Top 8 Tản văn hay về đom đóm

Điện bỗng chợt mất. Người ta than thở về cái nóng mặt mũi của mùa hè. Nhưng kỳ lạ, cái sự cố đó lại mang lại hòa bình cho thiên nhiên. Đêm đen u tối, ánh trăng mờ nhạt lan tỏa. Và giữa bóng tối, ánh sáng nhẹ của một chú đom đóm tỏa ra từ mép đường, làm cho không gian trở nên pháp phồng và huyền bí.

Ánh sáng kia đưa tôi về những đêm hè xa xăm. Những đêm mà trẻ con trông đợi. Nghỉ hè, không phải lo lắng về việc bị mắng khi không học bài, thoải mái nô đùa cùng bạn bè. Bữa tối, đám trẻ tụ tập ra cánh đồng trước làng. Cánh đồng mới gặt, những gốc dạ nằm khô trên mặt đất trắng bệch. Phía ruộng, tấm rơm nếp dài được phơi thành hàng, chờ khô để làm chổi quét nhà. Dưới trăng mờ, chúng trông như đám trẻ đang vui đùa. Một số thậm chí tạo hình búp măng tô từ rơm, gắn đom đóm bằng keo. Rồi chúng mang đi đặt ở cổng nhà bạn gái. Bé gái ra, tưởng búp măng tô là ma, hét lên khi biết bị trêu ghẹo.

Quay lại chuyện đom đóm. Đêm ấy, chúng xuất hiện nhiều thế. Đom đóm - những sinh vật nhỏ bé, cánh cứng, ban đêm bụng chúng tỏa sáng xanh dịu dàng. Đó là ánh sáng mát mẻ, không gây nóng. Nơi chúng đến từ đâu? Người ta kể một câu chuyện: 'Đom đóm có từ thời xa xưa. Trong một làng nghèo, có một bà và cậu con trai sống cùng nhau. Bà yêu thương cậu con, nhưng đứa bé thường hay nghịch ngợm. Một hôm, bị mắng, cậu bé tức giận rời nhà. Bà hối hận, tìm kiếm con mà không thấy. Cuối cùng, khi cậu trai quay về, bà đã mất. Cậu bé oà khóc, khi chết, cậu biến thành đom đóm, mỗi đêm tỏa sáng đi tìm mẹ'. Trong trí tưởng tượng ngây ngô của trẻ con, tôi tự hỏi liệu có nhiều đứa trẻ bước chân ra khỏi nhà vì không nghe mẹ mình mà biến thành đom đóm không. Nhưng bà tôi lại kể rằng đom đóm là linh hồn của những người đã khuất, đêm đêm trở về nhớ thương người thân. Có lẽ vì vậy, đêm nào, những dải đom đóm sáng lên như sao rơi giữa đêm tối u ám.

Chúng tôi đùa giỡn, đom đóm cũng thích thú. Chúng tìm kiếm, bị bắt vào chai. Thậm chí những trò đùa tinh nghịch còn làm chúng quên mất cái nóng oi bức, mệt mỏi của mùa hè. Đôi chân trần có thể trầy xước, nhưng tiếng cười trẻ thơ và đom đóm là thứ duy nhất vang lên trong không gian. Mặc dù tiếng la mắng của người lớn thỉnh thoảng vẫn truyền đến, nhưng những trò đùa và tiếng cười vang dội làm chúng tôi quên mất nhiệt độ ngoại ô. Mỗi đứa mồ hôi rơi đều trên khuôn mặt. Thậm chí những vết trầy chân không quan trọng, bởi ánh sáng của đom đóm là điều duy nhất tồn tại.

Chúng tôi cười thỏ thẻ. Đom đóm tiếp tục cười thỏ thẻ cùng chúng tôi. Tôi không biết liệu chúng có sợ hãi không, nhưng chúng không hề thể hiện điều đó. Mỗi đêm, chúng bay nhẹ nhàng, xoay quanh chúng tôi. Tiếng cười và những trò đùa làm cho không gian trở nên sống động. Dù có tiếng la mắng, chúng tôi vẫn cười vang. Dù có những trò nghịch ngợm, tiếng cười trẻ thơ là thứ duy nhất vang lên trong không gian rộng lớn. Mặc cho chân trần nhẹ nhàng, những thách thức khắc nghiệt, thì ánh sáng của đom đóm là điều duy nhất giữ chúng tôi lại.

Nhưng đến một thời điểm, con đom đóm ngừng bay. Nó đậu lên cành cây, đốm sáng trên bụng dần tắt nhòa. Có lẽ nó mệt rồi, không còn sức để tiếp tục. Tôi muốn bắt nó, nhưng có điều gì đó bảo tôi đừng. Tại sao đom đóm chỉ một mình, bạn bè của nó ở đâu? Có thể, bạn bè của nó cũng đã trưởng thành, điều tương tự như chúng tôi. Thậm chí khi cố giấu đi sự đau lòng, tôi cũng không thể phủ nhận rằng đã lâu lắm rồi tôi không thấy những dải sáng lấp lánh của đom đóm. Chỉ đôi khi, tôi tình cờ bắt gặp vài con đom đóm yếu ớt, cô đơn bay giữa đêm. Những chú đom đóm chăm chỉ, ngày xưa nghịch ngợm, giờ đâu hết rồi?

Chắc là tất cả chúng đã tìm thấy mẹ của mình, phải không? Hoặc có lẽ linh hồn của những người đã khuất đã rời đi hết, làm cho đom đóm trở nên hiếm hơn. Tôi không còn là đứa trẻ ngây thơ để suy nghĩ những điều đó nữa. Nếu có thể, hãy đêm nào đó, nhắm mắt lại, lắng tai nghe vào âm nhạc của thiên nhiên. Bạn sẽ ngạc nhiên, bởi âm thanh của xe cộ, những âm thanh nhân tạo đã làm mờ tiếng hát của côn trùng. Rồi mở mắt ra, bạn sẽ kinh ngạc trước màn đêm, với ánh sáng của đèn đường, đèn trang trí, ánh sáng lung linh của đèn cao áp, đã làm phai mờ cả ánh trăng, sao và đom đóm.

Môi trường sống đang thay đổi tích cực. Các chất thải độc hại, thuốc trừ sâu và diệt cỏ đã gây hại không chỉ cho đom đóm mà còn nhiều loài khác. Ô nhiễm môi trường, ánh sáng làm tổn thương quá trình sinh sản của chúng, khiến chúng mất khả năng tìm kiếm đối tác. Rồi một ngày, khi đưa ra thảo luận về đom đóm, trẻ con sẽ hỏi: “Đom đóm trông như thế nào, sao con chưa từng thấy?”. Mẹ có thể chỉ cười buồn và nói: “Đom đóm là những đám sáng nhỏ trong ký ức tuổi thơ của mẹ, là người bạn của con à”.

Con đom đóm đang đậu trên cành cây, bỗng nhiên nó bay lên cao, bụng nó sáng lên và đôi cánh trông nhẹ nhàng hơn. Tôi theo dõi đom đóm mất dần trong đêm, và tự hỏi: “Đom đóm bay về đâu?”. Kìa, nó dừng lại trước một chú đom đóm khác, có vẻ như đang đợi nó. Đom đóm ơi, hãy bay đi, bay đến nơi yên bình, bay đến nơi có tình yêu, để tìm lại sức sống!”

PT, 24/06/2023

Trần Tú

Mặc dù Thu đã về, nhưng ánh nắng mặt trời vẫn còn nồng nàn. Cơn gió Tây Nam thổi nhè nhẹ, làm dịu đi cảm giác oi bức. Mùa Hạ chưa rời khỏi, vẫn còn những tia nắng đểu gió trong lá cây, làm cho mọi thứ trở nên tươi mới. Bên cạnh đó, lo âu về dịch bệnh vẫn đeo bám, gặp thêm những khó khăn mới. Đêm Thu đầu tiên, mất điện bất ngờ. Trong bóng tối huyền bí, ánh đom đóm bắt đầu lượn lờ quanh nhà. Đứa trẻ 5 tuổi nở một nụ cười tinh nghịch, quên hết nỗi sợ tối tăm. Trái tim của chúng ta cũng rộn lên, kết hợp giữa sự ngạc nhiên và kí ức ngọt ngào. Ánh sáng yếu ớt ấy, dù nhỏ bé, lại đủ để gợi cho ta những kí ức xa xưa.

Đom đóm, hay còn gọi là ruồi phát sáng, thuộc họ Đom đóm (Lampyridae), có khả năng phát quang độc đáo. Chúng là biểu tượng của vùng ôn đới, mặc dù hầu hết sống ở vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới (khoảng 2000 loài). Đây là loài côn trùng ăn thịt, thường săn mồi là sâu bọ hoặc ốc. Chúng thích hoạt động vào ban đêm, những chú đực thường cất cánh bay vào những đêm đầu mùa hạ. Nhiều loài cái không có cánh. Cả đực, cái và ấu trùng đều phát sáng với màu đỏ cam hoặc vàng xanh (bước sóng 510-670 nm); thậm chí, một số loài trứng của chúng cũng có khả năng phát quang… (theo Wikipedia).

Đom đóm bay vào nhà, làm ta nhớ đến những ngày mẹ ta sống trong nghèo đói. Không một buổi chợ nào mà mẹ không gánh hàng đi bán. Có khi là gánh lúa, gánh khoai; khi nào làm nông nhàn là những gánh củi, bó trúc mà cha mang về từ rừng Nhà Đũa, động Mồng Gà hay nơi xa xăm. Tất cả gia đình làng mình, đông con, ruộng ít, nghề phụ không có, chỉ quanh co sau lũy tre làng, nên nỗi đói tháng ba ngày tám là điều không tránh khỏi.

Đom đóm bay vào nhà, gợi nhớ dáng vẻ hiền hậu của cha, luôn nhắc nhở con cái về học hành và đạo đức, dù cha chỉ học vụ từ những lớp bình dân. Cha lo lắng con cái sẽ lạc hướng trong học vấn, nên luôn kể những câu chuyện về tấm gương học thức mà cha nghe đâu đó hoặc đọc từ đâu. Chuyện ông Mạc Đĩnh Chi, một người nghèo, cất bước vào rừng kiếm củi để giúp đỡ cha mẹ. Mỗi khi gánh củi đi qua trường, ông luôn lả tả nhìn vào, mong muốn học hỏi. Đêm không có đèn dầu, ông nghĩ ra cách bắt đom đóm để làm đèn học. Miệt mài với ngọn đèn đom đóm, ông vượt qua hàng nghìn sinh viên khác, đỗ Trạng nguyên, thậm chí trở thành “Lưỡng quốc Trạng nguyên”. Cha không còn trên thế gian này để dạy bảo con cháu nhưng những lời khuyên của cha, “Có công mài sắt có ngày nên kim,” vẫn mãi còn trong lòng con.

Đom đóm bay vào nhà, ta ngẩn ngơ với những câu chuyện cổ tích, như làng quê hòa mình trong âm thanh của miền quê hẻo lánh, làng quê xa xưa. Tuổi thơ dễ thương, giữa làng quê thanh bình, tràn ngập niềm nhớ. Tuổi thơ không gian mở giữa thôn quê, không phải là tuổi thơ 4.0 như ngày nay. Chưa bao giờ, ta có cơ hội trở lại và tìm thấy những khoảnh khắc ấy. Nhớ mãi những đêm hè cùng bạn bè đi bắt đom đóm qua lũy tre, vườn cây, và đặt chúng vào lọ thủy tinh bêlêxilin, được chú ý từ y tá của thôn. Rồi sử dụng đèn đom đóm đi bắt bọ vừng, nghe tiếng đêm hòa quyện với rì rào của bướm và ve. Có những đêm chúng tôi lạc lõng, nhìn thấy những dấu lân tinh bên bờ suối, mà người lớn thường nói đó là ma trơi, đe dọa chúng tôi về nhà.

Đom đóm bay vào nhà, ta trăn trở với số phận của những người như mẹ cha ta, như thầy cô của ngày xưa. Một cuộc sống chỉ biết chiếu sáng cho người khác, dù phải chịu đựng bóng tối. Con muỗi ồn ào, thạch sùng hiên ngang, nhưng đom đóm lại mang lại ánh sáng. Âm thanh của làng quê biến thành âm thanh của niềm hi vọng, đọng vọng lời bài ca xưa khi nhắc lại. Nhưng đom đóm bay vào nhà trong thời đại nông thôn mới bỗng trở nên hiếm hoi, dù làng quê vẫn giữ những nét cổ tích xưa.

Có lẽ, cái cảm giác bức xạ từ bê tông, sự kín đáo của ngôi nhà vững chãi, sự chật chội của các con đường đã làm mất đi nơi cư trú của những linh hồn đom đóm. Phải chăng, trái tim con người đã mê mải trong cuộc sống tiện nghi và quên đi vẻ đẹp vĩnh cửu của thiên nhiên. Đồng quê đầy thuốc trừ sâu, ao làng lấp đầy, lũy tre bị cắt bớt, vườn xưa biến mất dưới những công trình mới, và đom đóm tuổi thơ đã bay đi đâu? Có phải như những chàng trai, cô gái quê mình, đi tìm cuộc sống mới rồi định cư ở nơi đó; đôi khi lại quay về quê hương giống như đom đóm bay lạc vào nhà?!

Đinh Hạ

Trong những đêm mùa hè, ánh đèn đom đóm trở thành điểm nhấn tuyệt vời, khiến tâm hồn tôi rộn ràng. Chúng như những thiên thần nhỏ bé đang nhảy múa trong bức tranh đêm huyền bí. Kỷ niệm về những đốm sáng xanh lá cây chớp loé, như những chiếc đèn tiên nguyệt, vẫn in sâu trong trí nhớ.

Những cơn mưa đầu mùa là cơ hội để bắt gặp những đom đóm xuất hiện. Mỗi giọt mưa là một lời mời cho họ, như những nghệ sĩ dạo chơi giữa đêm hè. Ánh sáng nhỏ bé của chúng làm tôi thao thức, như làn gió nhẹ thoảng qua làn da. Mùa hè, không chỉ là thời gian, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật do đom đóm sáng tạo.

Trong những kí ức tuổi thơ, ánh sáng đom đóm trở thành nguồn an ủi cho đêm dài. Mỗi bước chân nhẹ nhàng trong làng quê, tôi như bước vào một thế giới thần tiên. Mẹ tôi, với đèn dầu nhỏ, là người hướng dẫn con đường trong đêm. Cha tôi, với chiếc đèn cầm tay, trở thành người dẫn đường cho mọi gia đình.

Những kí ức ngọt ngào về mùa hè, về ánh sáng đom đóm, là niềm động viên cho tâm hồn trẻ thơ. Dù cuộc sống có thay đổi, nhưng tình yêu thương dành cho những khoảnh khắc ấy vẫn mãi không phai. Đom đóm, như những ngọn đèn nhỏ, giữ cho ký ức của chúng ta luôn rực rỡ giữa bóng tối.

Trong những đêm hè ấm áp, tôi luôn tràn ngập niềm vui bởi ánh sáng đom đóm. Chúng là những người bạn đồng hành trung thành của mùa hè, như những viên ngọc lấp lánh trên bức tranh đêm. Kỷ niệm về đom đóm, như một chiếc lọ thủy tinh giữ lại từ quá khứ, là nguồn cảm hứng vô tận cho trái tim tôi.

Đom đóm, loài sâu nhỏ bé, nhưng lại mang theo biết bao kỷ niệm và cảm xúc. Chúng không chỉ là những chú bọ phát sáng mà còn là những nguồn động viên tinh thần. Trong những khoảnh khắc với ánh sáng đom đóm, tôi tìm thấy ý nghĩa và giá trị thực sự của cuộc sống.

Ánh sáng đom đóm không chỉ là hiện thân của vẻ đẹp tự nhiên, mà còn là biểu tượng của sự kỳ diệu và hy sinh. Những đêm hè, khi nhìn thấy đom đóm lấp lánh, tôi nhớ về những nỗ lực và cống hiến của những người xưa, những người đã giữ cho ngọn đèn tinh thần này luôn sáng mãi.

Thế giới hiện đại có ánh đèn điện rực rỡ, nhưng tôi vẫn giữ trong lòng tình yêu thương với ánh sáng đom đóm. Đó là biểu tượng của tâm hồn thuần khiết, của một thời kỳ đẹp đẽ đã qua, nhưng vẫn sống mãi trong trái tim của chúng ta.

Hồ Huy

Một buổi tối cuối xuân, tôi bắt đầu hành trình đêm qua con đường làng quê hương. Khắp nơi hương cau thoang thoảng, trăng muộn nâng niu bầu trời. Và chỉ có những vì sao nhấp nháy như những bông hoa Xuyến chi chít trên bức tranh đêm sâu thăm thẳm. Giọt sương xuân êm đềm chạm nhẹ mái tóc, làn da trở nên mát dịu.

Dưới bóng cây nhãn cổ thụ, tôi dừng chân, hít thở hương đêm trong lành của hương cau. Nhìn những bóng sao chìm trong nước long lanh như hạt ngọc, tôi nhớ đến bài thơ “Hoa Cau” của Xuân Diệu:

Hoa cau nứt mở tủa hoa ngà

Ánh sáng và hương lấp lánh hoa

Em muốn tặng hương thoảng ấy

Vô cùng dịu dàng và sâu xa.

Hương cau là biểu tượng của nhiều cuộc tình, là nguồn cảm hứng của những bài thơ tình lãng mạn. Đôi lứa đi dạo trên con đường làng quê, những đêm trước khi chia tay, luôn mang theo hương thơm diệu kỳ. Người con gái chải tóc và thấy mùi hương cau còn vương, không thể nào quên những đêm tuyệt vời ấy.

Trong hồi ức của tôi, những đom đóm bắt đầu lóe lên bên cạnh ao. Ánh sáng xanh nhấp nhô như đèn pin nhỏ, vui đùa trên bề mặt nước. Tôi nhớ lại những ngày thơ bé, khi bắt những con đom đóm để thay thế đèn nhà khi hết dầu. Ánh sáng tự nhiên của chúng đủ sáng để soi đọc sách bài.

Trong cơn say mê với đêm quê, tiếng chuông đồng hồ côn thánh đánh thức tôi. Đêm đã khuya, nhưng những kí ức đẹp vẫn ngập tràn. Tôi trở về nhà, nhưng lòng vẫn hòa mình trong bản hòa nhạc của đêm quê. Đêm quê đẹp đến như vậy.

“…Bờ ao đom đóm nhấp nhô
Trong những khoảnh khắc vui buồn êm đềm…”
- Sáng Tác: Vy Doãn Thị

Lúc xưa, đường làng rợp cây cỏ xanh tươi, nắng hòa quyện qua tán lá rậm của tre, mít, bưởi... Những dải tơ hồng trải dài mềm mại như tấm rèm vàng nhạt trên hàng ô rô tạo nên bức tranh thơ mộng. Trẻ con thường lấy tơ làm vòng cổ, vòng tay, và kính đeo mắt, tạo ra những chiếc phụ kiện đáng yêu. Cây ô rô không chỉ là hàng rào mà còn là nguồn cảm hứng cho vô số trò chơi mới mẻ và thú vị. Ngày xưa, chúng tôi hay tự làm bong bóng từ lá ô rô, không chỉ độc đáo mà còn vô cùng vui nhộn. Đốn cây ô rô thành đoạn dài khoảng 10cm, thấm nhựa ô rô vào, thổi là có ngay bong bóng xinh xắn, mỗi đứa ai thổi to và lâu nổ nhất sẽ là người chiến thắng.

Ngày xưa, bươm bướm vẽ nên bức tranh trắng và vàng trên bầu trời. Chúng tôi thường mang theo lá tre hoặc cành xanh táo để đuổi bướm. Đôi cánh mong manh của chúng không thể đề kháng trước đám trẻ nghịch ngợm. Những chiếc bình bong bóng là nhà tạm của những chú bướm nhỏ, chúng thường được giữ trong lọ hoặc chai, mỗi đứa đều hứng thú theo dõi cuộc sống của chúng mà không quan tâm đến sự sống còn của chúng. Những khoảnh khắc ấy là khoảnh khắc thuần khiết của tuổi thơ, không có bài vở, không có học hành, chỉ có đuổi bướm và hái hoa mỗi ngày.

Quê hương bây giờ đã thay đổi, đường đất đã được thay thế bằng bê tông, hàng rào ô rô thơ mộng biến mất, nhường chỗ cho những bức tường cao. Nhưng dù quê hương có giàu có đến đâu, những hạt cơm nóng hổi vẫn là niềm vui lớn. Thức ăn nhiều và đa dạng, nhưng lòng người dường như trở nên thờ ơ và lạc quan ít hơn. Những món ăn truyền thống, như canh hoa bí nấu tay khoai nước, cá tép kho lá nghệ, muối vừng, cà bát muối xổi... dường như không còn quan trọng như trước, khi mọi thứ đều quá đầy đủ. Trẻ con ngày nay đã quên đi những niềm vui giản đơn, chỉ để mải mê với điện thoại di động và trò chơi điện tử.

Chỉ có một điều vẫn giữ nguyên, đó là đêm hè vẫn chào đón chúng tôi với bờ ao chập chờn đom đóm, những bông hoa tím nở rộ bên lối đi. Dù thời gian có làm mờ đi những kí ức, nhưng nơi đây vẫn là nơi chúng tôi luôn có thể về, nương náu trong sự bình yên.

Vy Doãn Thị

Mùa hè vừa bắt đầu, hơi se lạnh đất trời từ từ nhường chỗ cho nắng vàng óng ánh. Khắp nơi tràn ngập mùi thơm dịu dàng của lúa mẩy, mùi cỏ nhẹ nhàng trên đường đê lay động và tiếng lá khô rít rít bắt đầu kể chuyện. Khi bước chân nhẹ nhàng bước vào đêm hè, ta bất ngờ bắt gặp những giọt sáng lấp lánh giữa khu vườn tĩnh lặng, những đám đom đóm tựa như những ngôi sao nhỏ lóe lên rồi tắt trong bí mật của đêm tối, nhắc nhở ta biết đâu mà mùa đom đóm đã trở lại.

Sự xuất hiện bất ngờ của đom đóm luôn mang đến cảm giác kỳ diệu và ngạc nhiên. Chúng như những lời hẹn ước với thời gian, với nhịp điệu của mùa sang mùa và những kí ức gìn giữ trong trái tim. Lúc trẻ, chẳng ai không từng háo hức đuổi theo những đốm sáng nhỏ giữa đêm. Có lúc chúng ta ngắm chúng giữa lòng bàn tay, nhẹ nhàng hé mở để quan sát chú đom đóm nhỏ bé, màu nâu ẩn sau đuôi sáng rồi tắt. Cũng có lúc đuổi theo hụt, chú đom đóm bay cao lên giữa những góc tối của cây cỏ, cảm giác lúc đó như mất lạc điều gì đó quan trọng. Niềm vui và nỗi buồn của tuổi thơ, nhanh chóng đến và nhanh chóng qua, hôm sau bạn bè quây quần nhau tìm chai thủy tinh hay vỏ trứng để nhốt đom đóm tận trong đó. Trong vùng sáng lấp lánh của ngàn đèn nhỏ, mẹ kể cho ta nghe câu chuyện về trạng nguyên Mạc Ðĩnh Chi và những trang kinh điển.

Có lẽ ít người biết rằng để có những khoảnh khắc rực rỡ như sao sa, bầy đom đóm phải trải qua một hành trình dài, lặng lẽ và khó khăn. Không giống như những loài sử dụng mùi hương hay màu sắc để quyến rũ, đom đóm chọn ánh sáng để tìm kiếm đối tác của mình. Dọc theo rừng cây, bên sông, hay trong khu vườn, đom đóm gọi nhau và tụ tập theo những đường sáng, bắt đầu mùa yêu đầy lãng mạn. Sau những phút giây lung linh bên nhau, đom đóm đẻ trứng trong đất, từ trứng nở thành ấu trùng, ấu trùng chờ rất lâu để trở thành nhộng, và nhộng sẽ vất vưởng thoát khỏi kén trở lại hình dáng của đom đóm. Quãng đời đầy đẳng đó mất tận một năm, thậm chí có loài đom đóm ấu trùng ngủ đến vài năm, nhưng cuộc sống của một con đom đóm trưởng thành chỉ kéo dài trong vòng mươi ngày hay nửa tháng. Dù biết mình tỏa sáng chỉ trong khoảnh khắc ngắn ngủi, bầy đom đóm vẫn tận hiến hết mình như những đám lửa làm sáng bừng màn đêm.

Càng lớn lên, ta càng dễ bị quyến rũ bởi ánh đèn màu sắc rực rỡ, mùa đom đóm xưa dần chìm vào quên lãng. Rừng cây ít dần, những miền vườn bé nhỏ trở lại, đom đóm phải tìm kiếm chốn tự nhiên khi mặt đất khắp nơi bị bê-tông phủ kín. Thiếu những đám rêu mềm, những đám cỏ mát, những đám cây lẻ bí mật, đêm giữa những bức ánh đèn chói lòa. Bầy đom đóm phiêu lưu về nơi xa xôi, mang theo những giấc mơ không bao giờ trở lại. Có người từng nói rằng mỗi con đom đóm là một tinh tú lạc xuống trần gian, chiếu rọi những khát khao sâu thẳm trong tâm hồn con người giữa bóng tối đêm tăm. Nếu thiếu đèn đom đóm, đêm trở nên u tối, đầy rủi ro như chốn hồi sinh vô minh che phủ lên những số phận loài người. Phải đi rất lâu trong chặng đường đời, trải qua biết bao giông bão ngọt ngào chua cay, ta mới nhận ra sự giản dị hiền hòa đằm thắm ẩn sau những trải nghiệm đó.

Vẻ đẹp tuyệt vời của đom đóm trong đêm không chỉ xuất hiện trong nhạc, trong thơ mà còn hiện hữu trong những bộ phim lấy đi nước mắt của khán giả. Chắc hẳn ai trong chúng ta cũng đong đầy cảm xúc khi xem Mộ đom đóm của Nhật Bản, bức tranh cuối cùng với hình ảnh hai đứa bé lang thang giữa chiến tranh, với ánh đèn nhỏ manh an ủi những tâm hồn trẻ thơ chịu đựng đau khổ và mất mát. Mỗi năm, tại xứ sở mặt trời mọc, lễ hội đom đóm Hotaru Matsuri tại thị trấn Hokubo vẫn luôn thu hút đông đảo du khách đến để ngắm mình trong không gian yên bình với muôn vàn cánh đom đóm lượn qua rừng cây, dòng suối. Dù ở nơi nào, con người vẫn gặp nhau trong những khoảnh khắc đồng điệu với thiên nhiên.

Tìm về những mùa đom đóm để đắm chìm tâm hồn vào bình yên, lắng nghe nhịp thở của vũ trụ thay đổi trong đêm dài, ta học cách trân trọng hơn từng khoảnh khắc lấp lánh trong cuộc sống.

Trọng Bách

Thời thơ ấu, đêm không bắt mắt với đèn điện hiện đại. Người ta lùng sục ánh sáng từ trăng tròn, từ chiếc đèn lò xo, từ ngọn lửa bập bùng và từ những chú đom đóm lung linh bay trong đêm.

Có vẻ như mọi đứa trẻ đều bị thu hút bởi những đóa đom đóm, mặc dù chẳng ai biết chúng đến từ đâu, chỉ cảm nhận rằng, khi chúng tôi cùng nhau chơi trên cánh đồng trong một đêm sáng tỏ, đám đom đóm cũng xuất hiện, tô điểm ánh sáng xung quanh bụi cây chúng tôi ngồi. Trong một bức tranh tối tăm, những căn nhà bị thấp thoáng, đom đóm từ đâu bay tới, phát sáng rực rỡ cả một miền quê.

Đom đóm xuất hiện khi mùa hè bắt đầu trên cánh đồng trước mặt. Như một phần thưởng mà ai đó đã dành cho đám trẻ quê để mùa hè trở nên phấn khởi. Mỗi khi mùa đom đóm trở lại, những đứa trẻ hòa mình trong bản hát:

“Đom đóm ơi!

Đom đóm, đom đóm

Rủ đàn, rủ đúm

Trời đã tối rồi

Mau mau sáng soi.”

(trích Đồng dao Đom đóm)

Đom đóm làm say đắm đám trẻ quê. Tất cả chúng tôi đều muốn bắt đom đóm, đặt vào lọ và mãi mãi ngắm nhìn. Những đám sáng xanh nhấp nhô phát ra từ đom đóm tạo nên một thế giới kỳ bí, khiến chúng tôi tin vào những điều kỳ diệu của tự nhiên.

Những đêm hè ở quê thật tuyệt. Theo cơn gió mát, đàn đom đóm bay theo làn gió, trông như dải sáng lấp lánh mê hồn khiến đứa nào cũng trầm trồ. Có đêm, lũ trẻ chúng tôi tụ tập ra bờ ao, kênh rạch, đầu nhà để ngắm đom đóm. Để giảm bớt sự chờ đợi, chúng tôi hát ca vang lên, tin rằng đom đóm sẽ nghe thấy và bay đến. Nhưng cũng có những đêm chờ đợi mãi mà chẳng thấy, chúng tôi trở về trong tiếc nuối. Nhưng đêm đó, trong giấc ngủ, đom đóm với vẻ sáng lấp lánh trở lại trong giấc mơ thần tiên.

Đối với tâm hồn thuần khiết của đứa trẻ sinh ra ở vùng quê nghèo với cánh đồng, bờ ao, kênh rạch, chúng tôi tin rằng đom đóm phải đến từ một thế giới thần tiên nào đó. Trẻ con tin vào câu chuyện cổ tích, vào một thế giới phép thuật. Chúng tôi có những kỷ niệm đẹp nhưng cũng đầy những điều bối rối, dành cho những đám đom đóm.

Mỗi khi nhớ về những đóa đom đóm bay trong đêm, tôi nghĩ đến tuổi thơ của mình. Khi ta lớn lên, tuổi thơ trở thành một thế giới thần bí mà mỗi người đều ao ước trở lại. Tôi tin rằng, nếu có một chiếc vé về tuổi thơ, như trong câu chuyện Doremon, nhiều người sẽ mua ngay để có cơ hội trở lại những khoảnh khắc đáng nhớ đó. Có những điều ngược đời nhưng lại đúng, là đứa trẻ nào cũng mong muốn lớn lên, nhưng khi đã lớn, chúng ta luôn khát khao quay về với tuổi thơ.

Gần đây, bộ phim Mộ đom đóm thu hút đông đảo khán giả với doanh thu kỷ lục. Tôi tin rằng, chỉ cần nghe tên phim, mỗi người đều nghĩ về những ký ức đẹp đẽ đang diễn ra trong tâm trí mình. Bộ phim có thể chạm vào lòng người với câu chuyện đậm chất nhân văn. Với tôi, nó làm tôi nhớ về thời thơ ấu nghèo khó nhưng đầy ắp niềm vui, về một thế giới toàn ánh sáng của những ước mơ tôi đã để lại phía sau để trưởng thành.

Trong cuộc trò chuyện giữa những người bạn thân thiết, bắt đầu với những câu chuyện không đầu không cuối, không phải để hỏi han mà chỉ như một gợi ý: “Quê mình bước vào mùa đom đóm rồi…” để rồi bất kỳ ai cũng từ bỏ công việc để ngồi lại chia sẻ về những kỷ niệm ngọt ngào của tuổi thơ. Với tôi, mỗi khi lái xe qua cánh đồng làng, đôi mắt tôi luôn hướng về phía xa, như để nhìn thấy một bảo tàng nhỏ bé lấp lánh ánh sáng của đom đóm qua từng mùa hè yên bình. Tôi nhận ra rằng cuộc sống có rất nhiều điều kì diệu và thế giới tự nhiên luôn là nơi tâm hồn trẻ con tìm kiếm và khám phá. Trẻ con cần được trải nghiệm cuộc sống và đắm chìm trong thế giới tự nhiên, xa xa những chiếc máy tính, ti vi, và trò chơi điện tử... để cảm nhận rằng cuộc sống này thực sự đẹp đẽ, đầy ắp những điều tươi đẹp đang chờ đợi.

TRẦN NGUYÊN HẠNH

Những đêm đầu hè, tôi thường mơ về chính mình, nhỏ nhắn, xắn quần, đang lội qua những con đường ngập nước trong vắt để theo đuổi đàn đom đóm. Đó là những trải nghiệm của chính tôi khi còn bé, bị cuốn hút bởi ánh sáng xanh ma mị, mê hoặc và có phần quỷ quyệt của loài vật kỳ lạ. Những vệt cỏ xanh mềm mại như tơ nổi lên trên mặt nước, làm tôi nhầm lẫn giữa con đường và bờ ao.

Đom đóm bay theo từng đàn, như sao sa, chi chít, lúc thấp lúc cao, dẫn tôi đến một rặng hoa bươm bướm trắng hoặc cây hoa men ngay đầu dốc gần nhà bà nội. Mùi hoa men sực nức trong không gian liêu trai mơ hồ, tôi đã nghĩ cảnh này chỉ xuất hiện trong phim hoạt hình, nhưng không, nó hiện hữu ngay trước mắt, với đom đóm bay vài vòng, rồi dừng lại bên một bụi cây.

Bóng chúng làm mặt nước bỗng sáng lên. Tôi theo dõi những vệt sáng, vượt qua con đường để đến bờ ao cao hơn. Cái ao bèo rộng thế mà vẫn vèo một cái, đám đom đóm liệng qua liệng lại. Tôi đứng ngơ ngác, vừa thích thú, vừa sợ dưới hàng tre cao vút, rậm rạp. Tiếng đập cánh và tiếng kêu thảng thốt của lũ vạc bay đêm trở nên rõ ràng. Mọi con đường trong làng trở nên tối nhờ sáng của trăng.

Thời đó chưa có điện. Có lẽ vì vậy mà thông qua ánh sáng của đom đóm, chúng tôi thấy cảnh vật đẹp hơn... Những bông gạo rụng từ tuần trước nằm lăn lóc bên bến sông. Bà tôi thường nói: 'Khi nào đom đóm bay ra/ Hoa gạo rụng xuống thì ta gieo vừng'. Nhưng có lẽ, mùa màng là của người lớn, còn chúng tôi chỉ quan tâm đến trò chơi của mình, quan tâm đến mọi ngóc ngách quanh làng. Làng quê nhỏ của tôi hồi ấy là cả một thế giới thần tiên.

Những khu vực nào có cây gì, hoa gì, con vật gì, bọn tôi biết hết. Vạt đồi nào có sim chín, bờ đầm nào có cây vú bò quả đang ương, quả mâm xôi đang mọng dần, chúng tôi đều bí mật đánh dấu. Chỉ vào buổi trưa, lũ trẻ đã trốn khỏi nhà để hái đủ loại quả dại mang về chia nhau ăn. Buổi tối, chúng tôi chạy vụt trên con đường dẫn từ nhà qua cánh đồng lúa đến bờ đê, háo hức đuổi bắt đom đóm để đặt vào những cái lọ nhỏ.

Mỗi khi bố tôi kể về những chuyến hành quân xuyên rừng Trường Sơn đêm trường, cũng trong tháng Tư này, có lúc ông theo đuổi một đàn đom đóm dẫn lối, tôi luôn mơ ước rằng rừng gần nhà tôi cũng sẽ đầy ắp đom đóm. Bà tôi bảo đó là ánh sáng của ma trơi, không nên đến gần. Mẹ tôi lại sợ đom đóm đến mức kinh sợ. Mỗi khi trời trở gió, một con đom đóm khổng lồ, to bằng quả trứng chim, bay lạc vào nhà, đậu lên tường hoặc bàn thờ, mẹ tôi sẽ vội vã khấn cho nó bay đi, rồi mẹ bảo đó là 'các cụ về'.

Mắt mẹ lạc đi mỗi khi thấy đom đóm bay vào sân. Ban đầu tôi cũng sợ chúng, nhưng sau đó, tôi thích lũ đom đóm. Tôi luôn giữ ký ức về những cánh đồng, rừng cây với nhiều đom đóm, ở làng tôi và gần làng bà ngoại. Sau này, khi trở thành mẹ của hai đứa con, tôi mới xem bộ phim 'Căn Hầm Đom Đóm' của Nhật Bản. Tôi suýt khóc và hò reo, vì cảnh đom đóm bay trong căn hầm dài của phim chính là hình ảnh đom đóm dẫn tôi qua đường làng hút hồn nhiều năm trước. Hóa ra, vẻ đẹp của tuổi thơ tồn tại ở bất kỳ quốc gia nào cũng có nét tương đồng. Đom đóm - loài côn trùng thân mềm màu nâu, cánh cứng, có khả năng phát sáng trong đêm tối - đã trở thành một phần ký ức, làm cho thời thơ ấu của tôi trở nên đặc biệt và đầy cảm xúc.

Theo những thông tin tôi đọc, đom đóm đực mới có cánh, trong khi con cái không có cánh mà thay vào đó là cặp mắt kép, nhấp nháy sáng tại chỗ. Chúng ngủ suốt mùa đông dưới vỏ cây hoặc trong hốc đất để mùa hè phát sáng và tìm bạn tình, duy trì chu kỳ sinh sản. Cuộc đời ngắn ngủi của đom đóm chỉ kéo dài hơn một tháng. Nơi có đom đóm là nơi môi trường tự nhiên trong lành, thú vị, đồng thời tạo ra sự cân bằng sinh thái. Làng quê Việt Nam trở nên đẹp hơn khi đom đóm bay.

Ánh sáng nhấp nháy của đom đóm không chỉ là một hiện tượng tự nhiên, mà còn là một tác phẩm nghệ thuật sắp đặt hoàn hảo của tạo hóa. Chính vì thế, trên khắp thế giới, nhiều địa điểm đã sử dụng hàng triệu con đom đóm để tạo ra không gian ảo thu hút du khách. Ở Vũ Hán - Trung Quốc, có một công viên đom đóm, ở New Zealand, có hang động đom đóm. Người Thái Lan có một trải nghiệm du lịch độc đáo đi thuyền xem đom đóm, với dòng sông đom đóm xen giữa rừng tạo ra một trải nghiệm khó quên. Ở Việt Nam, đom đóm cũng từng được sử dụng trong du lịch ở Tiền Giang, Cần Thơ, nhưng cuộc kinh doanh này đã nhanh chóng phá sản. Những năm gần đây, mỗi khi mùa hè bắt đầu với những cơn mưa rào, tôi trở về quê thăm, ngủ lại trong ngôi nhà thơ ấu, mong muốn tìm thấy những đàn đom đóm như ngày xưa, nhưng thật đau lòng, tôi chưa bao giờ gặp lại những đám đom đóm như thời thơ ấu của mình. Chúng trở nên hiếm hoi, chỉ có vài con đơn độc bay ở phía cuối vườn. Điều này chỉ ra rằng quê hương chúng ta cũng đã phải đối mặt với tình trạng ô nhiễm, mất cân bằng nghiêm trọng. Việc bảo tồn và bảo vệ đom đóm không chỉ là để giữ lại một phần của ký ức, mà còn là để đảm bảo môi trường sống trong lành cho con người. Đêm hè ở quê trở nên nhạt nhòa và khô cằn khi không có đom đóm. Những đứa trẻ bây giờ ít trải nghiệm được vẻ đẹp kỳ ảo của thiên nhiên. Mỗi khi mùi hương của lúa trôi qua một cánh đồng nào đó dưới ánh trăng non, tôi lại bồi hồi nhớ về những đêm hè với đom đóm ngày xưa...

Sưu tầm