Dù sống trong một xã hội phát triển, không gặp tai họa nào nhưng lại vẫn trải qua khó khăn về tài chính, có thể có hai lý do: một là anh ta không đủ nỗ lực, không muốn tiến lên, nếu bạn chọn người đàn ông như thế, bạn sẽ phải đối mặt với cuộc sống như thế nào, không cần phải nói thêm nhiều; hai là cha mẹ anh ta không có đủ nỗ lực, không muốn tiến lên, do đó, dù bạn có cố gắng đến đâu, sự can thiệp từ phía họ cũng đủ để làm bạn lo lắng.
Trong thời gian ở nhà mẹ, em út luôn mời tôi đến ăn tại một quán mỳ vằn thắn ngon.
Quán không lớn lắm, chỉ có khoảng 5-6 cái bàn nhỏ, hai nồi mỳ vằn thắn đặt ở bên ngoài. Chủ quán là người nước ngoài. Sau khi kinh doanh thịnh vượng, anh ta thuê thêm một người phụ bếp. Vợ chồng chủ quán luôn ở phía sau chăm sóc con cái, trên khuôn mặt của họ luôn hiện lên nụ cười hạnh phúc.
Tôi nhận thấy: “Cuộc sống của mọi người đều gặp phải những khó khăn thực sự!”
Cô út không đồng ý lắm, bảo: “Đừng coi thường họ. Sáng bán vằn thắn, chiều làm bánh rán, mỗi tháng kiếm được cả 40-50 nghìn tệ, còn cao hơn nhiều người đi làm công ăn lương. Có lẽ bạn không biết, họ đã mua một căn hộ và một cửa hàng nhỏ, sống thoải mái đấy.”
Tôi giật mình một chút, nhìn lại cửa hàng này một lần nữa. Một cửa hàng nhỏ như thế này mà cũng có thu nhập 500-600 nghìn tệ mỗi năm sao?
Cô út tiếp tục nói với tôi: “Họ cũng được coi là tầng lớp trung lưu. Phía trên có người nhà mở cửa hàng fast food, chắc bạn cũng từng ăn rồi đó. Họ mở cửa hàng đã mười mấy năm rồi đấy. Họ mua nhà này đến nhà khác, cửa hàng thì mua cả dãy đó! Thế giới này, chỉ cần bạn chịu khó làm việc, không sợ khó khăn thì không bao giờ nghèo.”
Mặc dù cách cô út nói hơi thờ ơ, nhưng lại khiến tôi đồng ý tuyệt đối.
Lại nhớ đến một sự kiện trước đây ở quê. Cuối tuần, tôi đang ngồi phơi nắng trên hành lang, người lớn đang nói chuyện, ăn hạt dưa. Một người thân của tôi nói: “Con gái tôi sắp kết hôn với thằng béo ú, tôi lo lắng quá. Nó cứ cứng đầu muốn lấy thằng đó, dù nói gì cũng không nghe. Tôi không thể đứng nhìn nó nhảy vào bể lửa, nhưng nó cứ không chịu, lại còn quát tôi, tôi phải làm sao đây?”
Mẹ tôi nhắc nhở: “Ôi dào, trẻ con ngày nay có quan điểm rất rõ ràng, không nghe lời thím đâu, con gái tôi cũng thế. Nó có khi nghe tôi nói gì đâu, đôi khi tôi bảo đi về phía đông thì nó lại đi hướng tây, tôi cũng phải chịu thôi, tuỳ chúng nó mà.”
Thím tôi bổ sung: “Khác biệt lắm chị ạ, nếu là Tình Tình thì loại đàn ông này có thể cúi đầu xin lỗi mà cô ấy cũng không quan tâm. Nhưng đứa bé ngu dốt nhà em muốn chết cũng không từ chối người kia. Em đảm bảo nếu con gái em kết hôn với thằng đó, cuối cùng cũng sẽ phải hối hận đến đớn lòng.”
Tiếp theo, thím bắt đầu kể những gì mình không hài lòng với chàng trai nghèo kia.
Chàng trai đó nay đã 29 tuổi, đã tốt nghiệp từ sáu năm trước, nhảy việc mười lần. Thím tôi không phản đối tình yêu của con gái, thậm chí còn hỗ trợ đối phương khi cậu ấy cần đổi việc, trong đó có hai công việc được thu xếp qua mối quan hệ gia đình của họ!
Nhưng kết quả là cậu ta thường bỏ việc sau vài tháng, lý do có thể đủ loại: không hứng thú, đãi ngộ không tốt, đồng nghiệp không hợp, v.v… Tóm lại, không hài lòng nên không muốn tiếp tục. Vì vậy, mặc dù đã làm việc sáu năm nhưng chàng trai đó chẳng tích lũy được kiến thức hay kinh nghiệm gì. Bố mẹ cậu ta không nhắc nhở về điều này, chỉ nói qua loa: “Phúc lành sẽ đến với con cháu.” Thím tôi còn nói, nghe đồn gia đình đó cũng nợ nần chồng chất.
Thím nói: “Sao em có thể gả con gái vào một gia đình như thế chứ? Em không phải là người vô lý. Ban đầu em không phản đối, nhưng càng về sau càng thấy không ổn. Con gái em mà lấy tên đó thì em thấy trước được bi kịch mà nó sẽ phải chịu.”
Lúc này, chú họ xa của tôi xen vào: “Em nói này chị dâu, chị nói thế hơi quá lời đấy. Người ta nghèo thì chị khinh, người ta giàu thì chị bám vào à?”
Thím khó chịu ra mặt, đáp lại đầy mỉa mai: “Ờ, tôi quên mất, không cẩn thận nói luôn cả chú vào.”
So với gã trai nghèo mà con gái thím thích, người chú họ xa này còn tệ hơn, lười biếng cả đời. Dù được giới thiệu vô số việc, chú không những không biết ơn mà còn nghĩ mình bị xỉ nhục. Có người giới thiệu chú làm lái xe cho sếp tổng, nhưng ông ấy chỉ khinh khỉnh: “Bảo tôi lái xe cho lão? Lão dựa vào đâu chứ? Chỉ dựa vào việc có tiền? Đầu óc của lão không bằng một sợi tóc của tôi, chẳng qua là may mắn thôi, tưởng có tiền là giỏi à?”
Người nhà nghe vậy liền tức điên, nhưng cũng đành chịu. Ai cũng hy vọng chú có công việc ổn định nên lại giới thiệu cho chú việc văn phòng. Nghe xong, chú càng khinh thường: “Bảo tôi làm tổng giám đốc tôi còn không thèm, còn làm nhân viên à? Có nhầm không? Chẳng qua thời của tôi chưa tới, chờ đi, các người sẽ thấy!”
Người nhà vẫn chưa từ bỏ, lại nhờ người giới thiệu một công việc trong nhà nước cho chú. Dù không phải biên chế chính thức nhưng cũng là công việc ổn định và danh giá. Ai ngờ ông ấy nói: “Làm nhân viên hợp đồng? Bảo tôi làm Chủ tịch tỉnh tôi còn phải suy nghĩ, với tài của tôi, họ dùng nổi không?”
Sau này, không ai quan tâm đến chú họ nữa. Nhưng tình thân máu mủ rất kỳ lạ, dù thất vọng vẫn không ai nỡ bỏ rơi chú. Vừa rồi, em họ của chú muốn giới thiệu anh mình vào chỗ làm của mình, đãi ngộ tốt, công việc nhẹ nhàng, còn được đóng bảo hiểm. Nhà chú cảm ơn rối rít, nhưng ông ấy lại bảo: “Không đi, nhà nước tôi còn không đi, đến chỗ đó làm gì? Chỉ mấy thằng ngu mới làm mấy việc này, còn bị người ta quản lý nữa chứ, có mà điên mới đi.”
Nghe vậy, người em họ tức đến mức chửi ông ấy một trận.
Vì thế mà chú tôi tiếp tục sống trong mơ mộng hão huyền, luôn mơ tưởng một ngày nào đó sẽ một bước lên mây, mọi người sẽ tôn sùng, kính trọng ông ấy. Trong tình cảnh này, những người đáng thương nhất không phải là chú, mà là vợ con chú. Cả đời chịu khổ, nay còn phải chịu đựng tính tự cao tự đại của ông ấy. Ở quê tôi, ít người nghĩ đến chuyện ly hôn, phần lớn là chấp nhận nhẫn nhịn cả đời.
Chính vì những điều ấy nên dù là bậc cha chú, tôi cũng chẳng để ý đến ông ấy, hơn nữa còn cảm thấy ông không đáng để tôn trọng. Trong mắt tôi, nghèo rớt mùng tơi và cô độc suốt đời là kết cục xứng đáng với ông ấy.
Mấy năm trước, tôi viết một bài tên là “Nghèo quá lâu là lỗi của bạn”. Bài viết đó rất hot trên mạng, nhận được nhiều lời khen nhưng cũng bị chỉ trích dữ dội, cho rằng kỳ thị người nghèo, đặc biệt là đàn ông nghèo. Thực ra, ai đọc kỹ sẽ hiểu rằng nghèo chỉ là kết quả trước mắt. Điều bài viết phê phán là sự không cầu tiến.
Có nhiều nơi nghèo vì hoàn cảnh bắt buộc. Ví dụ như những vùng sâu xa, điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, ít tài nguyên giáo dục. Lề lối, tầm nhìn và tư duy làm giàu cách họ rất xa. Họ chỉ có thể dựa vào sức khỏe để không chết đói. Còn có những người gặp thiên tai, trong chốc lát mất hết mọi thứ. Chúng ta không nên kỳ thị hai cái nghèo ấy, mà còn nên giúp đỡ những người đang đấu tranh với số phận trong khả năng có thể.
Nhưng cái nghèo tôi thấy nhiều nhất không phải do thiên tai, mà là cái nghèo từ tâm tính con người.
Thị trấn nơi tôi sinh ra tuy nhỏ nhưng thuộc một thành phố sầm uất vùng duyên hải. Ở đó, chỉ cần cố gắng một chút là có thể sống khá. Hai vợ chồng cùng làm, chăm chỉ thì thu nhập tháng hơn mười nghìn tệ. Nếu nuôi thêm một đứa bé, tuy không giàu có nhưng sống đủ. Thế nhưng vẫn có nhiều người rất nghèo, nghèo đến mức phải vay nặng lãi, vì họ lười biếng, không chịu cố gắng. Nghèo từ sự lười biếng mà ra.
Tôi từng là người coi tình yêu là tất cả, nghĩ rằng chỉ cần có tình yêu thì dù ăn uống kham khổ cũng hạnh phúc, chỉ cần có tình yêu thì sẽ vượt qua mọi khó khăn, gian khổ.
Hiện tại, tôi chỉ muốn khuyên tất cả bạn gái rằng, không phải không thể lấy đàn ông nghèo, nhưng bạn cần hiểu rõ vì sao anh ta nghèo, vì có nhiều lý do đằng sau sự nghèo đó. Nếu do gặp biến cố mà trở nên nghèo khổ, tình cảm giữa hai bạn lại rất sâu đậm thì vẫn có thể tiếp tục suy nghĩ. Nếu anh ta xuất thân từ thôn quê nghèo khó nhưng là người tốt và bạn sẵn sàng chịu khổ cùng anh ta thì mối quan hệ vẫn có thể duy trì.