Top 8 Bài phê phán về nhân vật Xuý Vân trong Xuý Vân giả dại (Ngữ văn 10 - Sách Cánh diều) độc đáo

Thuộc loại hình sân khấu dân gian, chèo được hình thành và phát triển ở nước ta từ rất sớm. Những vở chèo nổi tiếng nhất có thể kể đến như: Quan âm Thị Kính, Kim Nhan…những vở chèo không chỉ nhằm mục đích giải trí mà thông qua vở chèo các tác giả dân gian đã gửi gắm biết bao quan niệm về nhân sinh. Chèo đối với cuộc sống của con người đã trở nên vô cùng quen thuộc, chẳng những vậy mà nhà văn Nguyễn Bính cũng từng viết:

“Bữa ấy mưa xuân phơi phới bay

Hoa xoan lớp lớp rụng vơi đầy

Hội chèo làng Đặng đi ngang ngõ

Mẹ bảo: “Thôn Đoài hát tối nay… ”

Trong những trích đoạn chèo hay và nổi tiếng nhất có thể kể đến, đó chính là Xúy Vân giả dại. Trích đoạn chèo này thuộc vở chèo Kim Nham, nói về việc Xúy Vân có những dan díu bất chính với tình nhân là Trần Phương khi chồng vắng nhà. Để có thể đến được với Trần Phương, Xúy Vân đã quyết định giả dại để làm lí do có thể li hôn với Kim Nhan.

Ở phần mở đầu, Xúy Vân xuất hiện với những tiếng hát và hành động quay cuồng, tâm trạng nửa tỉnh nửa mê, nửa ngây nửa dại. Xúy Vân đã cất tiếng hát than thở với bà Nguyệt về tình duyên của mình, sau đó Xúy Vân đã mượn hình ảnh con đò tình duyên để nói về mình, một người phụ nữ mòn mỏi chờ chồng, hạnh phúc dang dở.

“Tôi là đò, đò nhỏ có thưa

Tôi càng chờ, càng đợi, càng trưa chuyến đò”

Tuy lời hát xuất phát từ trạng thái nửa tỉnh nửa ngây nhưng qua lời hát ấy chúng ta vẫn có thể cảm nhận được tâm trạng đầy đau khổ, day dứt của một cô gái đang lo lắng trước tuổi xuân đang trôi qua, hình ảnh của cô gái ấy như một người lữ khách đứng trên bến đò vắng nhưng chưa thấy bóng dáng con đò.

Ở những câu hát tiếp theo, dưới hình thức của những câu thơ lục bát biến thể, Xúy Vân đã thể hiện được tâm trạng của một người con gái đã có chồng, tự do bị trói buộc, mọi thứ đều phải phụ thuộc vào chồng. Muốn qua sông lần nữa thì phải dứt bỏ tình duyên cũ với chồng:

“Chẳng nên gia thất thì về

Ở làm chi nữa chúng chê bạn cười”

Xúy Vân không phủ định mà thừa nhận tình cảm đổi thay của mình, cô gái ấy luôn khát khao tình yêu và có một niềm tin mãnh liệt vào một tương lai đầy hạnh phúc với tình nhân mới củy mình.

“Gió giăng thì mặc gió giăng

Đôi ta chỉ quyết đạo hằng với nhau”

Hình ảnh Xúy Vân mạnh mẽ tìm đến tình yêu của mình đã từng bị coi là hành vi phá bỏ những giá trị đạo đức phong kiến, phá vỡ đạo tam tòng tứ đức, trở thành một người nổi loạn chẳng quá cũng vì quá khát khao tình yêu và đắm chìm trong tình yêu ấy đến nỗi không thể thoát ra được.

Sau những tâm sự, trước tiếng hỏi của vai diễn cũng như sự hô ứng của tác giả thì nhân vật Xúy Vân mới bắt đầu giới thiệu về mình:

“Chẳng giấu gì: tôi tên gọi Xúy Vân

Lấy Kim Nhan nhà khó gian truân

Chồng học vắng thầy ngày mong mỏi

Khi đã giới thiệu về bản thân mình. Xúy Vân cũng đã mạnh dạn thừa nhận mình đã phụ tấm lòng của Kim Nhan mà say đắm tình nhân trong hiện tại là Trần Phương, dẫu biết là sai trái nhưng tình cảm nào chịu nghe theo sự chi phối của lí trí:

“Phụ Kim Nham say đắm Trần Phương

Nên đến nỗi điên cuồng rồ dại”

Nhưng cũng có những lúc Xúy Vân chợt bừng tỉnh khỏi cơn mê để nhận thức được cái dại khờ của mình:

“Rồ này ai bán thì mua

Dại này ai thấy không mơ mẩn tình

Lúc thì giả cách làm thinh

Lúc thì giả dại ra hình làm điên”

Trích đoạn Xúy Vân giả dại đã làm nổi bật lên tâm trạng nhiều đau khổ, day dứt của Xúy Vân, một cô gái đa tình mà đành phụ tình, đi theo tình yêu mới. Tuy nhiên nàng cũng không hề hay biết rằng người mà mình yêu say đắm Trần Phương lại là một tên Sở Khanh không hơn không kém.

Trong tác phẩm 'Xúy Vân giả dại' thuộc vở chèo 'Kim Nham', con người ta cảm nhận sự thương xót cho số phận của nhân vật Xúy Vân. Cô phải sống trong cái cảm giác 'chăn đơn gối chiếc', ngày ngày chờ đợi chồng trở về. Điều này không tránh khỏi việc nàng phải đối mặt với cảm giác cô đơn, xót xa. Qua giai điệu của bài hát về con gà rừng, Xúy Vân bày tỏ sự bực tức, uất hận vì không nhận được sự thấu hiểu, cảm thông từ mọi người xung quanh. Hơn nữa, khát vọng về một cuộc sống gia đình hạnh phúc, ấm cúng luôn rực cháy trong tâm hồn của Xúy Vân. Nàng ao ước về cảnh chồng đi làm, vợ mang cơm đến. Nhưng mỗi hi vọng là một đau thương, khiến nàng rơi vào tuyệt vọng đến nỗi đánh mất lý trí. Bi kịch của Xúy Vân đồng thời là bi kịch chung của những phụ nữ trong xã hội xưa.

Trong vở chèo Kim Nham, câu chuyện về hôn nhân của Kim Nham và Xúy Vân được kể, nơi một người tập trung vào học hành trong khi người kia thèm muốn sự yêu thương. Sự không đồng lòng này dẫn đến bi kịch tình yêu giữa họ. Trích đoạn 'Xúy Vân giả dại' tái hiện cảnh Xúy Vân giả điên mong thoát khỏi Kim Nham, nhưng bên trong đó là nỗi tâm sự đầy nước mắt của người phụ nữ thiếu vắng tình yêu. Xuất hiện trong toàn bộ vở chèo, số phận của Xúy Vân còn là biểu hiện của những điểm đáng thương khác. Xúy Vân không được tự do lựa chọn hôn nhân, việc lấy Kim Nham là quyết định của cha mẹ, khiến nàng phải sống với người mà cô không yêu. Xúy Vân đến với Trần Phương không giữ được tấm lòng vợ, nhưng đó là một hành động mạnh mẽ, dám đấu tranh cho tình yêu của mình. Chính ước mơ hợp lý và tình trạng bế tắc, cô đơn, lạc lõng trong gia đình chồng đã đẩy Xúy Vân đến quyết định tự do nhưng đầy bi kịch. Xúy Vân cô đơn như người muốn sang sông mà không có chiếc đò. Hình ảnh chiếc đò là biểu tượng cho Kim Nham, người để cho chuyến đò của mình chờ đợi. Trong ca dao, ta cũng gặp hình ảnh chiếc đò:

“Trăm năm đành chờ lỡ hẹn hò

Cây đa bến cũ con đò khác đưa”

Âm thanh hét thất thường của Xúy Vân phá vỡ không khí yên bình như một lời trách mắng Kim Nham. Cuối cùng, hình ảnh tóc rối bời, đôi mắt ngây ngô của Xúy Vân khiến chúng ta cảm thấy xót xa. Những nghịch lý đó thể hiện cuộc sống đau khổ của Xúy Vân, một cô gái đa tình phải phụ tình và theo đuổi tình yêu mới. Bi kịch của Xúy Vân không chỉ là bi kịch cá nhân mà còn là biểu hiện của bi kịch chung của phụ nữ trong xã hội xưa.

Màn chèo Xúy Vân giả dại mang lại cho độc giả cái nhìn về vẻ đẹp của người phụ nữ và khao khát tình yêu, một tình yêu như ngọn lửa thiêng không bao giờ tắt trong tâm hồn của người phụ nữ trẻ. Khao khát tự nhiên đó làm tăng thêm vẻ đẹp với ánh sáng rực rỡ của thời đại, hòa quyện tâm hồn vào con người của Xúy Vân, tạo sự đồng cảm lớn hơn đối với nàng. Vở chèo này đồng lòng bày tỏ sự phản kháng với những cuộc hôn nhân giả dối, ép buộc, ủng hộ cho tình yêu tự nhiên. Nhịp nhàng của trái tim Xúy Vân về tình yêu như những nốt nhạc trầm bổng và du dương, làm cho đàn văn học dân gian trở nên huyền bí và mãi mãi đọng lại, gợi lên những cảm xúc và rung động tâm hồn qua mọi thời đại.

Khi đọc văn bản 'Xúy Vân giả dại', ta không thể không chia sẻ lòng thương cảm với số phận đau buồn của nhân vật Xúy Vân. Nàng phải trải qua những khoảnh khắc cô đơn, chờ đợi chồng trở về. Đúng trong những khoảnh khắc ấy, trái tim nàng bị rung động bởi lời nói êm đềm của Trần Phương. Mâu thuẫn và đau đớn trong tâm hồn nhân vật làm cho người đọc, người xem cảm nhận được sự day dứt và đau khổ. Câu ngạn ngữ 'Láng giềng ai hay, ức bởi xuân huyên' lặp đi lặp lại, nhấn mạnh nỗi đau lòng vì sự sắp đặt từ gia đình. Hành động giả dại và lời thú nhận của Xúy Vân là biểu hiện của sự chán chường và tuyệt vọng khi người phụ nữ không thể quyết định được hạnh phúc cá nhân. Mặc dù vậy, nàng vẫn kiên cường nuôi hy vọng vào một cuộc sống tốt đẹp, với hình ảnh chồng cày cấy, vợ mang cơm. Điều này là khát vọng nhỏ bé nhưng quá xa vời với Xúy Vân! Trong cái nhìn của tôi, nhân vật này đồng thời đáng thương và đáng trách.

Xuyên suốt màn chèo 'Xúy Vân giả dại', chúng ta có thể hiểu rõ hơn về vẻ đẹp của lòng nhân ái và khao khát tình yêu, như một ngọn lửa thiêng không bao giờ tắt trong trái tim người phụ nữ thiếu phụ. Khát vọng về tình yêu tự nhiên trở nên rực rỡ hơn với ánh sáng lung linh của thời đại, đi sâu vào tâm hồn của Xúy Vân và tạo nên sự thông cảm mạnh mẽ. Vở chèo đồng lòng phản kháng với những cuộc hôn nhân giả dối, gượng ép, và ủng hộ cho tình yêu chân thành. Nhịp sóng tình cảm của Xúy Vân như những nốt nhạc trầm bổng, âm nhạc du dương, tạo nên giai điệu không dứt của văn hóa dân gian, luôn làm xao lạc và rung động tâm hồn con người qua mọi thời đại.

Qua lớp chèo 'Xúy Vân giả dại', nhân vật Xúy Vân gợi lên trong tâm trí em một đồng cảm sâu sắc. Cô là người phụ nữ không chỉ đáng trách mà còn đáng thương. Sống lẻ loi trong cuộc hôn nhân hụt hơi khi chồng Kim Nham chỉ biết dành thời gian cho việc học hành. Xúy Vân, một thiếu phụ ở tuổi rực rỡ, khao khát tình yêu và hạnh phúc gia đình. Khi gặp Trần Phương, cô như tìm thấy nguồn sáng, làm đầy đẳng trái tim bơ vơ của mình. Điều cô mong chờ nhất là Kim Nham hiểu được và để cô tự do, bước vào cuộc sống mới với Trần Phương. Nhưng đau lòng thay, người cô tận tình giả vờ điên để chấp nhận tất cả, cuối cùng lại là kẻ đào hoa, gã Sở Khanh nổi tiếng. Số phận của Xúy Vân trở nên đau đớn và bất hạnh hơn bao giờ hết!

Qua lớp chèo 'Xúy Vân giả dại', nhân vật Xúy Vân hiện lên gợi trong em bao cảm xúc. Cô là người phụ nữ vừa đáng trách nhưng cũng thực sự đáng thương. Sống lẻ loi trong cuộc hôn nhân hụt hơi khi chồng Kim Nham dùi mài kinh sử khiến Xúy Vân rạo rực, khao khát tình yêu, một bến bờ hạnh phúc. Cô gặp Trần Phương, như tấm phao cứu sinh, thỏa mãn hết sự thiếu thốn bấy lâu nay. Và rồi, cô giả điên để phụ tình Kim Nham, chỉ mong anh có thể bỏ cô để cô đi tìm Trần Phương. Đáng thương thay, khi đã tìm được tình yêu thì người đó lại là kẻ phong lưu, gã sở khanh có tiếng. Cô đau khổ vô cùng. Dù gì đi nữa, cũng phải thấy sự mạnh mẽ tiềm tàng trong Xúy Vân khi dám đi tìm tình yêu vào cái thời nữ phải theo khuôn phép, chuẩn mực. Để rồi, từ giả điên, cô thành người điên thật. Số phận oái oăm, bất hạnh vô cùng!