trị - xã hội lớn của giai cấp công nhân, đội ngũ trí thức và những người lao động tự nguyện lập ra nhằm mục đích tập hợp, đoàn kết lực lượng, xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam mạnh mẽ về mọi mặt; đại diện và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động, góp phần xây dựng đất nước Việt Nam độc lập, thống nhất hướng tới chủ nghĩa xã hội. Công đoàn Việt Nam là thành viên của hệ thống chính trị và là thành viên của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, là trung tâm tập hợp, đoàn kết, giáo dục, rèn luyện, xây dựng đội ngũ giai cấp công nhân, lao động.
2. Quá trình hình thành
Cuối năm 1924, đầu năm 1925, tại Quảng Châu, Đảng lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đã khởi xướng lý luận về tổ chức công đoàn Việt Nam, đề ra mục tiêu hoạt động của Công Hội và đào tạo cán bộ xuất sắc trong tổ chức thanh niên cách mạng Cộng Sản Đoàn. Năm 1928 - 1929, các tổ chức Công hội đỏ được hình thành và thống nhất thành tổng Công Hội đỏ miền Bắc. Ngày 28/7/1929, tại Hà Nội, tổng Công Hội đỏ miền Bắc được thành lập. Các tổng Công Hội đỏ khác cũng hình thành và hoạt động trên khắp cả nước. Trải qua các giai đoạn cách mạng, Công Đoàn Việt Nam đã có nhiều tên gọi khác nhau như Công Hội Đỏ, Nghiệp đoàn Ái Hữu, Công nhân Phản Đế, Công nhân Cứu quốc, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Tổng Công Đoàn Việt Nam, và Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Ngày 28/7/1929 đã được xác định là Ngày thành lập Công Đoàn Việt Nam. Điều này được xác nhận tại Đại hội đại biểu Công Đoàn toàn quốc lần V (tháng 11/1983).','
3. Tên gọi
Sau những thăng trầm trong lịch sử, Công Đoàn Việt Nam đã trải qua nhiều thay đổi về tên gọi:
- Công Hội Đỏ (1929 - 1935)
- Nghiệp Đoàn Ái Hữu (1935 - 1939)
- Hội Công nhân Phản Đế (1939 - 1941)
- Hội Công nhân Cứu quốc (1941 - 1946)
- Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (1946 - 1961)
- Tổng Công Đoàn Việt Nam (1961 - 1988)
- Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (từ 1988 đến ngày nay)
4. Nhiệm vụ
Công Đoàn Việt Nam đảm nhận những trách nhiệm sau:
- Bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng của công nhân, viên chức và lao động
- Tham gia vào quản lý Nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội, thực hiện kiểm tra, giám sát hoạt động của cơ quan Nhà nước và tổ chức kinh tế
- Giáo dục, động viên CNVCLĐ để họ phát huy quyền làm chủ đất nước, thực hiện nghĩa vụ công dân, đồng thời xây dựng và bảo vệ tổ quốc
5. Vai trò
Chính trị
- Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc đóng góp xây dựng và nâng cao hiệu suất của hệ thống chính trị - xã hội xã hội chủ nghĩa.
- Tăng cường sự kết nối chặt chẽ giữa Đảng và nhân dân, bảo đảm và thúc đẩy quyền lực của nhân dân lao động, từng bước hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa, bảo đảm thi hành công lý và để Nhà nước thực sự là Nhà nước của dân, do dân và vì dân.
- Công đoàn tham gia xây dựng và hoàn thiện cơ chế quản lý kinh tế nhằm loại bỏ tham nhũng, quan liêu, củng cố nguyên tắc tập trung trên cơ sở mở rộng dân chủ.
- Góp phần củng cố những thành tựu kinh tế văn hoá và khoa học kỹ thuật đã đạt được trong những năm thực hiện đường lối đổi mới của Đảng.
- Tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu suất hoạt động của các thành phần kinh tế trong đó kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, liên kết và hỗ trợ các thành phần kinh tế khác phát triển có lợi cho quốc kế dân sinh.
- Đẩy mạnh quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, từng bước đưa kinh tế tri thức vào Việt Nam, góp phần nhanh chóng hội nhập với khu vực và thế giới.
- Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế thị trường theo hướng xã hội chủ nghĩa, việc tăng cường hoạt động của các thành phần kinh tế vẫn đảm bảo cho kinh tế quốc doanh giữ vị trí then chốt, đóng vai trò chủ đạo.
- Trong môi trường kinh tế đa dạng, Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục công nhân, viên chức và lao động để nâng cao ý thức giai cấp, chấp nhận chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng.
- Điều này làm hướng dẫn cho mọi hoạt động, thúc đẩy giá trị cao quý, kế thừa truyền thống văn hoá dân tộc và tiếp thu những đóng góp tiên tiến của văn minh nhân loại, góp phần xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm chất bản sắc dân tộc Việt Nam.
- Công đoàn đóng vai trò quan trọng trong việc tham gia xây dựng giai cấp công nhân mạnh mẽ cả về số lượng và chất lượng, không ngừng nâng cao tri thức chính trị, kỷ luật tổ chức, văn hoá, kỹ thuật, có tư tưởng nhân quan, thực sự là lực lượng cốt lõi của khối liên minh công - nông - trí thức, làm nền tảng cho sự đoàn kết toàn dân.
- Làm cơ sở vững chắc để đảm bảo vai trò lãnh đạo của Đảng và tăng cường sức mạnh của Nhà nước.
6. Tương tác giữa Công đoàn Việt Nam và Nhà nước
Trong bối cảnh xã hội xã hội chủ nghĩa, mối quan hệ giữa Công đoàn Việt Nam và Nhà nước được xây dựng trên cơ sở bình đẳng, hợp tác, tôn trọng, và phối hợp chặt chẽ trong các hoạt động nhằm đạt được mục tiêu chung: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ và văn minh”. Nhà nước không chỉ tạo điều kiện vật chất cho Công đoàn mà còn ban hành các văn bản pháp luật để hỗ trợ và định rõ cơ sở pháp lý cho hoạt động của Công đoàn. Sự hợp tác giữa Công đoàn và Nhà nước không chỉ là cơ sở vật chất mà còn là sự phối hợp mạnh mẽ trong việc xây dựng chính quyền Nhà nước ngày càng lớn mạnh. Công đoàn không chỉ là nguồn cung cấp cán bộ ưu tú mà còn đóng góp tích cực vào sự phát triển của Đảng và Nhà nước.
7. Mối quan hệ giữa Công đoàn Việt Nam với Đảng Cộng sản Việt Nam
Công đoàn Việt Nam là đường nối quan trọng giữa Đảng và giai cấp công nhân, liên kết với toàn bộ người lao động. Sự hoạt động của Công đoàn không chỉ là chìa khóa quan trọng mà còn phụ thuộc chặt chẽ vào sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, vì Đảng là đội ngũ tiên phong và tích cực nhất của giai cấp công nhân. Sự lãnh đạo của Đảng đối với Công đoàn được hình thành qua những cuộc đấu tranh cách mạng của giai cấp công nhân và Công đoàn Việt Nam. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, Công đoàn Việt Nam đã chơi một vai trò tích cực trong các cuộc cách mạng dân tộc, chiến tranh chống Mỹ cứu nước và trong xây dựng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Đảng lãnh đạo Công đoàn thông qua các quyết định của Đại hội và cấp uỷ Đảng. Công đoàn Việt Nam, theo đường lối và chủ trương của mình, triển khai các nghị quyết của Đảng thành chương trình hành động cụ thể. Đảng Cộng sản Việt Nam tôn trọng tính độc lập tổ chức của Công đoàn và không can thiệp, không áp đặt ý kiến của Đảng lên Công đoàn. Đảng chỉ giới thiệu những đảng viên là đoàn viên ưu tú để Công đoàn xem xét, tin tưởng bầu vào Ban lãnh đạo Công đoàn thông qua các đại hội.