1. Lễ hội Hoa Ban Mộc Châu
Lễ hội này không chỉ là dịp để tận hưởng vẻ đẹp của hoa ban mà còn là cơ hội để thể hiện lòng tôn kính, hiếu kính và tri ân. Nhiều hoạt động văn hóa và trò chơi dân gian đặc sắc diễn ra tại lễ hội, tạo không khí vui tươi và phấn khởi cho người dân vùng cao.
2. Lễ hội truyền thống Hết Chá
3. Lễ hội Mưa Mộc Châu
Lễ hội Mưa Mộc Châu diễn ra vào ngày 15 tháng 2 âm lịch là một trong những lễ hội quan trọng của người Thái ở Tây Bắc Việt Nam. Theo truyền thống, việc tổ chức Lễ hội Mưa Mộc Châu mang lại may mắn, bình an và thịnh vượng cho cộng đồng. Mong rằng mọi điều tốt lành sẽ đến với mọi người ở vùng núi mơ mộng này cũng như toàn bộ tỉnh Sơn La.
Lễ hội Mưa Mộc Châu không chỉ góp phần mang lại mùa màng bội thu và cuộc sống hạnh phúc cho người dân, mà còn thể hiện sự kết nối sâu sắc giữa con người và thiên nhiên. Người Thái coi trọng việc tôn trọng thiên nhiên và môi trường, coi đó là cách để mang lại hạnh phúc cho bản thân, gia đình và xã hội.
Đối với người Thái, Lễ hội Mưa Mộc Châu là ngày lễ quan trọng nhất trong năm. Mọi người trong cộng đồng đều chung tay chuẩn bị các lễ vật cần thiết để cúng tổ tiên. Những thực phẩm như cơm lam, cá nướng xông khói, gà luộc và các loại ngũ cốc được chuẩn bị cẩn thận. Đặc biệt, một đặc điểm nổi bật của lễ hội là cây vạn vật được trang trí bằng các loài chim và lồng đựng trứng gà, vỏ ốc, vỏ trai, tượng trưng cho sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên.
4. Tết xíp xí của người Thái tại Mộc Châu
Tết Xíp Xí được tổ chức vào ngày 14/07 âm lịch hàng năm là dịp mừng vui thành quả lao động của người Thái trắng. Trong ngày này, mọi người quay về gia đình, gặp gỡ, tưởng nhớ tổ tiên và truyền thống dân tộc.
Dù chỉ diễn ra vào ngày 14/7 âm lịch, nhưng mọi gia đình đều chuẩn bị cẩn thận từ trước. Phụ nữ hái lá dong, chuẩn bị nguyên liệu làm xôi ngũ sắc và bánh ít. Đàn ông đi săn cá và lấy nhộng từ tổ ong để cúng. Mâm cúng ngày Tết Xíp Xí có đủ các loại thức ăn cần thiết như xôi, bánh, thịt vịt - con vịt được coi là linh vật của ruộng đồng, sông nước, mang ý nghĩa loại bỏ điều xấu xa, bất hạnh.
Ngày Tết Xíp Xí, mỗi gia đình đều cúng lễ vật để mong nhận được sự may mắn từ trời đất, sức khỏe và thành công trong công việc. Chủ nhà cúng tổ tiên, gia đình quây quần bên bàn thờ, tôn vinh những người đã khuất, cầu cho con cháu phát triển khỏe mạnh.
Đây cũng là dịp để mời gọi bạn bè, người thân đến nhà và thưởng thức các món ăn dân tộc như Thịt trâu gác bếp và Xôi ngũ sắc - bánh sắn Mộc Châu. Trong ngày này, không chỉ có ăn uống mà còn có các hoạt động văn hóa như hát chúc mừng, dạy làm người và giao duyên, mang đậm bản sắc dân tộc Thái.
5. Lễ hội truyền thống hái quả Mộc Châu
Lễ hội truyền thống hái quả Mộc Châu là một trong những sự kiện sôi động và được mong chờ nhất trong năm. Hoạt động này nhằm giới thiệu nông sản Mộc Châu và nhấn mạnh vào việc bảo vệ môi trường. Lễ hội đã trở thành tradisi lâu đời của huyện Mộc Châu từ năm 2014, thường được tổ chức vào tháng 5, khi mận Mộc Châu chín, nhằm quảng bá sản phẩm mận Mộc Châu và tôn vinh những người nông dân trồng mận. Đồng thời, sự kiện thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư, tạo ra sự hòa nhập giữa phát triển nông nghiệp và du lịch, giúp xây dựng các sản phẩm du lịch mới hấp dẫn, thu hút du khách đến với Khu du lịch Quốc gia Mộc Châu.
Lễ hội hứa hẹn thu hút du khách từ khắp mọi nơi trong và ngoài nước với các hoạt động thú vị như: Thi hái quả, trình diễn và thưởng thức quả, Thi giới thiệu và tìm hiểu kiến thức về mận Mộc Châu, Tôn vinh những người trồng mận nổi tiếng, Hoạt động thể thao dân tộc, trò chơi dân gian, Thi trại, Trưng bày, triển lãm, giới thiệu về mận Mộc Châu, Tham quan du lịch và dịch vụ hái quả, Hoạt động giao lưu văn hóa… Ngoài ra, còn có các hoạt động khác như: Thi trưng bày ẩm thực dân tộc; thi văn hóa cộng đồng; trưng bày, triển lãm, giới thiệu về mận Mộc Châu; tham quan du lịch và dịch vụ hái quả phục vụ du khách… Các hoạt động thể thao dân tộc, trò chơi dân gian như kéo co, rồng ấp trứng, thi bắn nỏ cho du khách trải nghiệm…
Lễ hội hái quả Mộc Châu không chỉ mang lại niềm vui và hy vọng cho người nông dân trồng mận mà còn giới thiệu rộng rãi đến du khách trong và ngoài nước về vùng đất và con người Mộc Châu, góp phần cải thiện đời sống văn hóa, tinh thần và kinh tế cho cộng đồng địa phương.
6. Lễ hội Tết của người Mông tại Mộc Châu
Lễ hội Tết của người H’Mông không trùng khớp với Tết truyền thống của người Kinh. Người H’Mông ăn Tết trong suốt một tháng bắt đầu từ ngày 30/11 âm lịch. Thời điểm này, họ tổ chức lễ hội Tết tại các bản làng khắp nơi. Các nghi lễ trong lễ hội Tết của người H’Mông đều rất độc đáo, đặc sắc, nhiều cặp đôi đã gặp nhau và kết duyên nhờ vào lễ hội này.
Người H’Mông chuẩn bị cho ngày Tết rất kỹ lưỡng, từ ngày 26-11 âm lịch, mọi người đã nghỉ làm từ cánh đồng để mua sắm chuẩn bị cho lễ hội. Mỗi người trong gia đình có một nhiệm vụ riêng, phụ nữ tập trung vào việc thêu dệt, may vá để chuẩn bị cho ngày Tết. Nam giới đi mua sắm thực phẩm như thịt lợn, gà để chuẩn bị bữa ăn ngày Tết. Vào ngày 30 Tết, việc dọn dẹp nhà cửa và trang trí bàn thờ tổ tiên là công việc quan trọng cuối cùng của năm. Người H’Mông chọn một cành tre xanh và buộc 3 sợi dây màu xanh, đỏ và vàng cắm thêm một que hương để tạo ra cây chổi quét nhà. Họ tin rằng, cây chổi sẽ đuổi đi những điều xấu xí, bệnh tật, vận khí không tốt của năm cũ và mang lại may mắn cho gia đình trong năm mới. Công việc quét nhà sẽ được chủ nhà thực hiện vào khoảng 3 đến 4 giờ sáng ngày 30 Tết.
Đồng thời, tất cả dụng cụ lao động hàng ngày sẽ được rửa sạch và để một mảnh giấy đỏ đặt lên bàn thờ trong 3 ngày Tết. Theo quan niệm của người H’Mông, 3 ngày Tết là thời gian để gia chủ tri ân “người bạn” trong công việc lao động, và chỉ sau 10 ngày mới được sử dụng lại. Mâm cỗ cúng tổ tiên của người H’Mông vào ngày 30 Tết không thể thiếu bánh dày. Trong khi người Kinh thường có bánh chưng, bánh tét trong bữa cỗ Tết, thì người H’Mông không thể thiếu bánh dày để cúng tổ tiên và trời đất. Họ tin rằng, bánh dày tròn tượng trưng cho mặt trăng và mặt trời - là nguồn gốc của mọi sinh linh trên trái đất.
Trong dịp Tết, người H’Mông ở Mộc Châu cũng tổ chức các trò chơi truyền thống như đánh tu lu (đánh cù), ném pao, đánh quay… Từ ngày mùng 4, họ bắt đầu chơi Tết. Những bộ váy, áo đẹp nhất sẽ được trưng diện trong dịp này. Do đó, giữa sắc màu của hoa mơ, hoa mận và sắc hồng của hoa đào, những chiếc váy tung bay trên cánh đồng cải trắng là điều không thể không chú ý, cũng như tiếng chuông đồng reo vang trong không gian xuân…
7. Chợ tình Mộc Châu
Lễ hội tình yêu Mộc Châu thường diễn ra từ ngày 31 tháng 8 đến ngày 2 tháng 9 và thu hút sự quan tâm của đông đảo mọi người. Khi mùa hoa cải trắng Mộc Châu bắt đầu nở, phiên chợ này càng trở nên sôi động hơn. Vào ngày này, mọi người tạm gác lại công việc hàng ngày để cùng nhau tham gia phiên chợ tình. Chợ tình Mộc Châu thực ra là một phần của lễ hội Tết độc lập. Do đó, khi tham gia, bạn không chỉ được trải nghiệm phiên chợ đặc biệt trên cao nguyên này mà còn có cơ hội khám phá văn hóa và lịch sử của dân tộc ta.
Chợ tình Mộc Châu là nơi gặp gỡ của nam thanh nữ tú. Ai đã từng đặt chân đến đây sẽ không thể nào quên được cảm giác ngọt ngào mà chợ tình mang lại. Như tên gọi, chợ tình Mộc Châu không phải là nơi mua bán hay trao đổi hàng hóa mà là nơi gặp gỡ và trò chuyện của các cặp đôi. Ở đây, những đôi trẻ đã đủ tuổi sẵn sàng kết hôn sẽ tìm đến để trao duyên và nhờ đất trời chứng kiến tình yêu của họ. Không chỉ là nơi thể hiện tình cảm, phiên chợ tình Mộc Châu còn là nơi thể hiện lòng biết ơn, sự cảm thông với nhau.
Tham gia phiên chợ tình Mộc Châu, bạn không chỉ có cơ hội mua đồ lưu niệm, tham gia lễ hội truyền thống mà còn được trải nghiệm những cảm xúc khó tả và nhiều trải nghiệm thú vị. Nếu có dịp đến vùng đất này, hãy làm cho chuyến đi của bạn trở nên hoàn hảo hơn bằng cách tham gia phiên chợ đặc biệt trên cao nguyên. Chợ tình Mộc Châu là một nét văn hóa đặc sắc không phải ai cũng có. Phiên chợ lãng mạn này sẽ mang lại cho bạn những kỷ niệm không thể quên.
8. Tết tự do Mộc Châu
Tết tự do Mộc Châu là một lễ hội truyền thống nổi tiếng, tỏa sáng qua nhiều thế hệ, là biểu tượng văn hóa đặc trưng của vùng miền. Trong ngày này, toàn bộ cộng đồng dân tộc H'Mông sum họp tại trung tâm huyện để ăn mừng ngày Quốc khánh, đồng thời tri ân Đảng, Bác Hồ và Chính phủ vì đã mang lại tự do độc lập cho toàn dân và đặc biệt là người H'Mông.
Ngoài việc kỷ niệm ngày lễ, Tết tự do còn là cơ hội để thanh niên trai gái tìm kiếm tình yêu. Vì vậy, từ vài tháng trước lễ hội, những cô gái đến tuổi lấy chồng đã bắt đầu chuẩn bị trang phục cho những buổi hẹn hò đặc biệt nhất của họ.
Đêm 31/8 và 1/9 là thời điểm các hoạt động văn hóa, giao lưu, múa hát diễn ra sôi nổi trên khắp Mộc Châu. Các đôi trẻ gặp gỡ, cùng nhau nhảy múa, hát ca và thổ lộ tình cảm, cam kết tình yêu với nhau trọn đời. Khoảnh khắc bắn pháo hoa chào đón ngày lễ và những chương trình lễ hội kéo dài suốt đêm 2/9. Tuy nhiên, ngày 1/9 được mong chờ nhất, đó là ngày diễn ra chợ Tình, nơi mọi người không chỉ đến để mua sắm mà còn để tìm kiếm tình yêu, tươi cười và thoải mái sau những ngày làm việc vất vả. Nhiều du khách cũng lựa chọn thời điểm này để thăm quan và tìm hiểu văn hóa đa dạng của Mộc Châu, cũng như tham gia vào chợ Tình.