Top 9 bài văn hóa thân vào Dế Mèn kể lại truyện 'Bài học đường đời đầu tiên' (Ngữ văn 6 - SGK Cánh Diều) đặc sắc

Tôi đưa Dế Choắt đến nơi an nghỉ tại một góc cỏ um tùm nhất, rồi đắp một nấm mộ to với vòng hoa trắng phủ trên.

Chiều đã buông, ánh trăng nhạt nhòa rọi lên từng nhành cỏ, tạo nên một khung cảnh ảm đạm. Những bông hoa trắng trên mộ Choắt dường như toát lên một màu tang tóc, đau thương. Trên bầu trời, mây đứng im lìm, vạn vật chìm trong yên tĩnh, chỉ còn tiếng gió vi vu như tiếng đàn, và tiếng nước róc rách như khúc thánh ca đưa tiễn Choắt về nơi vĩnh hằng…

Trong cảnh buồn đến não nề ấy, một người vẫn đứng lặng lẽ bên mộ Dế Choắt. Đó là tôi. Tôi nhớ về những kỷ niệm cũ, lòng đầy ân hận và xót xa. Giá mà tôi không trêu chọc chị Cốc, có lẽ Choắt đã không phải mất mạng. Giờ đây, đứng trước mộ Dế Choắt, tôi mới thấm thía sai lầm của mình, nhận ra rằng phải sửa chữa sai lầm ngay. Tôi nghĩ:

Chẳng ngờ được rằng: hung hăng, hống hách thì sớm muộn cũng phải trả giá cho sự ngu dốt của mình. Tất cả lỗi lầm đều là của tôi. Nếu không phải vì tôi trêu chọc chị Cốc, giờ đây Dế Choắt vẫn còn sống. Tôi nhớ lại lời dặn dò của Dế Choắt, lời khuyên chân thành đã giúp tôi nhận ra bản chất hung hăng của mình: 'Ở đời mà có tính hung hăng bậy bạ, có đầu óc nhưng không biết nghĩ, sớm muộn gì cũng chuốc họa vào thân.' Tôi đứng lặng hồi lâu, nghĩ về bài học đường đời đầu tiên, nghĩ về mọi người và những hành động của mình mà thấy lòng trĩu nặng ân hận: 'Không, anh Choắt ạ, ở nơi chín suối anh hãy yên lòng, tôi sẽ sửa sai khi còn chưa muộn. Tôi sẽ không phụ lời anh dặn dò đâu! Anh cứ an lòng!'

Mặt trời đã gần khuất, chỉ còn chút ánh sáng yếu ớt chiếu rọi không gian. Tôi cúi xuống, bốc một nắm đất đắp lên mộ cho Choắt. Tôi nhìn mộ lần cuối rồi quay đi, quyết tâm sửa đổi…

Gió vẫn thổi, cây cỏ, hoa lá lao xao rồi rạp mình về phía mộ Choắt như lời tạm biệt cuối cùng. Sương đêm bắt đầu rơi, từng giọt tí tách trên cỏ, từng giọt đọng trên mộ Dế Choắt. Mặt trời đã lặn hẳn, cây cỏ vẫn rì rào, gió thổi mạnh, sương vẫn rơi. Giữa màn sương trắng, hình bóng một chú Dế cúi đầu lầm lũi bước xa dần.

Tôi là một chàng dế có thân hình khỏe mạnh nhưng tính cách lại quá kiêu ngạo. Chính vì cái tính ấy mà tôi đã vô tình gây ra cái chết bi thảm của Dế Choắt, người bạn hàng xóm yếu ớt của mình.

Tôi sống trong một ngôi nhà khá khang trang. Hằng ngày, tôi chăm chỉ đào đất, sửa sang hang ổ, làm chỗ ngủ, lại còn lo xa mà làm thêm đường tắt, cửa sau, ngách thượng để phòng nguy hiểm. Nhờ ăn uống đều đặn và luyện tập, nên thân thể tôi rất cường tráng. Đôi càng của tôi bóng loáng, những cái vuốt sắc nhọn; đôi cánh dài phủ kín lưng. Cái đầu to ra với hai chiếc răng đen nhánh như hai lưỡi liềm sắc bén. Cặp râu dài đầy oai phong.

Tôi thường hay gây gổ với bà con trong xóm. Thấy mọi người không nói gì, tôi cứ tưởng mình giỏi, ai cũng phải nể. Mấy anh chị Cào Cào, anh Gọng Vó ở gần luôn bị tôi làm phiền. Đặc biệt là Dế Choắt, một cậu dế gầy gò, yếu ớt, thường xuyên bị tôi khinh thường. Một hôm, tôi ghé qua nhà Dế Choắt, thấy nhà cửa luộm thuộm, liền bảo:

- Sao chú mày sống bừa bãi vậy? Nhà cửa thì tuềnh toàng, lỡ có kẻ nào đến phá thì nguy ngay. Đúng là lớn mà chẳng khôn.

Dế Choắt buồn rầu nhờ tôi đào ngách thông sang nhà của tôi để khi có chuyện còn giúp đỡ nhau. Nhưng tôi đâu có để tâm, nhìn cậu ta với ánh mắt khinh khỉnh rồi từ chối. Một hôm, sau cơn mưa, các loại chim tụ hội về vũng nước kiếm mồi. Chị Cốc đậu gần hang. Tôi rủ Choắt trêu đùa chị Cốc, Choắt sợ hãi từ chối. Tôi kiêu ngạo, trêu chọc chị Cốc, khiến chị tức giận tìm kẻ trêu mình. Thấy chị đến gần, tôi nhanh chân chui vào hang nấp kín. Bỗng tôi nghe tiếng chị Cốc:

- Mày nói gì?

- Lạy chị, em nói gì đâu?

- Chối hả? Chối này! Chối này!

Sau đó là tiếng kêu đau đớn của Choắt. Tôi nằm im không dám động đậy. Chỉ khi chị Cốc bay đi, tôi mới bò lên, thấy Choắt thoi thóp. Tôi hoảng hốt, quỳ xuống nâng đầu Choắt lên than:

- Tôi không ngờ mọi chuyện lại thế này. Tôi hối hận lắm! Tất cả là lỗi của tôi, phải làm sao bây giờ.

Lúc này, Dế Choắt thều thào:

- Tôi yếu quá rồi, chết cũng đành. Nhưng tôi khuyên anh rằng ở đời hung hăng mà không suy nghĩ thì sẽ gặp họa.

Sau cái chết của Dế Choắt, tôi buồn bã vô cùng. Chôn cất Dế Choắt tại một bãi cỏ, tôi đứng trước mộ hàng giờ tự kiểm điểm những lỗi lầm. Tôi ân hận vì đã đối xử quá quắt với Dế Choắt. Nếu tôi can đảm nhận lỗi và xin lỗi chị Cốc thì có lẽ Choắt đã không bị đánh oan. Tôi kiêu ngạo nghĩ mình mạnh mẽ, nhưng lại không bảo vệ được bạn mà còn hại bạn. Tôi buồn bã và hụt hẫng khi phải đối diện với sự thật rằng cậu ấy đã chết, và tôi phải chịu trách nhiệm cho cái chết đó. Tôi tự nhủ từ nay sẽ sống chan hòa và tôn trọng mọi người hơn.

Tôi tên là Dế Mèn. Nhờ ăn uống khoa học và làm việc điều độ, tôi mau chóng trưởng thành. Giờ đây, tôi là một chàng dế khỏe mạnh và cường tráng.

Đôi càng của tôi sáng bóng, những cái vuốt ở chân và khoeo ngày càng cứng và sắc bén. Đôi cánh trước vốn ngắn cũn, giờ đã dài và phủ kín đến chấm đuôi. Mỗi khi vỗ cánh, tiếng kêu phành phạch vang lên. Khi bước đi, toàn thân tôi rung rinh màu nâu óng ánh như soi gương, trông rất oai vệ. Đầu tôi to và nổi rõ từng mảng, thể hiện sự bướng bỉnh. Hai chiếc răng đen nhánh luôn nhai như hai lưỡi liềm máy hoạt động không ngừng. Sợi râu dài, cong vút đầy uy lực. Tôi vô cùng tự hào về ngoại hình của mình.

Tính tôi rất ương bướng, đôi khi còn gây hấn với mọi người trong xóm. Tôi từng chọc phá các chị Cào Cào ngoài bờ, hoặc trêu cả anh Gọng Vó từ dưới đầm lấm lem lên. Mọi người không dám đối đầu với tôi, phần vì kính nể, phần vì sợ hãi. Tôi tự cho mình là số một thiên hạ.

Hàng xóm của tôi là Dế Choắt, một anh chàng nhỏ bé và ốm yếu. Người hắn gầy gò và dài lêu nghêu như kẻ nghiện thuốc phiện. Tôi chỉ thấy hắn đáng khinh bỉ. Một hôm, tôi qua nhà Dế Choắt chơi, thấy nhà cửa bừa bộn, liền chê bai:

- Sao chú mày sống cẩu thả thế? Nhà cửa tuềnh toàng, nếu có ai đến phá thì nguy to. Đúng là có lớn mà chẳng có khôn.

Dế Choắt buồn bã, nói rằng không đủ sức để đào một căn nhà đàng hoàng. Hắn còn dám nhờ tôi đào một cái ngách thông qua nhà tôi để khi có chuyện gì thì giúp đỡ. Nghe vậy, tôi cười khẩy:

- Hức! Thông ngách sang nhà ta? Chú mày hôi hám thế, ai mà chịu nổi. Ai bảo đào tổ nông, chết cũng đáng!

Nói xong, tôi thản nhiên ra về, mặc kệ Dế Choắt buồn bã. Nhưng rồi, một sự việc xảy ra khiến tôi vô cùng hối hận.

Mấy hôm sau, trời mưa lớn, nước ngập trắng xóa khắp nơi. Chim cá tụ tập về đông đúc. Tôi đang suy nghĩ mông lung thì thấy chị Cốc từ mặt nước bay lên, đậu gần hang tôi. Nghĩ bụng muốn trêu chị Cốc một phen, tôi rủ Dế Choắt chơi cùng, nhưng hắn từ chối:

- Em xin anh, đừng làm chuyện dại dột.

Nghe vậy, tôi mắng hắn nhút nhát, rồi cứ thế trêu chị Cốc. Nghe tiếng hát, chị Cốc giật mình định bay đi, nhưng khi định thần lại, chị trợn mắt, giương cánh lên như muốn đánh nhau. Thấy chị ta đến gần, tôi chui tọt vào hang trốn. Lúc đó, Dế Choắt đang ở cửa hang, bị chị Cốc phát hiện. Chị Cốc quát:

- Mày nói gì?

Dế Choắt run rẩy trả lời:

- Lạy chị, em có nói gì đâu?

Chị Cốc tức giận mổ vào người Dế Choắt. Tôi nghe tiếng hắn rên rỉ mà kinh hãi, không dám ra cứu. Khi chị Cốc bay đi, tôi mới bò ra. Dế Choắt lúc đó chỉ còn thoi thóp. Tôi hối hận khóc lóc:

- Tôi không ngờ mọi chuyện lại ra thế này. Tất cả là lỗi của tôi…

Không ngờ Dế Choắt lại nói:

- Thôi, tôi yếu quá rồi, chết cũng đành. Nhưng tôi khuyên anh, sống mà hung hăng, không suy nghĩ thì sớm muộn cũng gặp họa.

Nghe lời Dế Choắt, tôi hối hận vô cùng. Tôi đem hắn đi chôn, rồi đứng lặng trước mộ hắn suy nghĩ về bài học đầu đời.

Tôi là Dế Mèn, một chàng dế sống tự lập từ nhỏ. Khi trưởng thành, mẹ đã cho tôi ra ở riêng. Nhờ ăn uống điều độ, chẳng bao lâu tôi trở thành một chàng Dế mạnh mẽ.

Đôi càng của tôi bóng loáng, với những cái vuốt cứng như thép. Đôi cánh dài phủ kín đuôi như chiếc áo choàng. Đầu tôi to ra, hai chiếc răng đen như hai lưỡi liềm. Cặp râu dài trông rất oai vệ. Tính tôi hung hăng và thích gây sự, tôi hay quát mắng các chị Cào Cào, đá anh Gọng Vó. Những lúc ấy, tôi thấy mình thật vĩ đại. Nhưng chính sự kiêu căng đó đã dẫn đến một sai lầm lớn.

Hàng xóm của tôi là Dế Choắt, một chàng dế yếu ớt và hiền lành. Người gầy gò, trông giống một kẻ nghiện ngập. Một ngày nọ, tôi ghé thăm nhà Choắt. Thấy nhà cửa bừa bộn, tôi hỏi:

- Sao chú mày sống cẩu thả vậy? Nhà cửa thế này lỡ có ai phá thì nguy hiểm lắm.

Dế Choắt buồn bã đáp:

- Em biết nguy hiểm, nhưng sức yếu, đào bới không nổi. Anh giúp em đào một lối thoát sang nhà anh để khi cần em có chỗ chạy nạn được không?

Tôi nghe xong, khinh bỉ đáp:

- Thông ngách sang nhà ta? Chú mày hôi hám thế, làm sao ta chịu được? Đào tổ nông thì cho chết!

Nói xong, tôi quay về, để mặc Dế Choắt một mình.

Mấy hôm sau, trời mưa lớn, nước dâng cao. Trong lúc tôi đang định trêu đùa Chị Cốc thì chị ta tức giận bay đến. Tôi vội chui vào hang, mặc kệ Dế Choắt phải đối mặt. Chị Cốc quát mắng và đánh Dế Choắt. Khi tôi bò ra, Dế Choắt đã thoi thóp, tôi hối hận nhưng đã muộn.

Dế Choắt thều thào khuyên tôi:

- Ở đời, đừng hung hăng và kiêu ngạo, sẽ tự gây họa vào thân.

Tôi chôn cất Dế Choắt và đứng trước mộ, suy nghĩ về bài học đầu đời.

Mỗi khi mùa đông qua đi và mùa xuân đến, tôi lại cảm thấy bồi hồi khi nghĩ về tuổi tác của mình. Nhìn những dế con, dế cháu hiện tại, tôi như thấy lại hình ảnh của mình ngày trước, nhanh nhẹn và nhiệt huyết nhưng cũng đầy bốc đồng. Vì vậy, tôi thường kể cho chúng nghe những câu chuyện về các cuộc phiêu lưu của mình để chúng có thể học hỏi. Gần đây, tôi nhớ đến Dế Choắt, người hàng xóm cũ, và muốn chia sẻ một kỷ niệm buồn mà tôi không bao giờ muốn nhắc lại nữa…

Vào một buổi sáng xuân mưa bụi, dế con và dế cháu tụ tập đông đủ tại nhà tôi. Trong lúc xúc động, tôi nhớ về Dế Choắt, người bạn đáng thương đã phải chịu kết cục bi thảm vì tôi. “Các con ạ, trước đây tôi có một người bạn hàng xóm tên Dế Choắt, nhà anh ấy ngay cạnh nhà chúng ta. Anh ấy không được khỏe mạnh như tôi, luôn ốm yếu và có vẻ sợ sệt. Anh ấy gầy gò, trông như một kẻ nghiện thuốc phiện, và mặt lúc nào cũng ngơ ngác.

Dế Choắt không có khả năng làm việc nhiều vì sức khỏe yếu. Nhà của anh ấy thì quá đơn sơ, không có các ngách thông nhau để phòng khi có sự cố. Thực sự không có chút lo lắng về tương lai. Tôi, với sức khỏe tốt và tính cách bốc đồng của tuổi trẻ, đã không coi trọng anh ấy. Có lần, khi thấy nhà cửa bừa bộn, tôi đã mắng mỏ và chỉ trích anh. “Ôi, chú mày có lớn mà chẳng có khôn”. Tôi không hiểu sao lại nói những lời như vậy với một người yếu đuối như Dế Choắt.

Có lẽ tôi không còn đủ tỉnh táo để suy xét, chỉ nói để thỏa mãn bản thân mà không quan tâm đến cảm xúc của người khác. Dế Choắt chỉ im lặng nghe và càng như vậy, tôi càng thấy mình quan trọng. Khi anh nhờ tôi giúp đào một lối thoát sang bên nhà tôi, tôi từ chối ngay lập tức và còn tỏ ra khinh bỉ. Tôi ra về mà không quan tâm đến tình hình của anh.

Thói hung hăng, kiêu ngạo chỉ đem lại tai họa. Tôi vẫn mang nỗi ân hận vì hành động của mình và không thể thay đổi được. Tôi mong các con hãy nghe kỹ lời tôi để không mắc phải những sai lầm tương tự.

Ngày đó, thấy chị Cốc, tôi đã nghĩ ra một trò nghịch dại và rủ Dế Choắt tham gia. Dù đang bệnh, Choắt vẫn cố gắng trả lời câu hỏi của tôi. Nhưng khi nhắc đến chị Cốc, Choắt hoảng sợ và khuyên tôi đừng trêu. Tôi tức giận và cố chứng tỏ sự dũng cảm của mình bằng cách trêu chị Cốc. Chị Cốc không hiền, nghe tiếng trêu chị ta đã nổi giận và tấn công Dế Choắt. Tôi vội chui vào hang, để mặc Choắt phải đối mặt với cơn giận của chị Cốc. Nhìn lại, tôi vẫn thấy rùng mình và đau lòng.

Không may, chị Cốc không thấy tôi nhưng lại trút giận lên Dế Choắt. Dù anh ấy đã nói không phải, chị Cốc vẫn đánh đập anh. Tôi cảm thấy hối hận và không thể làm gì để cứu anh. Dế Choắt trước khi ra đi đã dạy cho tôi bài học quý giá: “Thói hung hăng, không biết nghĩ sẽ tự gây họa”. Dế Choắt ra đi để lại cho tôi bài học đầu đời đau xót. Tôi đứng lặng trước mộ, lòng nặng trĩu.

Các con, hôm nay tôi chia sẻ với các con về những sai lầm của mình, mong các con rút ra bài học từ đó. Mùa xuân đã đến, cuộc đời mở ra một chương mới. Tôi chúc các con trở thành những người tốt.

Tôi là Dế Mèn. Ngày tôi tròn một tháng tuổi, mẹ quyết định cho tôi ra ở riêng. Mẹ bảo tôi đã lớn, cần học cách tự lập. Cuộc sống độc lập sẽ giúp tôi trưởng thành nhanh hơn. Mẹ yêu tôi lắm, nên chọn một cái hang đẹp ở gần bà con chòm xóm để tôi không cảm thấy cô đơn. Cuộc sống riêng trong tổ ấm của mình thật sự rất tuyệt.

Trong những ngày đầu, tôi chỉ ở nhà để sắp xếp mọi thứ cho thật chỉnh chu. Tôi mở rộng phòng ngủ, tạo một chỗ nằm rộng rãi và thoải mái. Tôi còn đào thêm nhiều lối thoát hiểm để đề phòng kẻ xấu. Tôi dồn công sức xây dựng một phòng tập thể dục lớn. Có lẽ trong khu vực này, chẳng có ai có phòng tập hoành tráng như tôi.

Nhờ ăn uống điều độ và làm việc chăm chỉ, tôi trưởng thành rất nhanh. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế trưởng thành, với đôi càng bóng bẩy và những cái vuốt cứng cáp. Đôi cánh trước đây ngắn, giờ đã dài và kín đáo. Khi tôi bay lên, tiếng vỗ cánh giòn giã. Khi đi bộ, cơ thể tôi bóng mượt và đẹp mắt. Đầu tôi to ra, nổi những khối cứng cáp, và hai cái răng đen nhánh lúc nào cũng nhai ngoàm ngoạp như lưỡi liềm. Sợi râu dài và uốn cong, tôi rất tự hào về chúng và thường vuốt râu một cách trang trọng.

Tính tôi rất nghịch ngợm, thường xuyên cà khịa với mọi người trong xóm. Khi tôi to tiếng, ai cũng im lặng. Tôi tỏ ra kiêu ngạo, tưởng mình là tài ba nên rất hợm hĩnh. Tôi thường trêu chọc chị Cào Cào và anh Gọng Vó, càng nghĩ mình là người nổi bật nhất.

Thực ra, sự hung hăng và kiêu ngạo chỉ khiến tôi phải trả giá cho những hành động ngu dại của mình. Tôi đã phải trải qua bài học đó. Dù sau này có hối tiếc thì cũng không thể thay đổi được điều gì.

Câu chuyện ân hận đầu tiên tôi ghi nhớ suốt đời. Bên cạnh tôi có một cái hang của anh dế mới chuyển đến, tên là Dế Choắt. Anh ấy bằng tuổi tôi nhưng trông nhỏ bé, gầy gò như một người nghiện thuốc. Vì sức khỏe yếu nên Choắt chỉ đào được một cái hang nông sát mặt đất.

Có lần tôi sang thăm, thấy nhà cửa của Choắt bừa bộn, tôi chê bai anh ấy sống cẩu thả, không cẩn thận. Tôi còn chế giễu rằng Choắt không đủ thông minh. Dế Choắt không tức giận, chỉ buồn bã nói rằng anh ấy ốm yếu, muốn đào hang sâu nhưng không đủ sức. Anh ấy nhờ tôi đào một ngách thông sang nhà tôi để phòng khi có sự cố. Tôi cười khinh bỉ và bỏ về mà không thèm giúp đỡ.

Mấy hôm sau, trời mưa lớn, nước dâng trắng mặt hồ. Trong lúc suy nghĩ, tôi thấy chị Cốc bay lên từ mặt nước, đậu gần hang tôi. Tôi nghĩ đến việc trêu chị Cốc và gọi Dế Choắt đến cùng. Choắt sợ hãi từ chối.

Tôi mắng Choắt nhút nhát rồi tiếp tục trêu chị Cốc. Chị Cốc nghe tiếng, định bay đi nhưng khi thấy tôi, chị quát hỏi kẻ nào dám to gan. Tôi nhanh chóng chạy vào hang, bỏ mặc chị Cốc.

Chị Cốc không thấy tôi, nhưng lại thấy Dế Choắt đang ở cửa hang. Không đợi Choắt giải thích, chị Cốc mổ tới tấp vào lưng Choắt. Mỏ của chị mạnh như cái dùi sắt, chọc xuyên đất. Choắt bị thương nặng, kêu đau và nằm thoi thóp. Tôi hốt hoảng, không dám ra ngoài, chỉ nằm im trong hang. Sau khi hả cơn tức, chị Cốc tiếp tục bay về đầm nước mà không để ý đến sự đau khổ của Choắt.

Khi chị Cốc đi rồi, tôi rụt rè bò ra và thấy Choắt nằm khóc thảm thiết. Anh ấy không dậy được nữa, thều thào lời cuối cùng về việc sống hung hăng và thiếu suy nghĩ sẽ gây họa cho chính mình.

Dế Choắt qua đời, tôi cảm thấy thương tiếc và hối hận. Giá tôi không trêu chọc chị Cốc, có lẽ Choắt đã không phải chịu đựng tai họa. Tôi cũng có thể đã chết nếu không kịp chạy vào hang.

Tôi chôn Dế Choắt ở một vùng cỏ, đắp nấm mộ to. Tôi đứng lặng hồi lâu, suy nghĩ về bài học đầu đời. Từ thói kiêu ngạo và thiếu suy nghĩ, tôi đã làm những việc dại dột. Cái chết của Choắt là một lời cảnh tỉnh, giúp tôi thay đổi, sống hòa thuận và giúp đỡ người khác. Dế Choắt, giá như tôi giúp anh đào một ngách thông sang nhà tôi, mọi việc đã không xảy ra. Tôi rất hối hận và xin anh tha thứ.

Tôi là Dế Mèn. Ngày nọ, mẹ bảo tôi đã đến lúc ra ở riêng. Mẹ nói tôi đã trưởng thành và cần học cách tự lập. Tôi cảm thấy hào hứng và vui vẻ với sự thay đổi này.

Tôi chăm sóc bản thân và làm việc đều đặn nên tôi phát triển rất nhanh. Chỉ trong thời gian ngắn, tôi đã trở thành một chàng dế trưởng thành và khỏe mạnh. Đôi chân của tôi bóng loáng. Các móng vuốt trên chân và cẳng dần trở nên cứng cáp và nhọn hoắt. Đôi cánh của tôi, trước đây ngắn ngủn, giờ đây đã dài và phủ kín đến tận đuôi. Mỗi khi tôi bay lên, tiếng kêu của cánh vang lên giòn giã. Khi tôi đi bộ, toàn thân tôi tỏa ra ánh nâu bóng mỡ và rất bắt mắt. Đầu tôi lớn hơn, nổi rõ từng khối và rất kiêu hãnh. Hai chiếc răng đen nhánh của tôi luôn luôn cắn chặt như hai lưỡi liềm sắc bén. Sợi râu dài và cong của tôi trông rất oai phong. Tôi rất tự hào về cặp râu của mình và thường xuyên nâng cả hai chân lên để vuốt râu một cách trịnh trọng.

Tính cách của tôi khá nghịch ngợm. Thỉnh thoảng tôi hay trêu chọc các cư dân trong xóm. Tôi thường làm phiền mấy chị Cào Cào ở đầu bờ và chọc ghẹo anh Gọng Vó đang lấm láp dưới đầm. Tôi cảm thấy mình thật đáng nể, như thể mình sắp đứng đầu thế giới. Nhưng chính vì tính cách hung hăng, kiêu ngạo mà tôi đã phạm phải một lỗi lầm lớn.

Hàng xóm của tôi là Dế Choắt - một anh chàng nhỏ nhắn và gầy gò. Vì sức khỏe yếu nên Dế Choắt chỉ đào được một cái hang nông sát mặt đất, đủ để cậu ấy nằm vừa chứ không thể di chuyển nhiều. Một ngày, khi tôi sang chơi, thấy nhà cậu ấy bừa bộn, tôi liền chỉ trích Dế Choắt sống cẩu thả và lười biếng. Dế Choắt không nổi giận mà còn nhờ tôi đào giúp một cái ngách nối sang nhà tôi để khi cần có thể giúp đỡ nhau. Nghe đến đây, tôi đã từ chối ngay lập tức và ra về mà không bận tâm.

Mấy ngày sau, trời mưa lớn, nước dâng tràn khắp các hồ ao xung quanh. Các loài cua cá tấp nập di chuyển và nhiều loài chim nước tụ tập đông đúc trên mặt hồ. Đang mơ màng suy nghĩ, tôi thấy chị Cốc từ dưới mặt nước bay lên và đậu gần hang của tôi. Vốn tính nghịch ngợm, tôi quyết định trêu chị Cốc. Tôi gọi Dế Choắt đến chơi cùng nhưng cậu ấy sợ hãi và khuyên tôi không nên trêu chọc chị Cốc.

Tôi không nghe lời, mắng Dế Choắt nhát gan và bắt đầu trêu chọc chị Cốc. Chị Cốc đang đứng rỉa lông thì nghe thấy tiếng tôi, chị giật mình và chuẩn bị bay đi. Nhưng khi nhận ra tình hình, chị mở to mắt và giương cánh lên như sắp chiến đấu. Chị Cốc lò dò đến gần cửa hang của tôi và quát hỏi ai đã dám gây sự. Tôi lập tức chui vào hang và bỏ mặc chị Cốc. Chị Cốc không thấy tôi nhưng có vẻ như chị đã nhìn thấy Dế Choắt loay hoay trước cửa hang. Chị Cốc ngay lập tức tấn công Dế Choắt bằng những cú mổ mạnh. Mỏ của chị như cái dùi sắt, đâm xuyên cả đất. Dế Choắt bị trúng mỏ và đau đớn, nằm kêu gào. Tôi nằm trong hang mà run rẩy sợ hãi.

Khi chị Cốc đã rời đi, tôi mới dám bò ra ngoài. Thấy tôi, Dế Choắt khóc lóc thảm thiết, không còn sức đứng dậy, chỉ nằm thoi thóp. Tôi hốt hoảng quỳ xuống và xin lỗi Dế Choắt vì sự nghịch ngợm và kiêu ngạo của mình đã gây ra tai họa cho cậu ấy. Dế Choắt gắng gượng thì thầm vào tai tôi lời cuối cùng: trong đời, nếu có thói hung hăng và không suy nghĩ, cuối cùng sẽ phải gánh chịu hậu quả.

Tôi rất hối hận. Tôi chôn Dế Choắt ở một vùng cỏ xanh và dựng lên một nấm mộ lớn. Tôi đứng lặng một lúc lâu, suy ngẫm về bài học đầu tiên trong cuộc đời. Tôi tự nhủ từ nay sẽ bỏ thói kiêu ngạo và biết sống hòa thuận, giúp đỡ người khác.

Mỗi khi mùa đông qua và xuân đến, tôi lại thấy lòng bồi hồi khi nhìn các thế hệ dế trẻ tuổi. Chúng làm tôi nhớ về mình ngày xưa, cũng nhanh nhẹn, nhiệt huyết nhưng đôi khi bốc đồng. Vì vậy, tôi thường kể cho thế hệ sau nghe những câu chuyện của mình để chúng có thể học hỏi. Một kỉ niệm buồn với Dế Choắt, người bạn hàng xóm đáng thương, vẫn ám ảnh tôi không nguôi...

Vào một buổi sáng xuân, khi mưa bụi rơi nhẹ, lũ dế con và dế cháu tụ tập đông đủ tại nhà tôi. Tôi không khỏi xúc động khi nhớ về Dế Choắt, người bạn từng phải chịu đựng số phận bi thảm vì chính sự thiếu hiểu biết của tôi. “Các con hãy nghe, trước đây ta có một người hàng xóm tên là Dế Choắt. Nhà anh ta ngay sát bên. Anh ta vốn yếu đuối, thường xuyên bệnh tật. Nhìn vào, người ta thấy ngay sự mảnh mai và sợ sệt của anh ta. Người gầy gò, lêu nghêu như một kẻ nghiện thuốc phiện, mặt lúc nào cũng ngẩn ngơ. Chính sự yếu ớt và lười biếng đó khiến anh ta sống trong một ngôi nhà tuềnh toàng, không có các ngách thông nhau để lánh nạn khi cần. Điều đó làm tôi cảm thấy tức giận và coi thường anh ta.

Tôi, với sức khỏe và sự nhanh nhẹn, lại thêm tính khí của tuổi trẻ, đã khiến Choắt phải khiếp sợ. Một lần đến thăm, nhìn nhà cửa bừa bộn, tôi đã chỉ trích và dạy dỗ Choắt rằng: “Ôi, chú mày có lớn mà chẳng khôn”. Tôi chỉ mắng mỏ cho vui miệng mà không nghĩ sâu xa. Dế Choắt chỉ lặng lẽ nhận lỗi, điều này càng khiến tôi tự mãn hơn. Khi Choắt nhờ tôi giúp đào một ngách thông sang bên nhà mình để phòng khi cần, tôi không ngần ngại từ chối một cách thẳng thừng và kiêu ngạo. Tôi ra về mà không mảy may lo lắng về tình trạng của Choắt.

Hôm sau, khi thấy chị Cốc, tôi đã nghĩ ra trò nghịch dại và mời Choắt tham gia. Nhưng khi nghe nhắc đến chị Cốc, Choắt đã sợ hãi và khuyên tôi không nên trêu đùa. Điều này khiến tôi càng thêm tức giận và quyết tâm chứng minh sự can đảm của mình. Nhưng chị Cốc không dễ bị đùa giỡn. Nghe thấy tiếng trêu chọc, chị lập tức giương cánh, như sắp đánh nhau. Tôi hoảng hốt chui tọt vào hang, nằm yên lặng. Lúc đó, tôi không nghĩ đến Dế Choắt và những gì sắp xảy ra. Đến hôm nay, nghĩ lại, tôi vẫn thấy rùng mình.

Chị Cốc không thấy tôi nhưng lại thấy Dế Choắt đang loay hoay ngoài cửa hang. Chị lập tức đổ lỗi cho Choắt dù cậu ta cố gắng giải thích. Chị ta đã trút giận lên Choắt với những cú mổ mạnh mẽ. Tôi nằm trong hang, im lặng và sợ hãi. Sau khi chị Cốc đi, tôi mới dám ra ngoài tìm Choắt, nhưng đã quá muộn. Choắt không còn khả năng đứng dậy, nằm thoi thóp. Tôi nhận ra lỗi lầm của mình và hối hận sâu sắc. Dù tôi đã xin lỗi, nhưng không thể cứu sống Choắt được. Trước khi ra đi, Choắt đã để lại cho tôi một bài học quý giá: “Sống mà có thói hung hăng, có trí óc nhưng không biết suy nghĩ, cuối cùng cũng sẽ chịu quả báo.”

Và rồi, Dế Choắt ra đi, để lại cho tôi một bài học đường đời đau đớn.

Tôi tên là Dế Mèn. Nhờ ăn uống điều độ và sinh hoạt hợp lý, tôi đã trở thành một con dế khỏe mạnh và cường tráng.

Đôi càng của tôi bóng loáng, các vuốt sắc nhọn; đôi cánh dài và rộng che kín phần đuôi. Cái đầu của tôi to với hai chiếc răng đen bóng như lưỡi liềm. Cặp râu dài và mạnh mẽ. Tôi thường xuyên có thói quen khiêu khích và châm chọc mọi người xung quanh. Tôi hay quát mắng các chị Cào Cào ở đầu bờ, và thỉnh thoảng đá một cái vào anh Gọng Vó đang lấm lem dưới đầm. Mọi người thường không phản ứng gì, chủ yếu vì họ nể sợ tôi. Nhưng tôi lại nghĩ mình thật tuyệt vời. Không ngờ, chính tính cách kiêu ngạo và hung hãn của tôi lại gây ra một thảm họa.

Hàng xóm của tôi là Dế Choắt - một con dế yếu ớt và hiền lành. Anh ta gầy gò, cao và lỏng lẻo như một kẻ nghiện thuốc phiện. Một lần tôi đến thăm nhà Dế Choắt, thấy nơi đây bừa bộn, tôi đã chê bai:

- Sao nhà chú lại lôi thôi thế? Nếu có ai đến phá, chú sẽ gặp nguy ngay. Đúng là có lớn mà chẳng có khôn.

Dế Choắt tỏ vẻ buồn bã. Anh ta còn nhờ tôi đào một ngách thông sang nhà tôi để có thể giúp đỡ nhau khi cần. Tôi nghe vậy đã mắng:

- Hức! Đào ngách sang nhà tôi? Chú có mùi hôi như cú mèo, làm sao tôi chịu được. Ai bảo đào tổ nông thì chết đấy!

Nói xong, tôi không nghĩ ngợi gì thêm mà ra về, bỏ mặc Dế Choắt một mình.

Hôm sau, sau cơn mưa, các loại chim tụ tập quanh vũng nước tìm mồi. Chị Cốc đậu gần hang tôi. Tôi đề nghị Dế Choắt cùng chơi trò trêu chọc chị Cốc, nhưng Dế Choắt sợ hãi từ chối. Tôi, với tính kiêu ngạo, đã đùa giỡn với chị Cốc, khiến chị ta tức giận tìm kiếm kẻ trêu chọc. Khi thấy chị Cốc đến gần, tôi nhanh chóng chui vào hang và nằm im lặng. Chị Cốc tức giận hỏi:

- Mày nói gì?

Giọng Dế Choắt run rẩy:

- Lạy chị, em không nói gì cả.

Chị Cốc quát:

- Chối hả? Chối này! Chối này.

Tiếp theo là những tiếng kêu đau đớn của Dế Choắt. Tôi nằm im không dám động đậy. Chỉ khi chị Cốc rời đi, tôi mới bò ra và thấy Dế Choắt đang thoi thóp. Tôi hoảng hốt chạy lại đỡ Dế Choắt và khóc:

- Tôi không ngờ mọi chuyện lại thành ra thế này. Tôi thật sự hối hận! Tất cả đều do tôi, giờ phải làm sao?

Dế Choắt thì thầm với tôi:

- Thôi, tôi đã quá yếu rồi, chết cũng không tiếc. Nhưng tôi khuyên anh rằng, sống mà có tính hung hăng, không biết suy nghĩ thì cuối cùng sẽ gây họa cho chính mình.

Dế Choắt đã qua đời. Tôi vô cùng ân hận. Sau khi chôn cất Dế Choắt xong, tôi đã đứng trước mộ hàng giờ để tự kiểm điểm lỗi lầm của mình. Tôi nhận ra rằng bài học đường đời đầu tiên thật quý giá và đáng trân trọng.