Nhà văn M.Gorki đã từng nói rằng: “Văn học giúp con người hiểu về bản thân, tăng cường niềm tin vào bản thân và thúc đẩy lòng khao khát tiến tới chân lý.”. Mỗi tác phẩm văn học hay luôn để lại những bài học quý báu và giúp chúng ta nhìn nhận cuộc sống một cách tích cực. Văn học làm phong phú tinh thần con người. Văn học Việt Nam hiện đại với những tác giả xuất sắc như Nam Cao, Ngô Tất Tố, Vũ Trọng Phụng,...đã tạo ra những tác phẩm vĩ đại vẫn còn sống mãi với thời gian. Nhiều tác phẩm của họ đã trở thành phần không thể thiếu trong chương trình học như một sự khẳng định về giá trị của văn học cũng như ý nghĩa sâu sắc của chúng. Hãy khám phá 10 cuốn tiểu thuyết văn học đặc sắc giúp chúng ta yêu thêm môn Văn và thấu hiểu giá trị của tác phẩm qua từng trang văn.
1. Lều Chõng – Ngô Tất Tố
“Lều Chõng” là một tác phẩm thuộc thể loại tiểu thuyết phóng sự của nhà văn Ngô Tất Tố, xuất bản năm 1939. Tác phẩm này phản ánh một cách sống thực tế và nhấn mạnh lên những bất công trong hệ thống giáo dục cũng như sự khốn khổ của những người học trò cả đời sống trong cuộc thi cử cổ truyền, nơi mà hy vọng cuối cùng đều bị tan vỡ. Một câu nói nổi tiếng cho rằng “Lều Chõng không chỉ là về văn chương, nghệ thuật viết văn mà còn gắn liền với vận mệnh lớn lao của đất nước, với sự sống còn và thịnh vượng của quốc gia.” Có thể nói, đây là một tác phẩm văn học có giá trị lớn và xứng đáng được đọc.
2. Sống Mòn – Nam Cao
'Dưới những dòng sông kia, có vô số những con người sống như vậy, nhưng không bao giờ chống lại số phận của họ. [...] Điều gì khiến con trâu ở trong đồng bằng và ngăn cản con người khỏi cuộc sống rộng lớn và đẹp đẽ hơn? Đó là thói quen, là sự sợ hãi trước sự thay đổi, sợ hãi trước những gì mới mẻ. Tuy nhiên, trên thế giới này không có gì lặp lại hai lần. Sống là phải thay đổi...' Các tín đồ của văn học Việt Nam không thể bỏ qua tác phẩm “Sống Mòn” của Nam Cao bởi những triết lý sâu sắc ẩn sau câu chuyện. Nhắc đến “Sống Mòn” là nhắc đến những mảnh đời đau thương của những con người trí thức nghèo trong xã hội. Là một nhà văn tiêu biểu của văn học hiện thực, Nam Cao đã hé lộ bức tranh xã hội Việt Nam đương đại qua những khổ đau và bi kịch, khiến người đọc cảm thông và hiểu sâu hơn về họ. Đó chính là sức mạnh của văn học.
3. Lá Ngọc Cành Vàng – Nguyễn Công Hoan
Cuốn tiểu thuyết đầu tay của nhà văn Nguyễn Công Hoan, 'Lá ngọc cành vàng', được xuất bản lần đầu trên báo 'Tiểu thuyết thứ bảy' năm 1935, kể về câu chuyện tình yêu đầy gian truân giữa cô gái nhà quan lại và chàng trai con nhà dân nghèo. Tác phẩm phản ánh sâu sắc hiện thực xã hội Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX, với sự chệch lệch trong tư tưởng của một phần quý tộc thời đại. Dù là tác phẩm đầu tiên, nhưng 'Lá ngọc cành vàng' vẫn được đánh giá cao bởi giới chuyên môn và được độc giả đón nhận một cách nồng nhiệt.
4. Đất Rừng Phương Nam – Đoàn Giỏi
Tiểu thuyết tiêu biểu của nhà văn Đoàn Giỏi, 'Đất rừng phương Nam', lấy bối cảnh ở miền Tây Nam Bộ, Việt Nam trong những năm 1945, sau khi thực dân Pháp quay trở lại xâm lược Nam Bộ. Tác phẩm đã được chuyển thể thành bộ phim 'Đất phương Nam' do Hãng phim Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh sản xuất năm 1997. Ra đời năm 1957, 'Đất rừng phương Nam' vẫn là một nguồn cảm hứng vững chắc cho độc giả qua nhiều thế hệ, là một biểu tượng trong văn học thiếu nhi Việt Nam. Cuốn sách này chân thành, mộc mạc như tâm hồn của người dân Nam Bộ.
5. Số Đỏ – Vũ Trọng Phụng
'Số đỏ' của nhà văn Vũ Trọng Phụng, xuất bản lần đầu trên báo 'Hà Nội báo' năm 1936 và in thành sách vào năm 1938. Nhân vật chính là Xuân - hay còn gọi là Xuân Tóc đỏ, từ một người hạ lưu bất ngờ được lên tầng lớp quyền quý của xã hội nhờ vào trào lưu Âu hóa của giới tiểu tư sản Hà Nội lúc đó. Với lối viết trào phúng và phê phán sâu sắc, tác phẩm đã phản ánh một cách chân thực nhất hiện thực xã hội đang trải qua sự suy thoái. 'Số đỏ' đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều bộ phim, vở kịch và âm nhạc sau này.
6. Nửa Chừng Xuân - Khái Hưng
Khái Hưng, một tác giả nổi tiếng của văn học Việt Nam, là người sáng tác chính trong Tự Lực Văn Đoàn. 'Nửa chừng xuân' là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của ông, được công bố lần đầu trên tuần báo “Phong Hóa” vào năm 1933. Cuốn tiểu thuyết này mô tả cuộc sống của cô gái trẻ tên Mai, người dũng cảm đứng lên chống lại những quy định đạo đức cũ kỹ. Qua mối tình với Lộc, Mai thể hiện sự mạnh mẽ và lý tưởng cá nhân tự do của mình. Khái Hưng muốn vinh danh sự đấu tranh của phụ nữ cho quyền bình đẳng thông qua tác phẩm này, đồng thời thể hiện lý tưởng của Tự Lực Văn Đoàn.
7. Bỉ Vỏ – Nguyên Hồng
8. Vỡ Đê – Vũ Trọng Phụng
'Vỡ đê' là một cuốn tiểu thuyết phản ánh cuộc sống của nhân dân dưới thời kỳ nô lệ. Qua tác phẩm này, Vũ Trọng Phụng tái hiện lại những ngày đen tối của dân tộc dưới sự chi phối của thực dân phong kiến trước năm 1945. Tác phẩm này thể hiện tấm lòng thương xót của tác giả đối với những thăng trầm trong xã hội một cách chân thành và cảm động.
9. Trại Bồ Tùng Linh – Thế Lữ
“Trại Bồ Tùng Linh” là một tiểu thuyết tiêu biểu của Thế Lữ, tác phẩm đã tái hiện lại không khí truyền kỳ của văn hóa dân gian trong một ngôn ngữ văn học hiện đại, lồng ghép mô-típ tình yêu giữa văn nhân và hồ ly trong những câu chuyện thần thoại thời trung đại. Đây là một tác phẩm hấp dẫn không thể thiếu trong bộ sưu tập của những người đam mê văn học.
10. Sóng Ở Đáy Sông – Lê Lựu
Tiểu thuyết “Sóng Ở Đáy Sông” của nhà văn Lê Lựu đã được chuyển thể thành một bộ phim truyền hình phổ biến vào năm 2000 và được đón nhận nhiều. Tác phẩm mang lại cái nhìn về cuộc sống của những người lớn lên trong giai đoạn từ thời thuộc địa Pháp, đến chiến tranh giữa các phe và thời kỳ hòa bình và phát triển sau đó.