Buzz
.png)
Creative writing – Nghệ thuật sáng tạo viết là gì? Đó có phải là khả năng sáng tạo ra những điều mới mẻ hoàn toàn? Hay đơn giản là cách nhìn nhận lại những sự vật, sự việc, ý tưởng thông thường dưới một góc nhìn khác? Mỗi người định nghĩa sự sáng tạo theo cách riêng của mình. Nhiều người mong muốn có thể trở nên sáng tạo hơn, nghĩ ra nhiều ý tưởng thú vị mà không cần phải đau đầu suy nghĩ mỗi ngày. Nhưng thực tế, sáng tạo nói chung hoặc khả năng viết sáng tạo không chỉ là một khiếu năng, mà nó còn là một kỹ năng có thể rèn luyện được.
Những người sinh ra với tài năng viết, nếu không biết cách rèn luyện, sẽ dần mất đi món quà của mình. Tuy nhiên, những người không có bản năng viết vẫn có thể trở thành tác giả, nhà văn tài năng nếu họ dành đủ thời gian và nỗ lực cho sở thích của mình.
Niềm đam mê, sự sáng tạo hoặc thậm chí cảm xúc đều có thể được giải thích bằng các kiến thức về thần kinh học. Não con người là một cỗ máy phức tạp mà con người vẫn chưa thực sự hiểu rõ. Mặc dù vậy, các nhà khoa học vẫn đang cố gắng khám phá nó. Hãy cùng khám phá những sự thật thú vị về viết sáng tạo dưới góc nhìn khoa học!
1. Người viết sáng tạo không chỉ sử dụng não bên trái
Chúng ta đều biết rằng não con người được chia thành hai bán cầu. Mỗi bán cầu có các khu vực riêng biệt điều khiển các chức năng cũng như nhận thức của chúng ta. Nhiều người tin rằng bán cầu não mạnh mẽ hơn sẽ ảnh hưởng đến sở trường của chúng ta. Ví dụ, những người sử dụng não trái sẽ giỏi các môn khoa học cụ thể, còn những người sử dụng não phải thường có xu hướng chọn nghệ thuật và sáng tạo.
Nhận định này có phần đúng và phần sai. Nhà khoa học đoạt giải Nobel Roger W. Sperry đã phát hiện ra rằng não trái chịu trách nhiệm cho khả năng phân tích, tư duy logic, và tầm nhìn. Trong khi đó, não phải lại chủ trì các chức năng như trí tưởng tượng và sáng tạo. Tuy nhiên, từ những người sáng tạo nhất đến người bình thường nhất đều không chỉ sử dụng một bên não. Điều này là do hai bán cầu não trái và phải luôn phối hợp chặt chẽ với nhau thay vì hoạt động độc lập.
2. Viết sáng tạo tương tự như việc chơi thể thao chuyên nghiệp
Nhà thần kinh học người Đức Martin Lotze đã phát hiện một sự thật thú vị: cách mà não của các tác giả chuyên nghiệp hoạt động trong quá trình viết tương tự như cách não của các vận động viên thể thao hoạt động trong một trận đấu.
Nhờ vào máy chụp cộng hưởng từ (MRI), các nhà khoa học đã có thể hiểu rõ hơn về hoạt động não bộ của cả tác giả nghiệp dư và chuyên nghiệp. Họ đã xác định phần nào trong não bộ của các nhà văn sẽ hoạt động tích cực nhất khi họ sáng tạo và viết câu chuyện của mình. Sự khác biệt giữa nhóm tác giả sáng tạo và vận động viên chuyên nghiệp không lớn. Điều này có thể thấy qua việc:
Các tác giả nghiệp dư thường sử dụng các vùng xử lý thị giác. Họ chuyển hóa hình ảnh thành văn bản khi viết.
Các tác giả có kinh nghiệm thường sử dụng các vùng xử lý ngôn ngữ. Thay vì chỉ tưởng tượng, họ kể câu chuyện bằng giọng nội tâm khi viết.
3. Người hướng nội không nhất thiết là người viết sáng tạo giỏi nhất
Nhiều nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng, việc tư duy độc lập có lợi hơn cho khả năng sáng tạo của con người. Tiến sĩ Mihaly Csikszentmihalyi kết luận những người có khả năng tư duy sáng tạo đặc biệt thường là người hướng nội. Do đó, sự cô đơn và biệt lập đôi khi lại trở thành nguồn cơn của nhiều ý tưởng sáng tạo xuất chúng.
Khi ở một mình, không có bất kỳ thứ gì có thể gây nhiễu cho quá trình nhận thức, người viết có thể hệ thống hoá và đào sâu các tầng suy tưởng của mình. Nhưng ở chiều ngược lại, teamwork (làm việc nhóm) cũng mang lại giá trị riêng cho quá trình sáng tạo. Tuy nhiên, bạn nên nghĩ ra ý tưởng của riêng mình trước khi thảo luận chúng với các thành viên trong đội nhóm để có thể bổ khuyết cho nhau.
Nhưng nói như vậy không đồng nghĩa với việc nếu muốn trở thành một người viết sáng tạo kiệt xuất thì bạn phải “về quê nuôi cá và trồng thêm rau” như lời Đen Vâu trong nhạc phẩm “Bài này chill phết”. Chỉ cần dành 30 phút ở một không gian yên tĩnh không bị ai làm phiền như phòng họp trống, quán cà phê quen thuộc hay trong căn phòng thân thương là quá đủ để bạn cảm thấy thư thái và có thể nhìn sâu vào lòng mình để phát huy năng lực sáng tạo.
4. Sẵn sàng chấp nhận điều mới giúp nâng cao khả năng viết sáng tạo
Tại sao chúng ta thường cảm thấy được truyền cảm hứng mạnh mẽ khi thử nghiệm những điều mới mẻ? Đáp án cho câu hỏi này có thể được dựa trên một nền tảng khoa học vững chắc. Sự khám phá, mạo hiểm có liên hệ mật thiết đến dopamine – vừa là hormone vừa là chất dẫn truyền thần kinh đóng vai trò quan trọng trong não và cơ thể. Nó giúp chúng ta học hỏi và duy trì động lực phát triển.
Do đó, sẵn lòng chấp nhận điều mới giúp tạo ra các con đường dẫn truyền thần kinh mới trong não. Nhờ vậy, bộ não của chúng ta trở nên linh hoạt, giàu khả năng tưởng tượng hơn và có thể “sinh sôi” ra các ý tưởng sáng tạo độc đáo hơn. Bên cạnh đó, những trải nghiệm hay ấn tượng mới luôn là nguyên liệu quan trọng giúp người viết xây dựng các câu chuyện hấp dẫn.
5. Khả năng viết sáng tạo không phải là con đường thẳng và ổn định
Mặc dù có sự tương đồng trong quá trình tư duy giữa vận động viên chuyên nghiệp và người viết sáng tạo, nhưng sự phát triển các kỹ năng giữa họ lại không giống nhau. Khi bạn luyện tập đều đặn cho cơ bắp của mình thì chúng sẽ trở nên khoẻ mạnh và dẻo dai hơn từng ngày. Ví dụ nếu hôm nay bạn có thể nâng được quả tạ 5kg thì ngày mai hay tuần tới bạn cũng có thể làm được điều tương tự.
Nhưng không may là năng lực sáng tạo lại không vận hành theo cách thức ổn định như vậy. Cho dù bạn là một cây viết chuyên nghiệp hay mới vào nghề, bạn vẫn sẽ có những ý tưởng hay lẫn những câu chuyện tồi tệ ngày qua ngày. Nhiệm vụ của một người viết tử tế là phải phân biệt được chúng. Và đương nhiên, những tác giả giàu kinh nghiệm theo thời gian sẽ học được cách tránh những sai lầm mình đã từng mắc phải.
Tuy nhiên, người làm nghề sáng tạo nói chung và người viết nói riêng đều đôi khi gặp phải sự bế tắc và sợ hãi những trang giấy trắng trong quá trình sáng tạo của mình. Bài học quan trọng cho một người viết là hãy chấp nhận sự thật này như một phần của quá trình sáng tạo và tìm ra cách thức để vượt qua nó sao cho phù hợp với mình.
