Trẻ phát triển trí tuệ chậm: Phát hiện và can thiệp đúng lúc

1. Trẻ phát triển trí tuệ chậm là gì?

Chậm phát triển trí tuệ là sự thiếu sót trong quá trình phát triển của não bộ ở trẻ. Khi một số chức năng não bộ bị hạn chế, chỉ số thông minh của trẻ sẽ thấp hơn trung bình. Đồng thời, khả năng giao tiếp, hành vi và học tập hàng ngày của trẻ cũng chậm hơn so với trẻ bình thường.

Chậm phát triển trí tuệ thường xuất hiện ở trẻ dưới 18 tuổi và được chia thành 4 cấp độ sau:

Mức nhẹ:

Theo thống kê, khoảng 80% trẻ gặp phải chậm phát triển trí tuệ ở mức độ nhẹ. Chỉ số IQ nằm trong khoảng 50 - 75, cho phép trẻ tiếp tục học tại trường tiểu học. Mặc dù cần thêm nhiều thời gian để học các kỹ năng như giao tiếp, đọc, viết,... nhưng nếu nhận được sự hỗ trợ và giáo dục đúng cách, trẻ vẫn có thể học tốt và phát triển. Do đó, khi trưởng thành, trẻ vẫn có thể tự lập thành công.

Nếu nhận được sự hỗ trợ và giáo dục đúng cách, trẻ chậm phát triển trí tuệ ở mức độ nhẹ vẫn có thể học tốt.

Mức trung bình:

Ở mức chậm phát triển trung bình, chỉ số IQ của trẻ thường nằm trong khoảng 35 - 55. Do đó, trẻ vẫn có thể tự thực hiện các hoạt động sinh hoạt như tắm rửa, ăn uống,... theo sự hướng dẫn của bố mẹ. Ngoài ra, trẻ cũng có thể học đọc, viết, đếm số nhưng có thể chậm hơn so với trẻ bình thường.

Do đó, khi trưởng thành, trẻ cần có sự giám sát và chăm sóc từ người khác.

Mức nặng:

Chỉ có khoảng 3 - 5% trẻ gặp phải chậm phát triển ở mức độ nặng. Trong trường hợp này, chỉ số IQ của trẻ thường chỉ từ 20 - 40, điều này đồng nghĩa với việc trẻ có thể học được các kỹ năng giao tiếp và tự chăm sóc bản thân. Tuy nhiên, khi trưởng thành, trẻ cần sống trong môi trường được giám sát chặt chẽ.

Mức rất nặng:

Trẻ bị trễ tiến triển ở mức rất nặng thường không phổ biến, chỉ khoảng 1 - 2%. Do tổn thương hệ thần kinh, trí tuệ của trẻ luôn dưới 20 - 25. Vì thế, để học các kỹ năng giao tiếp cơ bản và tự chăm sóc bản thân, trẻ luôn cần sự hướng dẫn, giúp đỡ từ phụ huynh.

2. Các nguyên nhân gây ra việc trẻ trễ tiến triển trí tuệ

Nếu bạn phát hiện con mình phát triển chậm hơn so với các bạn cùng tuổi, hãy đồng hành với con để xác định nguyên nhân, từ đó đề xuất các biện pháp khắc phục một cách hiệu quả thay vì cảm thấy xấu hổ.

Dưới đây là một số nguyên nhân dẫn đến trẻ chậm tiến triển trí tuệ mà bạn nên hiểu:

Yếu tố di truyền:

Nếu cha mẹ gặp phải vấn đề về thần kinh, nguy cơ sinh ra trẻ chậm phát triển trí tuệ rất cao. Đồng thời, các rối loạn chuyển hóa như bệnh Phenylceton niệu ở cha mẹ cũng có thể là nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.

Các vấn đề trong quá trình thai kỳ:

Thói quen sinh hoạt của mẹ bầu ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát triển của thai nhi. Vì vậy, nếu gặp phải các vấn đề dưới đây sẽ làm tăng nguy cơ trẻ chậm phát triển trí tuệ ngay từ khi sinh ra:

Thường xuyên hít phải khói thuốc lá, sử dụng rượu bia, ma túy nhất là trong ba tháng đầu thai kỳ có thể gây ra nguy cơ.

Quá trình phát triển của thai nhi sẽ bị ảnh hưởng nếu mẹ bầu thường xuyên hút thuốc lá, sử dụng rượu bia nhất là trong ba tháng đầu thai kỳ.

Bệnh tật và chấn thương:

Ngay từ khi sinh ra, hệ miễn dịch của trẻ vẫn chưa hoàn thiện nên không thể chống lại sự tấn công của các yếu tố ngoại lai. Vì thế, nếu không tiêm đầy đủ vaccine phòng ngừa các bệnh như: sởi, thủy đậu,… thì trẻ sẽ dễ gặp phải biến chứng ảnh hưởng đến não bộ.

Đặc biệt, các bệnh viêm não, nhiễm trùng não có thể gây ra tổn thương khiến trẻ chậm phát triển trí tuệ. Ngoài ra, các chấn thương do tai nạn, té từ trên cao xuống hàng ngày cũng có thể khiến trẻ gặp phải tình trạng này.

Những chấn thương do tai nạn, té từ trên cao xuống hàng ngày sẽ làm tăng nguy cơ chậm phát triển trí tuệ ở trẻ

Môi trường sống:

Môi trường sống bị ô nhiễm, nhiều chất độc hại sẽ làm trẻ phát triển chậm lại. Không chỉ vậy, tinh thần của trẻ còn bị ảnh hưởng nếu gặp phải tình trạng bạo lực, không được yêu thương.

Đồng thời, trong quá trình mang thai cho đến khi sinh ra nếu không cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng thì trẻ sẽ suy nhược và chậm phát triển về não bộ.

3. Dấu hiệu nhận biết trẻ chậm phát triển trí tuệ

Dưới đây là một số dấu hiệu giúp cha mẹ nhận biết con mình có chậm phát triển về trí tuệ hay không:

• Biết ngồi, đi trễ hơn so với các trẻ khác.

• Nói không rõ ràng.

• Trẻ có trí nhớ kém, khó ghi nhớ các thông tin đơn giản như: tên, sự việc vừa mới xảy ra.

• Việc học các kỹ năng như: ăn uống, mặc áo quần,… và kiến thức thường chậm, cần sự giúp đỡ của người khác.

• Kém tập trung, khó hiểu hoặc không thể suy nghĩ một cách logic.

4. Trẻ chậm phát triển trí tuệ có thể chữa khỏi không?

Trẻ chậm phát triển trí tuệ có thể chữa được không, luôn là nỗi lo của nhiều bố mẹ khi con mình gặp phải tình trạng này. Thay vì lo lắng, cha mẹ nên có biện pháp can thiệp kịp thời để giúp trẻ cải thiện trí não.

Chế độ dinh dưỡng:

Chế độ dinh dưỡng chơi vai trò quan trọng trong quá trình phát triển của trẻ. Do đó, cha mẹ cần cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, đặc biệt là các thực phẩm giàu chất béo Omega 3 như: cá hồi, cá thu,… Bởi vì, nhóm thực phẩm này có thể giúp trẻ cải thiện thị lực, giấc ngủ và hỗ trợ sự phát triển của não bộ. Ngoài ra, cần bổ sung các thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất giúp trẻ phát triển một cách toàn diện.

Thực phẩm giàu chất béo Omega 3 như: cá hồi, cá thu,… có thể giúp trẻ cải thiện thị lực, giấc ngủ và giúp bộ não phát triển

Giáo dục:

Quá trình học tập của trẻ chậm phát triển sẽ đối mặt với nhiều khó khăn. Do đó, cha mẹ cần kiên nhẫn và kiên trì để đồng hành cùng trẻ vượt qua. Cần dành thời gian để quan tâm và hướng dẫn trẻ. Tùy theo mức độ chậm phát triển mà có kế hoạch học tập phù hợp với khả năng nhận thức, hành vi của trẻ.

Liệu pháp tâm lý:

Trẻ chậm phát triển trí tuệ thường cảm thấy sợ hãi, lo lắng mà không rõ nguyên nhân. Vì thế, cha mẹ nên đưa trẻ đến chuyên gia tư vấn khi phát hiện những dấu hiệu tâm lý bất thường. Sau khi thăm khám, chuyên gia tâm lý sẽ lập kế hoạch điều trị cho trẻ. Điều này có thể liên kết chặt chẽ với giáo viên và cha mẹ để giám sát hành vi của trẻ.

Cha mẹ nên đưa trẻ đến chuyên gia tư vấn khi phát hiện dấu hiệu tâm lý bất thường

Hy vọng sau khi đọc xong bài viết bạn đã hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách khắc phục trẻ chậm phát triển trí tuệ. Khi phát hiện trẻ có dấu hiệu bất thường về tâm lý và hành vi, cha mẹ nên đưa trẻ đến chuyên gia tư vấn để có biện pháp can thiệp.