Buzz
Sự thay đổi trong độ nghiêng của trục Trái Đất gần đây đã thu hút sự chú ý khi các nhà khoa học tiết lộ rằng nó đã lệch thêm 80cm trong thời gian ngắn chưa đầy 20 năm.
Hoạt động khai thác nước ngầm của con người là nguyên nhân chính gây ra sự thay đổi đáng kinh ngạc trong độ nghiêng của trục Trái Đất, nhưng không nên lo lắng quá nhiều.
Các nhà khoa học tiết lộ rằng độ nghiêng của trục Trái Đất gần đây đã thay đổi thêm 80cm trong vòng chưa đầy 20 năm.
Thông tin này được thu thập từ một nghiên cứu vào tháng 6 và được công bố trên tạp chí Geophysical Research Letters, chỉ ra rằng việc bơm nước ngầm của con người là nguyên nhân chính làm cho Trái Đất nghiêng thêm. Nghiên cứu cũng chỉ ra rằng sự tăng của độ nghiêng của trục Trái Đất có liên quan đến sự tăng của mực nước biển trên toàn cầu.
Tuy nhiên, tại sao việc bơm nước ngầm có ảnh hưởng đến độ nghiêng của Trái Đất và liệu sự thay đổi 80cm có phải là một vấn đề lớn không?
Câu trả lời về độ nghiêng của Trái Đất phức tạp hơn nhiều và nó liên quan đến nhiều biến số đáng chú ý, ảnh hưởng đến hầu hết các điều kiện trên bề mặt của Trái Đất. Dưới đây là những điều chúng ta đã biết về độ nghiêng của Trái Đất và lý do tại sao nó liên tục thay đổi.
Theo Popular Mechanics, độ nghiêng của Trái Đất có ý nghĩa lớn. Điều này giải thích vì sao chúng ta có mùa trong năm và tại sao Bắc Cực và Nam Cực đều trải qua các thời kỳ hoàn toàn sáng hoặc hoàn toàn tối.
Nếu trục Trái Đất vuông góc với quỹ đạo của nó xung quanh Mặt Trời, một nửa của hành tinh sẽ luôn tiếp xúc với ánh sáng Mặt Trời. Nhưng với độ nghiêng hiện tại, có những lúc bạn gần hơn hoặc xa hơn so với Mặt Trời.
Trên Trái Đất, nơi con người sinh sống, có vẻ rất vững chãi. Tuy nhiên, lớp vỏ bên ngoài chứa đựng đá rắn và ở một số nơi có độ sâu khoảng 40km. Mặc dù đó chỉ là khoảng 1/3 phần trăm của đường kính của Trái Đất, nhưng đó là một lớp rất mỏng so với khối lượng toàn bộ của hành tinh.
Độ dày 40km chỉ chiếm khoảng 1/3 phần trăm của đường kính Trái Đất và khối lượng 11.000 tấn chỉ là một phần rất nhỏ so với tổng khối lượng 6 x 10 mũ kilogram của Trái Đất. Dưới lớp vỏ là đại dương và dưới đáy là các nguồn nước ngọt rộng lớn. Dưới lớp phủ đó là lớp magma nóng chảy và lõi ngoài là dạng lỏng. (Lõi trong được cho là rắn.)
Khi con người khai thác nguồn nước ngọt, họ đào sâu vào lớp vỏ hoặc bên trong Trái Đất. Điều này làm thay đổi cân bằng tổng thể của hành tinh: một khu vực trên lớp vỏ ngoài trở nên nặng hơn nhiều so với trước. Hãy tưởng tượng xem sẽ điều gì xảy ra nếu bạn khoét rỗng một phần của quả bowling hoặc con quay? Nó có thể vẫn ổn, nhưng không quay như trước nữa.
Độ nghiêng của trục Trái Đất biến đổi trong khoảng từ 22,1 đến 24,5 độ trong chu kỳ kéo dài khoảng 41.000 năm. Mỗi độ trong chu vi của Trái Đất tương đương với khoảng 110km, vì vậy 80cm thực sự là một con số rất nhỏ, gần như không có ý nghĩa gì.
Tuy nhiên, tác động nghiêng này là do hoạt động của con người gây ra, không phải là do biến động tự nhiên. Con người đã tồn tại từ cách đây 41.000 năm nhưng họ không bao giờ khoan vào lớp vỏ của Trái Đất để khai thác nước ngầm.
Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), lượng nước trong các tầng nước ngầm dưới bề mặt của Trái Đất lớn hơn 1.000 lần so với tổng lượng nước trong tất cả các sông hồ trên thế giới. (Tầng nước ngầm là một khối đá hoặc trầm tích chứa nước ngầm). Nguồn nước này có thể được tìm thấy ở hầu hết mọi nơi trên Trái Đất, kể cả ở những vùng sa mạc, nhưng thường không dễ dàng tiếp cận hoặc cần phải được xử lý trước khi sử dụng cho con người. Nước có thể nằm gần bề mặt, mới chỉ vài giờ tuổi, hoặc ở độ sâu lớn, nơi nước có thể có tuổi hàng nghìn năm.
Chúng ta dần trở nên phụ thuộc vào việc bơm nước ngầm do nước ngọt ở các sông hồ đang cạn kiệt và biến mất. Nguồn nước ngầm này được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau, từ uống, tưới tiêu đến khai thác mỏ. Tuy nhiên, quá trình này cũng đi kèm với hậu quả. Việc bơm nước ngầm quá mức sẽ gây tổn hại cho các hồ nước và đất ngập nước tự nhiên của chúng ta, làm chúng trở nên khô cạn và gây ra hiện tượng sụp lở đất.
Và hiện nay, rõ ràng, việc khai thác nước ngầm càng đi sâu vào trong lớp vỏ của Trái Đất càng ảnh hưởng đến độ nghiêng của Trái Đất.
Trái Đất không cần phải đạt được sự cân bằng hoàn hảo. Trong thực tế, các nhà khoa học tin rằng sự va chạm mạnh mẽ từ một hành tinh gọi là Theia đã tạo ra sự xoay nghiêng của Trái Đất ngay từ khi nó được hình thành. Và do cách Trái Đất và các hành tinh khác xoay, cuối cùng chúng đã thay đổi hình dạng theo thời gian để trở thành một hình cầu gần giống như hiện nay.
Năm 2018, NASA đã thông báo rằng họ đã xác định được 3 nguyên nhân chính dẫn đến sự thay đổi độ nghiêng của Trái Đất trong thế kỷ 20. Những nguyên nhân này bao gồm sự tan chảy của băng ở Greenland, đất 'hồi phục' sau khi các sông băng di chuyển hoặc tan chảy, và sự đối lưu của lớp phủ. Trong quá trình đối lưu của lớp phủ, các phần đá hóa lỏng ở dưới lớp vỏ Trái Đất liên tục bị kéo lên và đẩy xuống. Mật độ khác nhau của các lớp đá này tạo ra sự lệch tâm trong khối lượng.
Các nhà nghiên cứu hiện đang tiếp tục nghiên cứu xem liệu sự nghiêng lớn hơn của trục Trái Đất có thể gây ra biến đổi khí hậu lâu dài hay không.
Tuy nhiên, những phát hiện cho đến nay đã nhấn mạnh thêm cảnh báo từ các nhà khoa học trên toàn thế giới rằng việc khai thác nước ngầm một cách không kiểm soát, sử dụng tài nguyên nước một cách không bền vững đang đe dọa nhân loại theo nhiều cách khác nhau.
Trước đó, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng hoạt động công nghiệp của con người, làm nóng hành tinh thông qua sự tan chảy nhanh chóng của băng tuyết trong những thập kỷ gần đây, cũng đóng góp vào việc làm rối loạn phân bố trọng lượng và ảnh hưởng đến trục quay của Trái Đất.
