Trí tuệ nhân tạo - Cuộc Chiến Tại Lĩnh Vực Lao Động, Việc Làm

Trong tuổi thơ, tôi như hàng ngàn đứa trẻ khác của thế hệ Z đời đầu, đắm chìm trong những câu chuyện hài hước, lý thú của Đôrêmon. Những trải nghiệm ấy chưa từng biết về trí tuệ nhân tạo (AI), nếu ai đó hỏi chúng tôi về AI, chúng tôi sẽ đáp: 'AI chính là Đôrêmon!'.'

Nhưng khi lớn lên, chúng tôi hiểu rằng AI không chỉ là trò chơi, mà là một thực tế, có khả năng sáng tạo, suy nghĩ như con người, thậm chí hơn cả chúng ta trong một số lĩnh vực. Vậy làm sao AI có thể làm được điều đó?

Bây giờ, AI có khả năng sáng tạo như con người, chỉ cần thiếu điều chúng không biết ăn bánh rán và sợ chuột!

Tất cả đều là thuật toán, nhưng tại sao AI có thể viết văn như một nhà văn? Có lẽ văn chương cũng có thuật toán của nó!

Một lý do nữa thú vị khiến thuật toán văn chương của AI luôn thua kém so với sự cảm nhận, suy nghĩ, và sáng tạo văn học của chúng ta là bởi nó thiếu đi sự sống động, tính nhân văn. Trong khi con người luôn khao khát vươn tới những đỉnh cao của sáng tạo, thì AI chỉ tồn tại một cách khô khan, thiếu đi sự tự thức và khao khát vươn lên.

Một từ mà tôi muốn nhấn mạnh trong luận điểm của mình là 'trăn trở'. Nếu ta có khả năng chọn lựa số phận của mình như việc tạo ra một nhân vật trong trò chơi, thì chắc chắn mọi người sẽ chọn trở thành lãnh đạo, chính trị gia, hoặc ít nhất là CEO, diễn giả, ca sĩ, diễn viên, nhà văn, nhà thơ, nhà biên kịch... mà không ai muốn trở thành kẻ không có ảnh hưởng, hoặc phải sống dưới bóng của những người khác. Điều này bởi vì mỗi con người đều có ý chí riêng biệt, và chính ý chí đó giúp chúng ta viết văn hay hơn AI.

Hãy tưởng tượng hai đứa trẻ viết văn: một viết với tinh thần 'mọi thứ đều thuận theo ý thời'; một viết với mục đích giành giải thưởng mà bố mẹ hứa nếu nó viết hay. Ai sẽ có điểm cao hơn? Câu trả lời là rõ ràng! Điều này phản ánh lại lý thuyết về nhu cầu và động lực của con người, mà chỉ riêng con người mới có thể leo lên các tầng cao trong tháp nhu cầu, trong khi AI không thể. Bởi lẽ, tinh thần và cảm xúc của AI còn kém chất lượng để làm được điều này.

Từ những điều đã nói, chúng ta có thể kết luận rằng, có thể có một thuật toán cho văn chương, nhưng đó chỉ là thuật toán của loại văn chương mà cao nhất cũng chỉ đạt đến mức trung bình; không có thuật toán nào có thể tạo ra loại văn chương tinh túy, đẹp như nụ cười của thiên Chúa. Bởi chỉ có tinh thần và cảm xúc của con người mới là nguồn gốc thực sự của văn chương cao quý và lấp lánh. Cái đó là lửa và đá của con người, chứ không phải của AI.

Từ nhận định này, chúng ta có thể kết luận rằng trí tuệ nhân tạo cũng không phải là một thứ quá đáng sợ. Cần phải công nhận rằng trí tuệ nhân tạo là một bước tiến lớn trong lĩnh vực công nghệ, và quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực này là Nhật Bản.

Tuy nhiên, dù có tiến bộ như thế nào, trí tuệ nhân tạo chỉ giới hạn ở việc mô phỏng trí tuệ của con người. Bộ não của con người vẫn là máy tính mạnh mẽ, linh hoạt và bí ẩn nhất. Khi viết những dòng này, tôi tự hỏi liệu việc so sánh hiệu suất và sức mạnh của bộ não với máy tính có phản ánh đúng sự thật không.

Thật ra, so sánh đó thường dẫn đến kết luận rằng bản thân nó cũng là một so sánh không công bằng. Và qua đó, càng chứng minh rằng não bộ của con người mạnh mẽ và hiệu quả hơn tất cả các trí tuệ nhân tạo. Dù AI có cố gắng, thì cũng chỉ là bản sao, một mô phỏng của sức mạnh con người do chính con người tạo ra.

Vì sao AI lại trở nên phổ biến và đe dọa việc làm của chúng ta?

Đầu tiên, dù nhiều người đang gặp khó khăn về việc tìm việc làm, nhưng thực tế là chi phí thuê lao động trên thị trường lao động cao hơn nhiều so với việc mua một AI và để nó thực hiện các công việc đơn giản. Cơ chế thị trường mang tính tư bản làm bóng dáng.

Ngay cả trong một xã hội như Việt Nam, thị trường vẫn phản ánh tính chất tư bản. Với tư bản, họ tôn trọng tiền bạc như thần thánh - chỉ cần có lợi nhuận cao và tiết kiệm chi phí đầu tư đáng kể, họ sẽ triển khai ý tưởng đó. Vì vậy, chỉ cần trí tuệ nhân tạo giúp tiết kiệm vốn đầu tư trên thị trường lao động, những nhà đầu tư theo tư bản sẽ sẵn lòng sử dụng nó và đẩy người lao động ra khỏi công việc của họ.

Thứ hai, cần phải nhận ra rằng có những việc mà trí tuệ nhân tạo làm tốt hơn con người. Đó là những công việc tương đối đơn giản! Con người có đủ nhận thức, cảm xúc và hành vi, nhưng đôi khi cấu trúc tâm trí phức tạp khiến chúng ta khó thực hiện những công việc đơn giản mà công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, có thể làm tốt hơn. Điều này có thể là nguy cơ lớn cho việc mất việc làm của chúng ta.