Trải qua bài văn Sống, hay không sống – đó là vấn đề trong SGK Ngữ văn lớp 11 tập 1 Kết nối tri thức - chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc

Câu hỏi (trang 126, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Ý thức về hoàn cảnh khó khăn liệu có thể cản trở sự quyết đoán của con người trong cuộc sống?

Phương pháp giải:

Dựa vào kiến thức cá nhân để trả lời.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Theo tôi, ý thức về hoàn cảnh khó khăn có thể cản trở sự quyết đoán của con người trong cuộc sống. Tuy nhiên, đôi khi hoàn cảnh khó khăn cũng là động lực giúp con người vượt qua khó khăn, tự giải thoát cho bản thân.

Trong khi đọc 1

Câu 1 (trang 127, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Lời thoại của nhân vật trước khi Hăm-lét xuất hiện thể hiện điều gì về không khí xã hội?

Phương pháp giải:

Dựa vào phần mở đầu của tác phẩm để trả lời câu hỏi này.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Lời thoại của nhân vật trước khi Hăm-lét xuất hiện cho thấy không khí xã hội căng thẳng, mọi người đều chú ý, theo dõi từng hành động của chàng, cố gắng hiểu xem chàng đang mỉa mai hay thật lòng. Điều này tạo ra một không khí áp lực xung quanh chàng, vì mọi ánh mắt đều đặt trọng lượng lên hành động của chàng.

Trong khi đọc 2

Câu 2 (trang 129, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Ấn tượng của thời đại với Hăm – lét ra sao trong tâm hồn của chàng?

Phương pháp giải:

Chú ý đến lời thoại của Hăm – lét.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Ấn tượng của thời đại với Hăm – lét được in sâu trong tâm hồn của chàng. Chàng mang một trái tim tổn thương, một tâm hồn lạnh lùng với trách nhiệm lớn phải đem lại sự công bằng và những kế hoạch tối tăm ra ánh sáng. Vì vậy, lời nói của chàng không chỉ phản ánh sự đau đớn và khốn khổ mà còn chứa đựng ý chí kiên cường muốn vượt qua khó khăn, tìm kiếm cuộc sống đúng đắn.

Đọc 3

Câu 3 (trang 129, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Chú ý sự khác biệt trong lời nói của Hăm – lét với Ô-phê-li-a trong độc thoại và đối thoại.

Phương pháp giải:

Chú ý vào đoạn đối thoại giữa Hăm – lét với Ô-phê-li-a.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Lời nói của Ô-phê-li-a chứa đựng sự quan tâm, lo lắng dành cho chàng

- Lời nói của Hăm – lét chứa đầy sự ghét bỏ, thờ ơ và đôi khi có phần cay đắng khiến nàng phần nào bị tổn thương sâu sắc.

Đọc 4

Câu 4 (trang 130, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Chú ý ý thức của Hăm-lét về mối liên hệ giữa nhan sắc và đức hạnh trong thời đại điên rồ.

Phương pháp giải:

Chú ý đến lời nói của Hăm – lét trong phần kết thúc.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Chàng ý thức rằng trong thời đại rối ren, nhan sắc và đức hạnh của phụ nữ đang mất dần, họ cũng mang theo những mưu mẹo riêng biệt khiến 2 khái niệm kia trở nên mờ nhạt. Ngay cả Ô-phê-li-a hiện tại cũng vậy, nàng cũng chỉ đang thắc mắc về tình hình của Hăm – lét đối với vua và hoàng hậu, trong khi thực tế không hề có điều tốt lành nào ở đây. Nhan sắc đã thay đổi như vậy, đức hạnh cũng đã bị biến tướng như trái tim của con người dưới sự ảnh hưởng của sự ích kỷ hay tình thế khắc nghiệt, mọi thứ đều có thể thay đổi.

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Xác định ý nghĩa lời thoại của các nhân vật trước khi Hăm-lét xuất hiện.

Phương pháp giải:

Chú ý đến phần đầu của tác phẩm.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Đoạn đối thoại của các nhân vật trước khi Hăm – lét xuất hiện đã thể hiện rõ thái độ của họ đối với nhân vật Hăm-lét. Tất cả đều nghi ngờ rằng liệu Hăm-lét là thật sự ngốc hay giả ngốc, họ đều đang chờ đợi cơ hội để loại bỏ chàng. Qua đó, ta thấy được sự độc ác, toan tính của các nhân vật.

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Nhận xét chung về tâm trạng của Hăm-lét qua lời độc thoại. Từ mạch suy tưởng của Hăm-lét, lời độc thoại có thể chia thành mấy phần, nội dung từng phần là gì?

Phương pháp giải:

Chú ý vào phần đối thoại của Hăm-lét.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Nhận xét: Tâm trạng của Hăm-lét dường như rất hỗn loạn. Chàng không biết mình nên lựa chọn thế nào mới là tốt nhất, chính xác nhất. 

- Từ mạch suy tưởng của Hăm-lét, lời độc thoại có thể chia thành 3 phần:

+ Phần 1: Từ “Sống, hay không sống-đó là vấn đề… quý hơn?”

→ Đưa ra lời mở đầu cho màn độc thoại bằng một câu hỏi tu từ

+ Phần 2: Tiếp… chưa hề biết tới?

→ Định nghĩa khái niệm cái chết và suy ngẫm về cuộc sống của Hăm-lét

+ Phần 3: còn lại

→ Lời kết thể hiện rõ nội tâm đang giằng xé, đấu tranh kịch liệt của Hăm-lét trong hoàn cảnh éo le của chính mình. 

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Hiểu cách Hăm-lét định nghĩa về “sống” và “không sống” ra sao?

Phương pháp giải:

Chú ý đến đoạn độc thoại của Hăm-lét.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Theo cách hiểu của Hăm-lét, “sống” và “không sống” là 2 khái niệm trừu tượng. Đó là sự chấp nhận, chịu đựng mọi khó khăn, nỗi đau mà số phận mang lại, hoặc là đấu tranh lại những điều đó và kéo theo đau khổ cho người khác. Lựa chọn giữa sống và không sống? Nhân vật đang đối diện với một quyết định khó khăn khi không biết làm thế nào để lựa chọn một cách đúng đắn, theo đạo lý. Đây là một cách hiểu sáng tạo và có cái nhìn rộng lớn, khi nhân vật đang đấu tranh với tư tưởng giữa việc trả thù hoặc không.

Sau khi tiếp thu 4

Câu 4 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Phân tích lý do khiến Hăm-lét cho rằng “chết” là một điều đáng trân trọng nhưng cũng đầy khó khăn và buộc con người phải dừng lại để suy nghĩ.

Phương pháp giải:

Dựa vào phần đoạn độc thoại của Hăm-lét.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hăm-lét cho rằng “chết” không chỉ là sự kết thúc của mọi đau khổ và hận thù, mà còn là sự dừng lại của một cuộc đời, khiến con người không thể tiếp tục hành động. Mặc dù muốn chấm dứt sự đau khổ, nhưng đối với Hăm-lét, cái chết cũng là sự chấm dứt của mọi khả năng, khiến chàng không thể làm gì nữa. Hăm-lét khao khát chấm dứt sự đau đớn, nhưng cũng không thể phớt lờ đi sự xấu xa và tàn ác vẫn tồn tại trên thế giới. Bằng lòng can đảm và trách nhiệm của mình, Hăm-lét cảm thấy cần phải chiến đấu để giải thoát cho bản thân và cho mọi người, dù có phải đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn.

Sau khi tiếp thu 5

Câu 5 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Tìm hiểu sâu hơn về ý thức của Hăm-lét về những “gánh nặng trên đời” mà con người phải chịu đựng. Theo bạn, Hăm-lét sợ “nỗi đau khổ” nào khi gặp “sự vô danh sau khi qua đời”?

Phương pháp giải:

Nhìn vào phần đoạn độc thoại của Hăm-lét.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Ý thức của Hăm-lét về những “gánh nặng trên đời” mà con người phải chịu đựng là sự hành hạ, phỉ báng từ xã hội, sự áp bức từ kẻ hung ác, sự kiêu căng từ kẻ hống hách, cảm giác đau khổ của tình yêu không được đáp lại, sự mù quáng của công lý…

- Hăm-lét sợ “nỗi đau khổ” khi gặp “sự vô danh sau khi qua đời” bởi chàng lo sợ rằng sau khi chết đi, chàng sẽ không thể gặp lại những người thân yêu của mình, những người đã bị tổn thương và chết oan trước sự tàn ác của những kẻ xấu xa. Điều này gây ra cho Hăm-lét một cảm giác thất bại hoàn toàn, khi chọn cái chết làm kết thúc, chứ không thực hiện được trách nhiệm của mình.

Sau khi tiếp thu 6

Câu 6 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Hãy phân tích cách Hăm-lét nhận thức về nguyên nhân của sự do dự, khó quyết đoán trong hành động của bản thân. Dựa vào phần tóm tắt của vở kịch, cho biết Hăm-lét đã làm gì sau khi nhận ra vấn đề này.

Phương pháp giải:

Xem xét đoạn độc thoại của Hăm-lét.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Hăm-lét nhận thức được nguyên nhân của sự do dự, khó quyết đoán trong hành động của bản thân từ sự cao thượng và nhân ái. Chàng phải đối mặt với quyết định giữa sống cho bản thân và sống vì trách nhiệm. Điều này khiến cho Hăm-lét không biết liệu nên tiếp tục chịu đựng những gánh nặng, để mọi người tiếp tục hạnh phúc hay là phải đấu tranh, gây ra cuộc chiến tranh khiến nhiều người phải đau khổ. Liệu chàng nên lắng nghe trái tim hay lý trí, lựa chọn trách nhiệm của bản thân và tiếp tục gánh vác hay buông bỏ, từ bỏ tất cả?

- Cuối cùng, khi suy nghĩ về cái chết, một cái chết không ý nghĩa, Hăm-lét quyết định biến mọi đau khổ thành động lực, đảm nhận trách nhiệm của mình, phải tiếp tục đấu tranh chống lại ác, xấu xa, giải thoát cho cuộc sống của mọi người dù có phải tạo ra một cuộc chiến tranh làm nhiều người phải khóc thét, chàng vẫn sẽ không ngần ngại hành động, hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Sau khi tiếp thu 7

Câu 7 (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Phân tích tính chất bi kịch của mâu thuẫn được thể hiện qua lời độc thoại của Hăm-lét. Theo bạn, trong xã hội hiện đại, mâu thuẫn đó còn tồn tại không? Căn cứ vào kiến thức hiện thực, bạn cho rằng điều này có ý nghĩa gì?

Phương pháp giải:

Xem xét phần đoạn độc thoại của Hăm-lét cùng kiến thức về cuộc sống hiện đại.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tính chất bi kịch của mâu thuẫn được thể hiện qua lời độc thoại của Hăm-lét là sự đau đớn của sự lưỡng lự, không thể quyết định giữa việc sống cho bản thân và sống vì trách nhiệm. Điều này rất khó khăn để cân bằng.

- Trong xã hội hiện đại, mâu thuẫn đó vẫn tồn tại nhưng thường được giải quyết một cách linh hoạt hơn. Với sự phát triển của xã hội, con người ngày càng bận rộn, không có thời gian cho bản thân. Ví dụ, những người đi làm có thể phải từ bỏ niềm vui cá nhân để chăm sóc gia đình. Mặc dù điều này có thể tạo ra sự đau khổ ban đầu, nhưng nó cũng mang lại niềm hạnh phúc khác, khiến ranh giới giữa sống cho bản thân và sống vì trách nhiệm trở nên mờ nhạt hơn và mang lại ý nghĩa lớn lao hơn.

Viết lại

Câu hỏi (trang 131, SGK Ngữ Văn 11, tập một):

Tả lại cảm nhận của bạn về nhân vật Hăm-lét thông qua đoạn đối thoại trong vở kịch Sống, hay không sống – đó là vấn đề.

Phương pháp giải:

Dựa vào lời độc thoại của Hăm-lét và đưa ra ý kiến của bản thân.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Theo tôi, Hăm-lét là một người tốt, thông minh, đặc biệt là có trách nhiệm. Dù gặp phải nhiều khó khăn, chàng vẫn kiên cường, thông minh để vượt qua mọi thử thách một cách xuất sắc và ít tổn thương nhất. Chàng muốn có cuộc sống riêng, đã từng nghĩ đến việc từ bỏ. Nhưng khi nhìn thấy những người khác đang gánh chịu nỗi đau, sự bất công của xã hội và sự ác độc của kẻ xấu xa, chàng không thể chỉ sống cho riêng mình. Chàng đặt ra cho mình nhiệm vụ phải giải thoát bản thân, giải thoát con người ra khỏi cảnh đau khổ này, và đó cũng là cách chàng giải thoát cho bản thân mình. Đó là hình ảnh của một người mạnh mẽ, luôn tìm kiếm ánh sáng và chúng ta cũng nên học từ tính cách quả cảm, lạc quan của Hăm-lét.