Top 9 Bài phân tích ba lần Chí Phèo ghé thăm Bá Kiến trong 'Chí Phèo' của Nam Cao (lớp 11) xuất sắc

Trong tác phẩm 'Chí Phèo', Nam Cao đã để nhân vật Chí Phèo ghé thăm nhà bá Kiến ba lần, mỗi lần đều mang một mục đích và ý nghĩa khác nhau.

Hai nhân vật chính trong câu chuyện là bá Kiến và Chí Phèo, đại diện cho sự đối đầu giữa giai cấp thống trị và tầng lớp nông dân bị tha hóa. Chí Phèo không phải là người xấu bẩm sinh; sự tha hóa của anh xảy ra do hoàn cảnh xã hội tồi tệ. Trước kia, Chí là một nông dân lương thiện, nhưng sau khi bị bá Kiến đẩy vào tù tội, anh trở thành một con quỷ của làng Vũ Đại. Ba lần Chí đến nhà bá Kiến diễn ra trong ba hoàn cảnh khác nhau, với ba mục đích khác nhau.

Lần đầu tiên, ngay khi mới ra tù, Chí trong trạng thái say rượu đã đến nhà bá Kiến để chửi mắng. Sự căm thù của Chí đối với bá Kiến càng lúc càng sâu sắc do những năm tháng tù đày. Tuy nhiên, sự hành động này của Chí hoàn toàn bộc phát và không có sự tính toán, dẫn đến thất bại trước sự xảo quyệt của bá Kiến. Chí trở thành tay sai không hay biết, từ kẻ hỏi tội biến thành người phục dịch.

Lần thứ hai, trong cơn say rượu, Chí đến nhà bá Kiến để xin được trở lại tù. Đây là một điều nghịch lý nhưng phản ánh thực trạng của Chí, người không có gì để sống ngoài việc trở lại tù tội. Nhà tù, vốn không phải là nơi cải tạo con người mà chỉ nuôi dưỡng những kẻ tha hóa. Chí thất bại lần nữa trước mưu mô của bá Kiến, bị lợi dụng để đấu với đội Tảo, thỏa mãn lòng thù hận của bá Kiến mà không phải chịu tiếng xấu.

Lần thứ ba, Chí đến gặp bá Kiến với một tâm trạng khác hẳn. Sau khi bị Thị Nở từ chối, Chí rơi vào tuyệt vọng và quyết tâm làm lại cuộc đời. Tuy nhiên, xã hội đã đóng cửa với anh, không cho anh cơ hội trở về cuộc sống lương thiện. Trong lần này, Chí nhận ra chân tướng của kẻ thù và quyết tâm đòi lại công lý. Cuộc đối đầu cuối cùng kết thúc với một cái kết bi thảm khi Chí phải trả giá cho sự tội lỗi của bá Kiến, và bản thân anh cũng kết thúc cuộc đời mình. Tác phẩm 'Chí Phèo' đã khắc họa thành công bức tranh xã hội Việt Nam trước Cách mạng (1930 - 1945) với những suy tư và trăn trở về số phận con người.

Nam Cao, một nhà văn hiện thực nổi tiếng trong văn học Việt Nam, đã tạo nên tác phẩm “Chí Phèo” như một bức tranh sinh động về cuộc sống người nông dân trước cách mạng. Trong tác phẩm, Chí Phèo ba lần ghé thăm nhà Bá Kiến, mỗi lần mang một ý nghĩa sâu xa riêng biệt.

Trong quá khứ, khi Chí Phèo còn là một người làm công khỏe mạnh cho gia đình Bá Kiến, ông đã trở thành nạn nhân của Bá Kiến, người đã đẩy Chí vào tù. Từ đó, Chí Phèo đã quen thuộc với con đường dẫn đến nhà Bá Kiến. Khi mới ra tù, nơi đầu tiên Chí Phèo tìm đến là nhà Bá Kiến, kẻ đã gián tiếp đẩy hắn vào tù tội, biến hắn thành kẻ lưu manh. Sự trở lại của Chí Phèo nhằm trả thù là điều tất yếu. Hắn thách thức người đứng đầu làng Vũ Đại, với sự căm thù và bản chất lưu manh, đã trở thành một cuộc trả thù dữ dội qua việc chửi bới và rạch mặt ăn vạ.

Tiếng chửi của Chí Phèo, với sự cay cú, nhằm thẳng vào Bá Kiến. Dù hắn đã trở nên liều lĩnh nhờ men rượu, việc chửi bới trở nên vô ích khi Bá Kiến không có mặt, chỉ còn ba con chó dữ và một người say rượu. Kết quả, Chí Phèo phải tự hành hạ mình để đối phó với Bá Kiến. Sự xuất hiện và uy lực của Bá Kiến đã làm giảm bớt sự căng thẳng và giải quyết mâu thuẫn một cách khéo léo, thông minh. Cụ Bá Kiến đã xoay chuyển tình thế bằng sự tinh ranh và tiếng cười, tạo ra sự bất ngờ trong cốt truyện.

Nam Cao đã thể hiện một cái nhìn sắc bén, tinh tế khi đẩy mâu thuẫn lên đỉnh điểm và sau đó hạ xuống thành các xung đột ngấm ngầm hơn. Bá Kiến đã khoác lên Chí Phèo một danh nghĩa hão huyền, khiến xung đột giảm bớt nhưng không thể che giấu lai lịch của Chí Phèo. Lần đầu tiên đến nhà Bá Kiến, Chí Phèo được tiếp đón nồng nhiệt và thậm chí nhận tiền uống rượu. Điều này khiến hắn bị mờ mắt bởi những lợi ích trước mắt và không nhận ra kẻ thù thực sự, dẫn đến sự tự mãn và tự hào.

Lần thứ hai, Chí Phèo đến nhà Bá Kiến với mục đích hoàn toàn khác: xin đi tù. Đối với hắn, cuộc sống làng Vũ Đại khắc nghiệt hơn thời gian tù tội. Câu nói say rượu của hắn phản ánh sự bất công và khốn cùng của xã hội phong kiến nửa thực dân. Tại đây, cuộc sống của người lương thiện bị bóp nghẹt, và cái nghịch lý “đi tù” của Chí Phèo lại trở nên hợp lý với cuộc đời hắn.

Trong lần thứ hai, Chí Phèo đến với một giọng điệu khác, dùng từ ngữ ngọt ngào với Bá Kiến. Hắn dần trở thành tay sai của Bá Kiến, người đã khéo léo xoay mũi dao chính trị. Bá Kiến thể hiện bản chất gian ngoan của chế độ phong kiến, trong khi Chí Phèo không nhận ra mưu đồ và vẫn làm theo. Kết quả là hắn đạt được chiến thắng trước phe Tảo, nhưng cũng rơi vào sâu hơn trong con đường tha hóa, trở thành công cụ đắc lực của Bá Kiến, và cuộc đời hắn trở nên bế tắc.

Lần thứ ba, Chí Phèo đến nhà Bá Kiến với quyết tâm và sự thức tỉnh. Hắn đã nhận ra Bá Kiến là kẻ thù lớn nhất của mình và đến để đòi quyền sống lương thiện. Sự căm phẫn và khát khao quyền sống lương thiện đã dẫn hắn đến một cuộc đối đầu quyết liệt, kết thúc bằng cái chết của cả Chí Phèo và Bá Kiến. Đây là cái chết tất yếu, đánh dấu sự chiến thắng của người nông dân trong cuộc đấu tranh với giai cấp thống trị, đồng thời là kết thúc số phận bi kịch của Chí Phèo và khẳng định niềm tin vào con người của Nam Cao.

Ba lần đến nhà Bá Kiến của Chí Phèo không chỉ đơn thuần là một chi tiết. Chúng còn thể hiện nhiều ý nghĩa sâu sắc mà Nam Cao muốn gửi gắm.

Chí Phèo là tác phẩm tiêu biểu của Nam Cao về cuộc sống người nông dân trước Cách mạng. Đây là lần đầu tiên quyền sống và quyền hạnh phúc của con người được đề cao đến mức này qua lăng kính nhân đạo của Nam Cao. Chí Phèo phản ánh rõ nét những mâu thuẫn giai cấp, đặc biệt giữa kẻ thống trị và người bị trị, tạo thành mạch chính trong tác phẩm. Ba lần Chí Phèo đến nhà Bá Kiến thể hiện sự tài ba của Nam Cao trong việc xây dựng các xung đột, đồng thời bộc lộ lòng thương cảm sâu sắc của nhà văn đối với những người nông dân bị tha hóa trong xã hội.

Xung đột giữa hai nhân vật chính, Chí Phèo và Bá Kiến, là một cuộc chiến dai dẳng. Mối quan hệ giữa họ đã tồn tại từ lâu, khi Chí Phèo còn là một người làm thuê cho Bá Kiến. Mối liên hệ này đã chuẩn bị cho Chí Phèo lần đầu tiên đến nhà Bá Kiến. Con đường đến nhà Bá Kiến đã trở nên quen thuộc với hắn như con đường của sự phụ thuộc.

Ngay sau khi ra tù, nơi đầu tiên Chí Phèo đến là nhà Bá Kiến, người đã âm thầm đẩy hắn vào tù và biến hắn thành kẻ tha hóa. Động cơ trả thù thúc đẩy hắn, và sự hận thù trong hắn khiến hắn trở nên liều lĩnh. Màn trả thù diễn ra bằng cách chửi rủa và rạch mặt, nhưng không đạt hiệu quả vì Bá Kiến vắng mặt. Đến lúc phải tự hành hạ bản thân để đối phó, tiếng kêu cứu của Chí Phèo đã thu hút sự chú ý. Sự xuất hiện và mưu lược của Bá Kiến đã làm lắng xuống xung đột và tạo sự bất ngờ cho cốt truyện.

Nam Cao đã khéo léo thể hiện sự tinh tế trong việc xây dựng mâu thuẫn. Ông để mâu thuẫn leo thang rồi hạ xuống một cách hợp lý. Bá Kiến đã khéo léo làm giảm sự căng thẳng bằng cách tạo ra sự hòa giải giả tạo, nhưng điều này chỉ làm tăng thêm sự nhơ nhuốc. Lần đầu tiên Chí Phèo đến nhà Bá Kiến, hắn nhận được sự tiếp đón nồng hậu và tiền uống rượu, điều này làm mờ mắt hắn và khiến hắn không nhận ra sự thật.

Lần thứ hai Chí Phèo đến với ý định xin vào tù vì cuộc sống ngoài xã hội còn khắc nghiệt hơn. Đây là một phản ánh sâu sắc về xã hội thối nát và sự nghèo khổ của người nông dân. Chí Phèo với sự thay đổi trong cách xưng hô cho thấy sự tha hóa của hắn, và Bá Kiến đã lợi dụng điều đó để xoay chuyển tình thế. Lần này, Chí Phèo chiến thắng trong cuộc đấu tranh chính trị nhưng lại rơi vào sự tha hóa sâu hơn.

Lần thứ ba, Chí Phèo đến nhà Bá Kiến để đòi quyền sống lương thiện. Sự thức tỉnh trong hắn đã dẫn hắn đến sự quyết liệt. Hắn tìm cách kết thúc cuộc đời bằng cái chết, và kết quả là cái chết của cả hai nhân vật chính. Nam Cao đã dẫn dắt mâu thuẫn đến đỉnh điểm và khép lại bằng cái chết của cả Chí Phèo và Bá Kiến. Đây là cái chết tất yếu, thể hiện sức mạnh và sự chiến thắng của tư tưởng nhân văn của Nam Cao.

Nam Cao qua tài năng bậc thầy của mình đã thể hiện xung đột giữa giai cấp thống trị và bị trị một cách sâu sắc và đỉnh cao. Ba lần Chí Phèo đến nhà Bá Kiến là minh chứng cho sự xuất sắc của nhà văn trong việc xây dựng cốt truyện và thể hiện cảm xúc nhân văn.

Trong tác phẩm 'Chí Phèo', nổi bật là cuộc xung đột giữa hai nhân vật đối lập: Bá Kiến và Chí Phèo. Bá Kiến đại diện cho giai cấp thống trị, còn Chí Phèo tiêu biểu cho tầng lớp nông dân bị tha hóa về mặt nhân cách. Sự tha hóa của Chí không phải là bẩm sinh mà phát sinh trong quá trình sống giữa xã hội vô nhân đạo. Trước đây, Chí từng là một người lương thiện làm canh điền cho Bá Kiến, nhưng sau khi bị Bá Kiến đẩy vào tù tội, cuộc đời tù đày đã biến đổi Chí từ một người hiền lành thành một kẻ liều lĩnh và tha hóa. Chí đã ba lần đến tìm Bá Kiến, mỗi lần diễn ra trong những hoàn cảnh và động cơ khác nhau.

Lần đầu tiên, Chí vừa ra tù và trong cơn say rượu đã đến nhà Bá Kiến chửi bới. Đây là hành động bột phát của một người đang mang nặng mối thù, cộng với sự tăm tối của những năm tháng tù tội. Sự căm thù và mối thù hận đã thúc đẩy Chí đến nhà Bá Kiến, nhưng sự thiếu kinh nghiệm và bản chất hiền lành đã khiến Chí thất bại thảm hại trước sự xảo quyệt của Bá Kiến.

Lần thứ hai, Chí đến nhà Bá Kiến trong tình trạng say rượu, lần này để xin được đi tù. Đây là một hành động phản ánh sự khốn cùng của Chí, nơi nhà tù trở thành nơi trú ẩn duy nhất. Sự thất bại lần này cũng do Chí không nhận ra âm mưu của Bá Kiến, người đã lợi dụng tình trạng khốn khổ của Chí để đạt được lợi ích riêng.

Lần thứ ba, Chí đến gặp Bá Kiến với một tâm trạng hoàn toàn khác. Sau khi bị Thị Nở từ chối tình cảm, Chí rơi vào tuyệt vọng và muốn trở lại cuộc sống lương thiện. Nhưng xã hội đã từ chối sự ăn năn của Chí, và tình thương không còn. Trong lần này, Chí thể hiện sự quyết tâm mãnh liệt và sự thay đổi sâu sắc, nhưng sự phản kháng của Chí không được chấp nhận, và bi kịch đã xảy ra. Tác phẩm 'Chí Phèo' đã khắc họa một bức tranh rõ nét về đời sống nông thôn Việt Nam thời kỳ 1930-1945, với mâu thuẫn gay gắt giữa bọn cường hào ác bá và nông dân nghèo. Qua tác phẩm, hình ảnh Chí Phèo trở thành biểu tượng của những con người bị tha hóa, và tác giả đã thể hiện một lòng nhân đạo sâu sắc đối với số phận của những kẻ bị xã hội chà đạp. Những tiếng kêu cứu và khát khao hạnh phúc của Chí Phèo đặt ra một vấn đề về số phận con người và tình người trong xã hội.

Tác phẩm cũng phản ánh một xã hội tăm tối, nơi mà những người như Chí Phèo sinh ra và tồn tại trong cảnh bế tắc. Cuối cùng, hình ảnh của Thị Nở và lò gạch bỏ không gợi ý về sự tiếp nối của vòng luẩn quẩn này, đồng thời đặt ra câu hỏi về sự cần thiết phải cứu lấy những đứa con Chí Phèo và xây dựng một xã hội nhân ái hơn.

Nam Cao là một trong những cây bút hiện thực nổi bật của văn học Việt Nam. Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông là truyện ngắn 'Chí Phèo', phản ánh chân thực hiện tượng xã hội ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng - người nông dân lương thiện bị đẩy vào con đường tha hóa.

Sau khi ra tù, Chí Phèo đã lang thang ra chợ, uống rượu và ăn thịt chó từ trưa đến chiều. Trong trạng thái say xỉn, hắn đến nhà Bá Kiến, liên tục chửi mắng và gây sự. Khi Bá Kiến chưa về, con trai của ông là Lý Cường đã ra tay đánh nhau với Chí Phèo. Trong cơn say, Chí Phèo vừa kêu gào, vừa ăn vạ, kêu cứu thảm thiết. Khi Bá Kiến trở về, thấy cảnh tượng ấy, ông đã dịu giọng, ra lệnh cho mọi người về nhà và nhẹ nhàng dỗ dành Chí Phèo. Cuối cùng, Chí Phèo được mời vào nhà, được đãi cơm rượu và nhận một đồng bạc để mua thuốc. Lần này, động cơ của Chí Phèo khi đến nhà Bá Kiến là để ăn vạ và trả thù, điều này cũng được Nam Cao khéo léo tiết lộ.

Qua lần gặp đầu tiên, tính cách tha hóa của Chí Phèo đã lộ rõ trước mắt dân làng Vũ Đại. Hắn không còn là người canh điền lương thiện như trước, mà đã trở thành một tên côn đồ hung hãn. Sự biến chất từ nhà tù thực dân đã làm tha hóa con người lao động. Về phía Bá Kiến, ông ta hiện ra như một tên cường hào, địa chủ, với nhiều mưu kế thâm hiểm. Cách cư xử khôn khéo của Bá Kiến đã làm Chí Phèo mềm lòng và trở thành tay sai của ông.

Chí Phèo tiếp tục trở thành công cụ lợi hại cho Bá Kiến, sau khi nhận nhiệm vụ đòi nợ và được Bá Kiến ban cho 5 đồng và một vườn chuối. Điều này cho thấy sự tha hóa ngày càng sâu của Chí Phèo. Tuy nhiên, trong tâm hồn hắn vẫn còn một nỗi xót xa về thân phận mình. Khi đến gặp Bá Kiến lần thứ ba, Chí Phèo đã mang theo tâm trạng khác biệt. Sau khi bị từ chối tình yêu của Thị Nở, hắn đến nhà Bá Kiến với sự quyết tâm và ý thức về nhân phẩm của mình. Nhưng xã hội đã cự tuyệt hắn, khiến hắn rơi vào bi kịch tinh thần. Chí Phèo quyết định kết thúc cuộc đời mình sau khi giết Bá Kiến, vì cảm thấy không còn khả năng trở lại cuộc sống lương thiện.

Tóm lại, ba lần gặp gỡ giữa Chí Phèo và Bá Kiến là những cuộc đụng độ quyết liệt giữa kẻ thống trị và người bị áp bức, phản ánh sâu sắc tội ác của xã hội phong kiến thực dân. Nam Cao đã vạch trần sự tha hóa và tội ác của xã hội, đồng thời thể hiện sự đồng cảm với những nạn nhân đau khổ. Sự khát khao được sống lương thiện của Chí Phèo dù đã bị xã hội cướp mất, nhưng vẫn sáng lên như một niềm hy vọng trong một xã hội đầy mâu thuẫn.

Truyện ngắn 'Chí Phèo' của Nam Cao khai thác số phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng. Hình ảnh Chí Phèo và ba lần hắn ghé thăm nhà bá Kiến minh họa quá trình một người nông dân hiền lành trở thành một con quỷ dữ trong làng Vũ Đại.

Trong ba lần Chí Phèo đến nhà bá Kiến, mỗi lần đều mang một động cơ riêng. Bá Kiến, đứng đầu làng Vũ Đại, đại diện cho tầng lớp thống trị trong xã hội phong kiến thu nhỏ. Trong khi đó, Chí Phèo, một người mồ côi không có thân nhân, phải sống trong cảnh hạ cấp. Mối quan hệ giữa bá Kiến và Chí Phèo là mối quan hệ giữa kẻ quyền lực và người nông dân. Con đường đến nhà bá Kiến đã trở nên quen thuộc với Chí Phèo từ khi còn nhỏ.

Nam Cao đã mô tả rõ ràng ba lần Chí Phèo đến nhà bá Kiến. Lần đầu tiên, khi Chí Phèo mới ra tù, hắn đến với mục đích trả thù, tỏ thái độ hung hãn. Hắn chửi bới không ngừng khiến người nhà bá Kiến phải thả chó ra để đối phó. Tiếng chửi của Chí Phèo không nhắm vào ai cụ thể, chỉ là sự phẫn uất tràn lan, phản ánh sự coi thường của xã hội đối với hắn.

Tiếng chửi của Chí Phèo đã trở thành cách giao tiếp của hắn với xã hội. Khi bá Kiến trở về, sự xảo trá của ông khiến Chí Phèo bị mua chuộc dễ dàng. Cuối cùng, Chí Phèo ra về với sự hài lòng, no rượu và nhận thêm tiền từ bá Kiến. Điều này chỉ ra sự tố cáo xã hội của Nam Cao, chỉ trích sự độc ác của giai cấp thống trị và sự dễ bị cám dỗ của người nông dân.

Lần thứ hai, mục đích của Chí Phèo khi đến nhà bá Kiến đã thể hiện rõ bản chất tha hóa của hắn. Lần này, Chí Phèo đến để xin tiền uống rượu và thể hiện thái độ lễ phép hơn. Hắn thậm chí xin được vào tù, vì cảm giác rằng nhà tù làng Vũ Đại còn tồi tệ hơn nhà tù thực sự. Đây là dấu hiệu của sự tha hóa sâu sắc hơn của Chí Phèo.

Hành động móc túi và đe dọa của Chí Phèo, dù có phần khôn ngoan, vẫn thể hiện rõ bản chất lưu manh của hắn. Lần này, Chí Phèo đã đánh mất nhân tính, và sự thất bại trong việc trở lại lương thiện là nặng nề hơn bao giờ hết.

Lần thứ ba, dù không có ý định ban đầu, Chí Phèo lại đến nhà bá Kiến. Mục tiêu của hắn là giết thị Nở và bà cô, nhưng đường quen đã đưa hắn đến nhà bá Kiến. Lần này, sự thức tỉnh của Chí Phèo thể hiện qua hành động dứt khoát và lời lẽ cứng rắn. Tuy nhiên, kết quả là cả bá Kiến và Chí Phèo đều chết, thể hiện sự phê phán của Nam Cao đối với cuộc sống vô nghĩa của Chí Phèo và sự thức tỉnh chưa đủ để mang lại chiến thắng.

Cuối cùng, cái chết của Chí Phèo và bá Kiến không chỉ là kết quả của cuộc đời họ mà còn là sự phản ánh của sự đấu tranh của người nông dân. Cái chết của bá Kiến là sự chiến thắng của cái thiện, khẳng định sự chiến đấu không ngừng của nhân dân. Ba lần Chí Phèo đến nhà bá Kiến, mỗi lần với mục đích và kết quả khác nhau, thể hiện chiều sâu tư tưởng nhân đạo của Nam Cao và tài năng của ông.

Kể từ khi Chí Phèo trở về làng cho đến lúc tự kết liễu cuộc đời mình, không ai biết chính xác số lần anh đã đến thăm nhà bá Kiến. Trong tác phẩm 'Chí Phèo', Nam Cao đã miêu tả ba lần Chí Phèo ghé thăm bá Kiến, mỗi lần là một cột mốc trong sự phát triển tính cách của nhân vật trên con đường lưu manh hóa.

Lần đầu tiên Chí Phèo đến nhà bá Kiến là ngay sau khi trở về làng. Hôm đó, Chí Phèo đã ngồi ở chợ từ sáng đến chiều, uống rượu và ăn thịt chó mà không có tiền trả. Đã no nê và say rượu, Chí Phèo cầm theo vỏ chai đến nhà bá Kiến để đòi món nợ mà bá Kiến đã mắc phải từ nhiều năm trước khi đẩy Chí Phèo vào tù. Không gặp bá Kiến, Chí Phèo chỉ nhận được sự tiếp đón bằng tiếng sủa của chó và sự hoảng hốt của các bà trong nhà. Khi lý Cường trở về, Chí Phèo đã đập vỡ chai, dùng mảnh chai rạch mặt để tạo vết thương và làm ầm ĩ để gây sự chú ý. Bá Kiến về nhà, với bản chất là kẻ áp bức và xảo quyệt, đã nhanh chóng nịnh nọt Chí Phèo, mời anh vào nhà, đãi rượu và giết gà cho anh. Sau bữa tiệc, bá Kiến còn cho Chí Phèo một đồng bạc để mua thuốc. Chí Phèo, sau khi được đãi ngọt, đã quên hết sự thù hận và ra về vui vẻ.

Chỉ vài ngày sau, khi đã uống hết số tiền bá Kiến cho, Chí Phèo lại đến nhà bá Kiến, lần này mang theo một con dao nhỏ. Anh xin bá Kiến cho đi tù lại vì “ở tù sướng quá”, không phải lo lắng, nếu không thì sẽ đâm chết vài người để được vào tù. Nhận thấy đây là một hình thức tống tiền, bá Kiến đã dùng cách “lấy độc trị độc”, sai Chí Phèo đi đòi món nợ năm mươi bạc từ Đội Tảo, một đối thủ của bá Kiến. Đội Tảo đang ốm, và vợ của Đội Tảo, muốn giải quyết nhanh chóng, đã đưa tiền cho Chí Phèo. Sau khi thu được món nợ, bá Kiến càng tỏ ra nịnh bợ Chí Phèo, hứa sẽ giữ tiền cho anh và còn cho anh mảnh đất để ở. Chí Phèo ra về với tâm trạng vui vẻ, tự mãn rằng mình là anh hùng trong làng. Từ đây, Chí Phèo tự nguyện trở thành tay sai của bá Kiến, coi bá Kiến là ân nhân và trở thành con quỷ dữ đối với người lương thiện.

Lần thứ ba Chí Phèo đến nhà bá Kiến sau khi gặp thị Nở. Được thị Nở yêu thương, đặc biệt là khi được bà mang đến cho một bát cháo hành khi anh bị ốm, lương thiện trong Chí Phèo bỗng nhiên tỉnh thức. Nhớ lại những giấc mơ và cuộc đời lương thiện trước đây, Chí Phèo khát khao quay lại cuộc đời lương thiện và tin rằng thị Nở sẽ là cầu nối giúp anh làm được điều đó. Tuy nhiên, bà cô của thị Nở cấm không cho thị Nở lấy Chí Phèo. Bực tức, Chí Phèo định cầm dao đến nhà cô cháu thị Nở, nhưng do say rượu, anh lại đi thẳng đến nhà bá Kiến. Khi bá Kiến ném tiền cho Chí Phèo để anh đi cho khuất mắt, Chí Phèo thét lên: “Tao muốn làm người lương thiện”. Sau đó, anh tiếp tục: “Nhưng ai cho tao lương thiện?... Chỉ có cái này!”. Vừa nói, Chí Phèo vừa dùng dao đâm liên tục vào người bá Kiến. Sau đó, anh quay dao tự đâm vào cổ mình, kết thúc cuộc đời. Khi mọi người đến, Chí Phèo đã nằm trong vũng máu, miệng ngáp ngáp như muốn nói điều gì nhưng không thể.

Qua ba lần gặp gỡ này, Nam Cao đã thể hiện rõ sự chuyển hóa trong tâm hồn của một người nông dân nghèo khổ từ bước đầu lưu manh hóa, trở thành tay sai của kẻ thống trị, cho đến khi tỉnh ngộ một cách muộn màng. Ngòi bút của Nam Cao không chỉ thể hiện sự hiện thực sắc sảo mà còn thể hiện một trái tim đầy nhân đạo.

Trong cuộc gặp gỡ đầu tiên, dù Chí Phèo có vẻ hung hăng, liều lĩnh, thực chất chỉ là một con cừu non trước con sói bá Kiến, một tên cường hào tham lam, độc ác và khôn ngoan. Chí Phèo đến nhà bá Kiến với mối thù cá nhân, muốn khẳng định mình và khiến bá Kiến phải sợ. Bá Kiến đã nhanh chóng tước vũ khí của Chí Phèo bằng cách nịnh nọt và tâng bốc, làm Chí Phèo cảm thấy hài lòng và mãn nguyện như nhân vật A.Q trong truyện của Lỗ Tấn. Đây là điểm yếu trong tính cách của người nông dân mà bá Kiến đã khai thác và tận dụng.

Việc Chí Phèo trở thành tay sai cho bá Kiến và sau đó tỉnh ngộ và giết bá Kiến cũng rất thực tế. Dù làm tay sai cho bá Kiến và trở thành quỷ dữ, bản chất của Chí Phèo vẫn là đối lập với bá Kiến và có mối thù với hắn. Mối thù này không thể dễ dàng hóa giải và cuối cùng cũng bộc lộ. Bản chất lương thiện trong Chí Phèo vẫn tồn tại và cuối cùng cũng phải tỉnh dậy. Nam Cao đã thể hiện sự sắc sảo và lòng nhân đạo qua việc phát hiện những khát khao lương thiện còn ngủ yên trong tâm hồn Chí Phèo, cùng với điều kiện cần thiết để những khát khao đó bùng cháy. Sự xuất hiện của thị Nở với bát cháo hành thơm lừng tình người đã giúp Chí Phèo từ con quỷ dữ trở lại làm người.

Với tình người thấm thía, Chí Phèo quyết định không tiếp tục cuộc sống lưu manh. Đây là lúc bi kịch nảy sinh. Xã hội đã từng ruồng bỏ Chí Phèo và đẩy anh ra ngoài lề, cũng chính là xã hội không chịu chấp nhận anh trở lại làm người. Nhưng khát vọng làm người của Chí Phèo rất mãnh liệt. Để tiếp tục làm người, Chí Phèo chỉ còn cách duy nhất là tự hủy diệt chính mình. Nhưng làm sao Chí Phèo không căm phẫn trước số phận nghiệt ngã? Khi chưa nhận ra nguyên nhân nỗi khổ của mình là xã hội, Chí Phèo chỉ thấy đó là bá Kiến. Việc bá Kiến bị đâm chết trước khi Chí Phèo tự kết liễu đời mình là phản ứng tất yếu của một người bị dồn đến bước đường cùng.

“Tao muốn làm người lương thiện!”. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, tiếng kêu của Chí Phèo vẫn làm chúng ta bàng hoàng. Ngày đó, việc muốn làm người lương thiện khó đến vậy sao? Ta biết ơn Nam Cao vì đã giúp ta cảm nhận nỗi đau của con người ngày trước, để trân trọng cuộc sống hiện tại và biết khát khao đấu tranh cho một cuộc sống tốt đẹp hơn, công bằng và nhân ái hơn.