Trần Thuật

Trần/Tường thuật hoặc kể/dẫn chuyện (tiếng Anh: narration) là khía cạnh cơ bản của phương pháp tự sự, là việc giới thiệu, tóm tắt, thuyết minh, mô tả về nhân vật, sự kiện, hoàn cảnh, vật thể từ góc nhìn của một người trần/tường thuật

Maxim Gorky nhấn mạnh: 'Trong tiểu thuyết hoặc truyện, những con người được tác giả mô tả đều hành động dưới sự hướng dẫn của tác giả, tác giả luôn ở bên cạnh họ, giúp người đọc hiểu rõ hơn về họ, giải thích những ý nghĩ tiềm tàng, những động cơ bí ẩn đằng sau hành động của các nhân vật được mô tả, đồng thời làm giàu tâm trạng của họ qua các miêu tả thiên nhiên, sắp xếp hoàn cảnh và chung là kích thích họ thực hiện mục đích của mình, điều khiển một cách tự do và thỉnh thoảng là rất khéo léo, mặc dù người đọc không nhận thấy, những hành động, những từ ngữ, những hành động, những mối tương quan của họ.'. Do đó, thành phần của trần thuật không chỉ là lời nói, chức năng của nó không chỉ là việc kể chuyện.

Nó bao gồm việc mô tả đối tượng, phân tích tình huống, tái hiện lại tiểu sử, nhận xét về nhân vật, lời bình luận ngoài lề, lời ghi chú của tác giả. Hình thức chủ yếu của trần thuật là độc thoại, mặc dù có thể có tính chất đối thoại do hấp thu hoặc hướng đến ý thức của nhân vật hoặc độc giả.

Trần thuật liên quan mật thiết đến cả cấu trúc và bố cục của tác phẩm. Dù tác phẩm được kể theo trình tự nhân quả, hay liên tưởng, tốc độ kể chuyện hay chậm lại, có thể ngắt quãng và bổ sung, thì trần thuật là một hệ thống tổ chức phức tạp nhằm đặt hành động và lời nói của nhân vật vào vị trí chính xác để người đọc có thể hiểu theo ý định của tác giả (mối quan hệ giữa câu chuyện và cốt truyện).

Mối quan hệ giữa thái độ của người kể đối với các sự kiện được kể cũng như với người nghe, người kể trong 'câu chuyện' hoặc 'ngoài câu chuyện', gần với người nghe hoặc xa họ, tạo nên giọng điệu của trần thuật. Cấu trúc của trần thuật hình thành với việc triển khai cái nhìn, xen kẽ, phối hợp, xen kẽ các góc nhìn. Có góc nhìn gần gũi với sự kiện, cũng có góc nhìn xa trong không gian và thời gian. Có góc nhìn từ bên ngoài, hoặc nhìn sâu vào tâm trí của nhân vật.

Nhìn nhận nhân vật, sự kiện từ một nền văn hóa khác.

Từ thế kỷ XIX trở về trước, phổ biến phong cách trần thuật khách quan, khi một người trần thuật biết tất cả các sự kiện và tiến hành từ ngôi thứ ba. Đến thế kỷ XX, ngoài kiểu truyền thống đó, còn xuất hiện phong cách trần thuật từ ngôi thứ nhất, khi một nhân vật trong câu chuyện đảm nhận vai trò. Trong một số trường hợp, trần thuật có thể biến thành 'dòng ý thức', lời nói nội tâm. Đổi mới quan điểm về trần thuật như vậy là sự thể hiện của lập trường, sắc thái, khả năng nhận thức của chủ thể trần thuật, đồng thời cũng thể hiện sự thay đổi trong cách miêu tả, lớp ý nghĩa của hiện thực được phản ánh.

Trần thuật là khía cạnh cấu trúc của tác phẩm tự sự thể hiện mối quan hệ giữa chủ thể và khách thể trong thể loại nghệ thuật này. Đây là dấu hiệu cho sự chuyển đổi sự chú ý của ý thức văn học từ hệ thống sự kiện 'đúc kết', 'mở rộng', sang chủ thể thẩm mỹ của tác phẩm tự sự.