Buzz
Cơ quan Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA) đang nhắm tới việc hợp tác với các công ty tư nhân, trở thành khách hàng dịch vụ, để tiết kiệm kinh phí cho tương lai.
Trạm Vũ trụ Quốc tế ISS bắt đầu hoạt động từ năm 1998. Và từ năm 2020, phi hành đoàn từ 19 quốc gia đã luân phiên đến trạm vũ trụ này. Với độ cao hơn 400 km, ISS hoạt động trong khu vực được gọi là Quỹ đạo Trái đất Tầm thấp (LEO).
Trạm có phòng thí nghiệm để nghiên cứu về trọng lực trong thời gian dài. Nghiên cứu này đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển một số công nghệ khoa học như hệ thống lọc nước hiệu quả hơn và khám phá các phương pháp mới trong điều trị bệnh như Alzheimer và ung thư.
Tuy nhiên, ISS đã bắt đầu 'lão hóa'. Vài năm trước, phi hành gia trên ISS đã phải tìm kiếm nguyên nhân của một vụ rò rỉ không khí trên trạm. Theo bà Laura Forczyk, người sáng lập Công ty tư vấn các dự án không gian Astralytical, vụ rò rỉ mặc dù không nghiêm trọng, nhưng cho thấy ISS đang bước vào giai đoạn cuối cùng của hoạt động.
Bà Angela Hart, quản lý Văn phòng Thương mại Quỹ đạo Trái đất Tầm thấp tại NASA, cho biết: 'ISS đã được phê duyệt hoạt động ít nhất đến tháng 12 năm 2024 thông qua các thỏa thuận với đối tác quốc tế'. Bà cũng chỉ ra rằng, ISS sẽ đạt đến cuối vòng đời vào một thời điểm nhất định.
Tuy nhiên, NASA có thể sẽ không xây dựng trạm vũ trụ mới. Thay vào đó, cơ quan này sẽ phụ thuộc vào công nghệ của các công ty bên ngoài. Một số công ty như Sierra Space ở Colorado và Axiom Space có trụ sở tại Houston đang tiến hành xây dựng trạm vũ trụ thương mại riêng của họ.
Tương lai của Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS)
Trong vài năm gần đây, NASA đã ngày càng dựa vào các công ty bên ngoài để hoàn thành các nhiệm vụ của mình.
Theo Chương trình Dịch vụ Tiếp tế Thương mại (CRS), NASA đã ký hợp đồng với SpaceX và Northrop Grumman để thực hiện các sứ mệnh tiếp tế hàng hóa lên ISS. Vào năm 2020, SpaceX đã thiết lập một dấu mốc lịch sử khi trở thành công ty tư nhân đầu tiên đưa các phi hành gia lên ISS theo Chương trình Phi hành đoàn Thương mại (CCP) của NASA. Boeing cũng tham gia vào chương trình của NASA. Tuy nhiên, Boeing đã phải hoãn việc phóng Starliner vì một số vấn đề kỹ thuật.
Các chương trình CRS và CCP được coi là một thành công lớn cho NASA. Vào năm 2020, cơ quan này ước tính rằng hai chương trình này đã giúp tiết kiệm được khoảng 20-30 tỷ USD cho chính phủ.
Khi SpaceX và Boeing thiết kế các trạm vũ trụ riêng, NASA đã thêm một mức hỗ trợ phòng khi có vấn đề xảy ra với các con tàu. Điều này là minh chứng cho việc Boeing luôn cố gắng để đạt được sự chứng nhận để đưa con người vào không gian.
NASA hy vọng nhân rộng thành công của hai chương trình CRS và CCP với Dự án Điểm đến Thương mại LEO (CLD). Như một phần của dự án, NASA dự định chi khoảng 400 triệu USD để mời 4 công ty phát triển trạm vũ trụ riêng của họ. Điều này sẽ giúp NASA tiết kiệm được một lượng lớn tiền. Trạm vũ trụ Quốc tế ISS tốn 150 tỷ USD để xây dựng và 4 tỷ USD hàng năm để vận hành.
Việc phát triển thị trường và công nghệ mới đòi hỏi nhiều kinh phí, và đây là ưu tiên hàng đầu của chính phủ trong việc thực hiện những dự án này. NASA hy vọng có thể tiết kiệm chi phí và chuyển sang mô hình tư nhân hóa này.
Bản vẽ của Trạm Vũ trụ do công ty Sierra Nevada thiết kế. Ảnh: Sierra Nevada.
Công ty tư nhân nhanh chóng xây dựng các trạm vũ trụ riêng
Một trong những công ty tiên phong là Axiom Space, có trụ sở tại Houston, Mỹ. Axiom Space đang lập kế hoạch xây dựng trạm vũ trụ với 4 module bao gồm khu vực cho phi hành đoàn, khu vực nghiên cứu sản xuất và một module dành cho các tấm năng lượng mặt trời.
Với thiết kế này, trạm vũ trụ của Axiom Space có thể tách ra và hoạt động độc lập khi ISS dừng hoạt động. Axiom tự tin rằng họ có thể xây dựng trạm vũ trụ với số tiền ít hơn 150 tỷ USD mà NASA đã chi để xây dựng ISS.
Một trong những phương pháp mà Axiom có thể sử dụng là áp dụng công nghệ tối ưu hóa từ các ngành công nghiệp khác. Công nghệ đơn giản tương tự như công nghệ pin của xe điện. Chip điện tử trong điện thoại iPhone rất giống với chip mà Axiom sử dụng. Axiom dự kiến đưa module đầu tiên lên ISS vào năm 2024 và module thứ tư vào cuối năm 2027.
Sierra Space là một công ty khác cũng đang xây dựng trạm vũ trụ riêng. Từ năm 2017, Sierra đã thiết kế trạm vũ trụ với các cụm khoang bơm phồng có tên LIFE Habitat để đáp ứng môi trường trên sao Hỏa hoặc Mặt trăng, cũng như bay tự do trong quỹ đạo.
Mô hình trạm vũ trụ của công ty Sierra Nevada được đặt tại Trung tâm Không gian Kennedy tại Florida. Các khoang bơm phồng có kích thước tương đương với một tòa nhà 3 tầng với buồng ngủ, phòng thí nghiệm và buồng vệ sinh.
Sierra cũng tạo ra tàu con thoi Dream Chaser để giảm chi phí vận chuyển. Dream Chaser chuyên chở vật tư và thiết bị khoa học. Tàu này sẽ phóng thẳng từ tên lửa và hạ cánh trên đường băng sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Dream Chaser giúp tiết kiệm chi phí và tối ưu hoá điều hành. Sierra dự kiến phóng trạm vũ trụ thương mại vào năm 2026 hoặc 2027.
Hình ảnh của tàu con thoi Dream Chaser. Ảnh: Sierra Nevada
Cả Axiom Space và Sierra Space đều tự tin rằng họ sẽ hoàn thành trạm vũ trụ theo kế hoạch. Một công ty không gian khác là Nanoracks dự kiến sẽ có trạm vũ trụ riêng vào năm 2024. Thay vì xây dựng một cấu trúc mới, Nanoracks dự định tái chế rocket thành trạm nghiên cứu.
Các quốc gia khác cũng có các công ty thương mại triển vọng. Theo chuyên gia Namrata Goswami, Trung Quốc đang dẫn đầu trong cuộc đua này. Trong tháng 6/2021, Trung Quốc đưa 3 phi hành gia lên trạm vũ trụ Thiên Cung. Nga cũng dự kiến xây dựng trạm vũ trụ riêng vào năm 2025.
Dịch vụ cho khách hàng của chính phủ như NASA có thể là động lực cho các công ty thương mại. Một thị trường tư nhân lớn có thể duy trì sự thành công và tiềm năng lợi nhuận. NASA có thể trở thành người sử dụng dịch vụ thay vì là chủ sở hữu, mở ra cơ hội cho các công ty thương mại.
