[Trích Sách] 'Đọc Sách Như Một Nghệ Thuật': Bí Quyết Sở Hữu Một Cuốn Sách

Nếu bạn thường đặt câu hỏi khi đọc sách, bạn là một độc giả giỏi hơn những người không biết đặt câu hỏi. Nhưng như chúng tôi đã nói, chỉ đặt câu hỏi không đủ. Bạn phải cố gắng trả lời những câu hỏi đó. Mặc dù bạn có thể hỏi và trả lời trong đầu, nhưng nếu bạn dùng bút và giấy làm việc đó thì sẽ dễ dàng hơn. Cây bút sẽ là dấu hiệu cho thấy sự tỉnh táo của bạn trong khi đọc.

Có một câu nói cổ khuyên ta “hãy đọc những ẩn ý đằng sau con chữ” để hiểu hết những gì sách muốn nói. Ngoài ra, chúng tôi còn muốn thuyết phục bạn: “Hãy viết văn hàm ẩn”. Nếu không, bạn khó có thể đọc sách hiệu quả.

Khi mua một cuốn sách, bạn đã thiết lập quyền sở hữu với nó. Những hành động mua thật sự mới chỉ là khúc dạo đầu của việc sở hữu một cuốn sách. Bạn chỉ sở hữu nó hoàn toàn khi bạn biến nó thành một phần của bạn và bạn thành một phần của nó - tức là bạn phải viết vào trong sách.

Vì sao việc đánh dấu vào cuốn sách là bước không thể bỏ qua khi đọc? Đầu tiên, điều này giúp bạn tập trung hoàn toàn. Thứ hai, nếu bạn đọc tích cực, tức là bạn phải suy nghĩ, và suy nghĩ thường được thể hiện qua từ ngữ, lời nói, hoặc chữ viết. Ai nói họ biết họ nghĩ gì nhưng không thể diễn đạt ra thường là người không biết mình đang nghĩ gì. Thứ ba, viết ra phản ứng của bạn giúp bạn ghi nhớ những suy nghĩ của tác giả.

Hãy coi việc đọc sách như một cuộc trò chuyện giữa bạn và tác giả. Hãy giả định rằng tác giả biết về chủ đề của cuốn sách nhiều hơn bạn, nếu không bạn không cần phải đọc sách của họ. Nhưng hiểu là một sự tương tác hai chiều: người học phải tự đặt câu hỏi cho mình và hỏi tác giả.

Thậm chí, sau khi đã hiểu những gì tác giả nói, người học cần sẵn sàng tranh luận với họ. Đánh dấu vào sách là cách thể hiện ý kiến tán thành hoặc phản đối của bạn với tác giả. Điều này chính là cách tôn trọng tối đa mà bạn dành cho tác giả.

Có nhiều cách thông minh và hiệu quả để đánh dấu vào sách. Dưới đây là một số cách bạn có thể sử dụng:

1. GẠCH DƯỚI: Gạch dưới những điểm chính, những nhận định quan trọng hoặc có sức thuyết phục.

2. VẠCH NHỮNG ĐƯỜNG THẲNG NGOÀI LỀ: Để nhấn mạnh những điểm đã được gạch dưới hoặc chỉ rõ một đoạn quá dài không được gạch dưới.

3. ĐÁNH DẤU SAO, HOA THỊ, HOẶC BẤT KỲ DẤU GÌ BÊN LỀ: Hình thức này nên được sử dụng một cách kỹ lưỡng để nhấn mạnh mười hoặc mười hai điểm hoặc đoạn văn quan trọng nhất trong cuốn sách. Bạn có thể gấp góc các trang đã đánh dấu hoặc đặt một mảnh giấy vào giữa các trang. Như vậy, bất cứ lúc nào bạn cũng có thể lấy sách ra đọc và nhớ lại ngay những điều đã đánh dấu bằng cách mở ra trang bạn đã đánh dấu.

4. ĐÁNH SỐ BÊN LỀ: Để chỉ rõ một loạt các ý mà tác giả đã trình bày trong quá trình phát triển lý luận.

5. ĐÁNH SỐ CÁC TRANG KHÁC BÊN LỀ: Để chỉ ra những chỗ khác trong cuốn sách có những điểm tương tự hoặc những ý liên quan hoặc đối lập với những điểm đã được đánh dấu; tập hợp các ý liên quan nhưng nằm rải rác trong cuốn sách. Nhiều độc giả sử dụng ký hiệu “Cf” để chỉ số của các trang khác có ý nghĩa là “so sánh với” hoặc “đề cập tới”.

6. KHOANH TRÒN NHỮNG TỪ HOẶC CỤM TỪ QUAN TRỌNG: Cách này tương tự như cách gạch dưới.

7. VIẾT BÊN LỀ, Ở ĐẦU HOẶC CUỐI TRANG: Để ghi lại các câu hỏi (và có thể cả câu trả lời) mà đoạn văn đã gợi ra cho bạn; tóm tắt một tranh luận phức tạp thành một câu đơn giản; ghi chú về một loạt các ý chính trong cả cuốn sách. Những trang cuối có thể được sử dụng như một bảng chú dẫn những luận điểm của tác giả theo thứ tự xuất hiện trong sách.

Với những người chuyên đánh dấu sách, những trang áp bìa đầu một cuốn sách thường quan trọng nhất. Một số người sử dụng các trang này để làm nhãn sở hữu sách trông rất ấn tượng.

Tuy nhiên, điều đó chỉ thể hiện sự sở hữu về mặt tài chính đối với cuốn sách. Thay vào đó, những trang này nên được sử dụng để ghi lại những suy nghĩ của bạn. Sau khi đọc xong cuốn sách và ghi lại những chú ý riêng của bạn ở những trang cuối sách, hãy lật lại trang đầu và cố gắng tóm lược cuốn sách thành một cấu trúc hợp nhất với một dàn ý cơ bản và theo trật tự các phần. Bản tóm lược này chính là thước đo mức độ hiểu, thể hiện sự sở hữu về mặt trí tuệ của bạn đối với cuốn sách.

Ba cách ghi chú

Có ba cách ghi chú khác nhau khi đọc sách. Bạn dùng loại nào tùy thuộc vào cấp độ đọc của bạn.

Khi đọc ở cấp độ kiểm soát, có thể bạn không có thời gian để ghi chú trực tiếp vào sách vì việc đọc kiểm soát thường bị giới hạn về thời gian. Tuy nhiên, ở cấp độ này, bạn nên đặt ra những câu hỏi quan trọng về cuốn sách và ghi lại ngay những câu trả lời khi chúng nảy ra trong đầu, mặc dù không phải lúc nào cũng sẽ có câu trả lời.

Các câu hỏi cần được trả lời khi đọc ở cấp độ kiểm soát bao gồm: (1) Đó là loại sách gì? (2) Cuốn sách nói về vấn đề gì? (3) Cấu trúc của cuốn sách như thế nào và tác giả muốn truyền đạt điều gì thông qua cấu trúc này? Bạn nên ghi chú những ý liên quan đến câu trả lời cho các câu hỏi này, đặc biệt là khi bạn biết rằng sẽ mất nhiều ngày hoặc thậm chí nhiều tháng sau khi đọc cuốn sách ở cấp độ phân tích. Trang mục lục hoặc trang tiêu đề thích hợp nhất để ghi chú.

Nhớ rằng, các ghi chú này chủ yếu tập trung vào cấu trúc chứ không phải nội dung của cuốn sách (ít nhất là vào thời điểm ghi chú). Vì vậy, chúng tôi gọi đó là ghi chú cấu trúc.

Trong quá trình đọc kiểm soát, đặc biệt là với những cuốn sách dày và khó, bạn có thể hiểu được quan điểm của tác giả về chủ đề mà họ đề cập. Tuy nhiên, ít khi bạn có thể hiểu chân thực ý kiến đó trừ khi bạn đã đọc kỹ cuốn sách. Sau đó, khi chuyển sang đọc ở cấp độ phân tích, bạn cần trả lời các câu hỏi về tính chân thực và tầm quan trọng của cuốn sách. Do đó, ghi chú ở cấp độ này không còn tập trung vào cấu trúc mà chủ yếu là về ý niệm. Đó là ý niệm của tác giả cũng như của bạn, đã được khám phá và mở rộng qua quá trình đọc.

Có sự khác biệt rõ ràng giữa ghi chú về cấu trúc và ghi chú về ý niệm. Ở cấp độ đọc đồng chủ đề (tức là đọc nhiều cuốn sách cùng một chủ đề), các ghi chú có thể trở thành ghi chú về ý niệm; và các ghi chú trên một trang không chỉ gợi nhớ bạn về các trang khác trong cùng một cuốn sách mà còn trong các cuốn sách khác.

Ngay cả một huấn luyện viên giỏi cũng không thể giúp nhiều cho người mới học trượt tuyết. Làm sao để nhớ mọi điều mà huấn luyện viên nói, và vừa nhớ vừa trượt tuyết? Quan trọng khi trượt tuyết là không nên tập trung vào từng động tác riêng lẻ, mà phải kết hợp chúng với nhau, xoay trở khéo léo thì mới trượt được nhẹ nhàng. Nhưng để làm điều đó, bạn cần phải học từng động tác riêng rẽ ngay từ đầu. Chỉ khi đó, bạn mới có thể phối hợp chúng một cách mượt mà để trở thành một người trượt tuyết giỏi.

Đọc sách cũng tương tự như vậy. Dù bạn đã đọc sách từ lâu, việc phải học lại từ đầu có thể khiến bạn cảm thấy ngại. Tương tự như trượt tuyết, khi đọc sách, bạn không thể kết hợp nhiều hành động khác nhau thành một hành động phức tạp nhưng hài hòa nếu bạn chưa trở thành chuyên gia trong từng động tác riêng lẻ. Bạn không thể việc viết gọn các phần khác nhau của công việc, khiến chúng trở nên lộn xộn và khó hiểu. Mỗi động tác đều đòi hỏi sự chú ý cao độ khi thực hiện. Sau khi đã luyện tập từng động tác một, bạn có thể thực hiện dễ dàng từng động tác mà không cần tập trung nhiều, hơn nữa có thể thực hiện chúng cùng một lúc rất thành thạo.

Những người có kinh nghiệm học một kỹ năng phức tạp biết rằng họ không nên lo sợ khi thấy một loạt các quy tắc xuất hiện khi họ bắt đầu học một điều gì đó. Họ hiểu rằng họ phải học cách phối hợp các quy tắc với nhau một cách thành thạo.

Nếu có nhiều quy tắc, điều đó cũng nghĩa là cần phải xây dựng thói quen phức tạp, không nhất thiết phải đạt được nhiều thói quen khác nhau. Các phần được kết hợp và lồng ghép với nhau khi trình độ thực hiện đã đạt đến mức tự động hoá. Khi đó, bạn đã tạo nên thói quen thực hiện toàn bộ các thao tác. Lúc này, bạn có thể thực hiện một cú trượt thực sự thành thạo mà trước đây bạn chưa từng làm được, hãy đọc một cuốn sách mà bạn cho là quá khó.

Kinh nghiệm cho thấy, việc học một kỹ năng phức tạp đòi hỏi bạn không được sợ hãi khi đối mặt với một loạt các quy tắc khi bắt đầu. Bạn cần phải học cách phối hợp các quy tắc với nhau một cách thành thạo.

Học cách đọc tốt không phải là điều dễ dàng. Đọc, đặc biệt là đọc phân tích, không chỉ phức tạp hơn nhiều so với việc trượt tuyết mà còn là một hoạt động trí tuệ. Người mới học trượt tuyết phải tập trung vào các động tác thể chất, sau đó họ có thể quên đi và thực hiện một cách tự động. Nghĩ và nhận thức về các hành động thể chất tương đối dễ dàng. Tuy nhiên, nghĩ về các hành động trí tuệ khó hơn nhiều. Hầu hết chúng ta không quen làm việc này. Tuy nhiên, điều này vẫn có thể thực hiện được và những ai làm được sẽ học được cách đọc tốt hơn.

Kết luận

Khi bạn đã hiểu cách đọc sao cho hiệu quả nhất, thì bất kỳ loại sách khó nhằn nào cũng không làm bạn phải bối rối. Tuy nhiên, đọc sách là một thói quen, một phương pháp thư giãn hiệu quả, vì vậy bạn đừng cố gắng đánh dấu, tra cứu từ vựng,... hãy tập trung vào việc đọc và cảm nhận, chỉ có như vậy đọc sách mới không trở nên nhạt nhẽo. Có một phương pháp đọc sách hiệu quả cũng là cách bạn đang tiếp thu kiến thức rất tốt. Hãy coi sách như một người bạn không thể thiếu của bạn, người bạn ấy sẽ giúp bạn đạt được nhiều điều mà bạn mong muốn.

Bài đánh giá chi tiết bởi: Quỳnh Anh - MytourBook

Hình ảnh: Quỳnh Anh - MytourBook