1. Vị trí đặt bàn thờ
Đây được xem là điều chú ý đầu tiên và quan trọng nhất cho bất cứ ai khi muốn lập bàn thờ tại gia đình. Vị trí đặt bàn thờ cần phải được cân nhắc một cách kĩ lưỡng khi bắt đầu thiết kế xây nhà sao cho không gian đặt bàn thờ thật phù hợp.
- Sắp đặt bàn thờ theo hướng: Theo phong thủy, hướng tốt nhất để đặt bàn thờ là nằm đối diện với hướng cửa ra. Phía sau bàn thờ không được là cửa sổ hay cửa kính mà phải là một bức tường thật vững chãi. Đặc biệt khi lập bàn thờ nhất thiết phải đặt ở vị trí và hướng tốt so với tuổi của gia chủ. Ngoài ra, bàn thờ nên đặt theo hướng Tây bắc vì đây là hướng mặt trời mọc với mục đích mang lại vinh quang, may mắn cho gia đình.
- Sắp đặt bàn thờ theo địa điểm đặt:
- Đối với những ngôi nhà tầng thì bàn thờ thường được đặt tại vị trí trong một phòng riêng ở tầng trên cùng của ngôi nhà. Bởi lẽ đây là vị trí cao nhất và tạo được không gian trang nghiêm, bên cạnh đó còn thuận lợi cho gia chủ trong việc cúng bái, hóa vàng ngoài trời.
- Còn đối với những ngôi nhà có ba hoặc năm gian, thì gian giữa (gian trung tâm) là nơi thích hợp để đặt bàn thờ. Bởi vì đó là vị trí đặt cửa ra vào, mở cửa là nhìn thấy trời đất, âm dương hòa hợp.
- Sắp bàn thờ theo độ cao:
- Vị trí đặt bàn thờ cũng cần phải có độ cao phù hợp để thể hiện sự ngưỡng vọng thành kính của con cháu đối với ông bà tổ tiên, cha mẹ cũng như những người đã khuất.
- Đối với các ngôi nhà ở phố, bàn thờ nhất thiết phải được đặt ở tầng trên cùng, tránh đặt ở tầng trệt ngay trong phòng khách, vì như thế khói hương sẽ làm ố vàng trần nhà và sẽ tạo cảm giác ngột ngạt cho khách, đồng thời cũng tránh việc để mọi người từ ngoài cửa nhìn thấy hết bài vị, hình ảnh tổ tiên.
- Bên cạnh đó, bạn không nên đặt bàn thờ vào những góc khuất hoặc thiếu ánh sáng, phải thắp nhang thường xuyên, đảm bảo đèn trên bàn thờ luôn bật sáng, luôn giữ sạch cho bàn thờ nhằm thể hiện sự tôn kính của gia chủ.
- Sắp đặt bàn thờ theo kích thước: Gia chủ nên chọn kích thước bàn thờ hợp với không gian. Tránh trường hợp sử dụng bàn thờ quá to trong khi căn hộ lại nhỏ và ngược lại. Điều này không chỉ làm mất tính thẩm mỹ cho cả căn phòng mà nó còn không thể hiện được lòng tôn kính của con cháu.


2. Thời gian lập bàn thờ
Thường thì việc lập bàn thờ nên diễn ra cùng lúc với sự nhập trạch. Ngoài việc chọn thời điểm phù hợp với sự nhập trạch, cúng tế, và tuổi của gia chủ, quan trọng hơn cả là chọn thời điểm có sao Bát Bạch để giải trừ sát khí.
Tóm lại, để có thời điểm lập bàn thờ tốt nhất, bạn nên mời các chuyên gia phong thủy phòng thờ để xác định thời gian và vị trí phù hợp nhất cho gia đình, tránh xa khỏi những điều kiêng kỵ.


3. Nguyên tắc chiếu sáng ở phòng thờ
- Chọn đèn treo phù hợp với diện tích phòng, tránh sử dụng đèn chùm lớn có thể làm mất cân đối.
- Tránh lắp đèn quá mạnh nếu phòng thờ có diện tích nhỏ.
- Ánh sáng không nên chiếu thẳng vào người khi thực hiện lễ cúng.
- Chọn ánh sáng trắng làm chủ đạo, kết hợp với ánh sáng đỏ hoặc vàng.
- Giữ cho số lượng đèn tối ưu, không quá nhiều để bảo toàn tính trang nghiêm.
- Nếu có tranh, đèn âm tường nên được bố trí mỗi bên để tạo cân đối.


4. Đồ lễ trên bàn thờ
Trong đồ lễ trên bàn thờ, hương hoa, hoa tươi, hoa quả tươi và nước sạch là những yếu tố quan trọng nhất. Hạn chế sử dụng đồ giả như hoa quả nhựa. Sau khi cúng, hãy đặt đồ lễ xuống để thụ lộc, tránh việc bày cả tháng qua tháng khác.
Đồ lễ trên bàn thờ Phật cần được bố trí cao hơn và tách biệt so với bàn thờ gia tiên. Hạn chế đặt lễ mặn hay tiền mặt trực tiếp lên bàn thờ.


5. Người lập bàn thờ
Người sắp xếp bàn thờ hoặc người lau dọn bàn thờ thường chính là gia chủ, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự trang nghiêm của không gian thờ cúng. Hạn chế phụ nữ mang thai chạm vào bàn thờ hay bát hương do mang theo âm khí nặng. Khi thực hiện công việc lau chùi, bố trí bàn thờ, gia chủ cần ăn mặc gọn gàng, tay phải được rửa sạch trước khi thực hiện để tôn trọng không gian linh thiêng này.


6. Bố trí hoành phi, câu đối phòng thờ
Mỗi gia đình Việt đều quan trọng việc treo hoành phi và câu đối trong không gian thờ cúng. Những bức hoành phi được sơn chữ vàng thường mang hình cuốn thư, thể hiện lòng tôn kính và ghi chép công đức, lời dạy dỗ của tổ tiên. Còn câu đối treo ở hai bên bàn thờ không chỉ làm đẹp mà còn chứa đựng những lời răn dạy về đạo đức truyền thống, ca ngợi dòng họ, và cầu chúc cho sự thịnh vượng và bình an.


7. Bày trí trên bàn thờ
Khi bày trí bàn thờ gia tiên, hãy tập trung vào những vật dụng cần thiết và sắp xếp chúng một cách gọn gàng. Tránh bày những vật phẩm không liên quan như giấy ghi nhận công đức tại các đình chùa. Cách bày trí sẽ phụ thuộc vào kích thước và điều kiện sinh hoạt của ngôi nhà. Thông thường, bàn thờ có từ 1 đến 3 bát hương, với bát hương ở giữa thờ chung thần linh thổ địa, hai bên là thờ gia tiên và bà cô ông mãnh.
Phía trước bát hương: Bày cái đài nhỏ cùng ba chén nước sạch. Hai bên là hai đĩa hoa quả tươi và trầu cau, tiền vàng mã.
Phía sau bát hương: Bày bộ bình hoa tươi, hương, nến. Tùy vào chất liệu mà sự bày trí sẽ thay đổi.
- Với đồ sứ: Bộ tam sự gồm bát hương, hai cây đèn, bộ ngũ sự có thêm hai bình (dựng cắm hoa tươi và để hương), bộ thất sự có thêm hai bình (bình đựng nước và gạo).
- Với đồ đồng: Tam sự có đỉnh đồng thay thế bát hương và hai con hạc, ngũ sự có thêm hai ống hương và thất sự có thêm đôi đèn.


8. Những điều kiêng kị trong cách đặt bàn thờ
- Kiêng tránh đặt tượng thần và vật linh thiêng chung tường, đối diện với nhà vệ sinh hoặc ở tầng ngay phía trên phòng vệ sinh.
- Kiêng đặt tượng thần và các vật thể linh thiêng dưới xà nhà hoặc đối diện với cầu thang.
- Kiêng đặt tượng thần trong phòng ngủ, đặc biệt là trong phòng ngủ của vợ chồng.
- Tránh đặt bài vị sát tường.
- Không để đồ dưới bàn thờ.


9. Thiết kế tủ thờ - bàn thờ phù hợp
Trong không gian thờ cúng, tủ - bàn thờ cần có kích thước và hình thức phù hợp để tạo sự trang nghiêm. Kích thước tủ thờ không nên quá lớn để tránh cảm giác quá mạnh mẽ, nhưng cũng không nên quá nhỏ so với không gian phòng.
Nếu bàn thờ đặt trong các không gian chung như phòng sinh hoạt, phòng khách,… thì thiết kế của tủ thờ cần hài hòa với kích thước của phòng và tương quan với nội thất khác. Tại những khu vực này, tủ - bàn thờ nên có thiết kế đơn giản, tránh sự phức tạp và nặng nề. Bàn thờ phải tạo cảm giác trang nghiêm mà vẫn gần gũi với gia đình và sinh hoạt hàng ngày.
Chất liệu và màu sắc của tủ - bàn thờ cũng cần được lựa chọn sao cho phù hợp, thường sử dụng các màu trầm như gỗ nâu sậm. Các chi tiết như sàn, trần, ánh sáng, bát nhang, đèn nến, lọ hoa,... nên được bài trí hài hòa.
Ở các căn hộ chung cư, nếu tủ thờ đặt trong các phòng chức năng chung, có thể kết hợp tủ thờ với tủ trang trí, tủ đựng đồ lưu niệm hoặc tủ ngăn phòng,…

