Buzz
Một quyển nhật ký tìm thấy bên cạnh xác của một phụ nữ Việt Cộng hầu như bị một binh sĩ Mỹ đặt vào lửa, nhưng phiên dịch viên đã khuyên anh ta nên giữ lại vì 'có điều gì đó đáng giá'. Nhật Ký của Đặng Thùy Trâm là những ghi chép hàng ngày của một bác sĩ nữ về cuộc sống trên chiến trường. Đó là thế giới riêng tư của một người trí thức nhạy cảm nhưng không yếu đuối, sống mạnh mẽ trong cuộc sống mà không sợ hãi trước nguy hiểm. Ở đó, ta vẫn gặp những băn khoăn trăn trở trước tình yêu, trước cuộc sống phức tạp hàng ngày, những nỗi buồn, nỗi nhớ nhung, sự cô đơn của một người con gái, nhưng đồng thời chúng ta cũng thấy được một ý chí mãnh liệt, những lời động viên cảnh tỉnh, một lòng can đảm phi thường - những điều đã tạo nên một thế hệ anh hùng của đất nước.
12.4.68
Rừng chiều sau một trận mưa, những chiếc lá xanh lung linh dưới ánh nắng, mảnh mai xanh mát như bàn tay của một cô gái tinh khôi cất giấu.
Không khí yên bình và u buồn lạ thường. Cả khu nhà bệnh nhân im lặng, bên kia khu nhân viên chỉ nghe thấy tiếng Hường rì rầm trò chuyện với ai đó. Một cảm giác nhớ nhung bao phủ xung quanh. Nhớ ai? Nhớ ba, nhớ má, nhớ những người đã ra đi… và nhớ cả một người bệnh nhân đang đợi mình đến với anh ấy nữa. Trong cơn nhớ ấy, có vẻ như có một nỗi buồn sâu kín, im lặng nhưng nặng nề. Dù sao, vết thương trong lòng vẫn đang chảy máu, dù có muốn vùi sâu mọi ký ức khác lên trên, nó vẫn đang trỗi dậy, cảm giác đau buốt không thể tả. Xin hãy quên đi Th. ơi! Hãy quên đi và tìm kiếm lại niềm hy vọng mới mẻ, tươi sáng hơn. Hãy lấy lại lòng tự hào và bỏ quên nỗi thất vọng. Người ấy không xứng đáng với tình yêu trong trắng, lòng trung thành của Thuỳ.
Ôi những người thân yêu của tôi ở quê hương Đức Phổ này, có ai hiểu và cảm thông với nỗi lòng của tôi không? Nỗi lòng của một cô gái đầy ước mơ và hy vọng mà không được đền đáp một cách xứng đáng?
14.4.68
Một bài thơ được viết dành cho mình, từ trái tim của một người lính bị thương đang nằm viện, bắt nguồn từ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đối với một bác sĩ đã chăm sóc anh và tất cả các bệnh nhân khác một cách ân cần. Người lính đã tìm hiểu về bác sĩ và sáng tác bài thơ này. Bài thơ tràn ngập tình cảm trung thành và nỗi đau thương về mối tình tan vỡ. Người lính đã bày tỏ những lời đau xót của một cô gái bị người yêu lừa dối.
Khi đọc bài thơ... lòng mình tràn ngập nỗi buồn vô tận, không thể kìm lại được, mình ngay lập tức viết dòng chữ dưới bài thơ 'Cảm ơn về tình thương của anh, nhưng có vẻ anh chưa thực sự hiểu về Trâm. Mình hứa rằng sẽ có một ngày anh hiểu về một cô gái trong xã hội mới', và mình đã trả lại bài thơ cho người lính.
Ôi! Đây thực sự là điều đau lòng nhất trong mối quan hệ với M.. Mọi người đều trách M., đều yêu thương mình, nhưng mình cảm thấy rất đau đớn khi thấy họ yêu mình không chỉ bằng tình yêu mà còn bằng sự thương hại! Dù là anh Thiết, là Hào, Nghinh... ai đi nữa, dù họ đều chia sẻ tình thương với mình, nhưng mình không muốn. Một mình mình đã đủ sức giải quyết, một mình mình đủ sức chôn sâu những ký ức đau lòng xuống đáy tận cùng - tâm hồn mình vẫn rộn ràng, vẫn đủ sức để trồng lên đó một mùa hoa tươi đẹp khác. Hỡi tất cả mọi người, đừng tưới lên tâm hồn của mình những giọt lệ xót thương. Hoa tươi cần được tưới bằng nước mát mẻ.
Mỗi ngày tình cảm với M. càng phai nhạt và nỗi ân hận càng lớn dần. Mình đã và sẽ dần dần xa cách người bạn ấy. Liệu anh ấy có xứng đáng với mình không?
22.4.68
Hường ơi! Hường đã ra đi, cùng với hết những đau khổ này - một người rời đi, sau đó lại một người. Xương máu đã chồng chất lên nhau như núi đầy sự căm thù trước mắt chúng ta. Bao giờ mới hết! Bao giờ và bao giờ nữa ạ. Bao giờ mới đuổi hết lũ quân đội uống máu người này khỏi quê hương của chúng ta.
Kết thúc rồi, không còn những đêm thức khuya nói chuyện cùng nhau nữa. Tai mình vẫn còn nghe được giọng nói trầm bổng của Hường, khen ngợi và động viên mình, ca tụng tình yêu chân thành của mình. Kết thúc rồi, không còn những buổi tắm suối chung, không còn những bát chè cùng nhau. Mình lại nhớ về một ngày ở bên bờ suối ở Nghĩa Hành, Hường ôm mình, hôn lên mái tóc mình, hôn lên trán mình và cả hai cùng rơi nước mắt.
Nhìn chú Công, anh ấy vẫn bình thản như thế sao? Tin tức khiến mình shock như trong cơn ác mộng. Mất Hường như mất một phần trong ruột gan mình. Cảm giác này đau đớn hơn cả việc mất đi một phần của mình. Chú ơi, hãy kiềm chế nỗi đau của chính mình nếu chú biết tin này! Và anh Quang, chàng trai đã dành trọn trái tim mình cho Hường trong bao nhiêu năm qua, giờ đây mơ ước của anh ấy đã tan thành mây khói. Hường của anh đã ngủ yên mãi mãi dưới lòng đất quê hương anh.
4.5.68
Mình im lặng, không nói nên lời. Trong bóng tối, mình cảm nhận được sự lo lắng từ hai người bệnh nhân nói chuyện với mình. Họ có vẻ nhận ra sự im lặng nặng trĩu và nước mắt của mình. Họ yêu thương mình một cách chân thành, nhưng mỗi lời nói của họ khiến mình đau đớn hơn. Họ hỏi mình tại sao không chiến đấu cho quyền lợi chính trị, tại sao mình không được chi bộ kết nạp mặc dù mình là một ứng cử viên rất đáng tin cậy. Tại sao, tại sao và tại sao nữa chứ? Ai có thể trả lời được họ đây. Thực ra, mình không thể trả lời được. Cái im lặng nặng trĩu của mình càng phản ánh sự bế tắc. Hầu hết mọi người đều nói: “Trâm thật sự xứng đáng là một người Cộng sản” nhưng mà mình vẫn không được chấp nhận vào hàng ngũ đó. Chẳng phải vì mình không cố gắng, nhưng càng cố gắng mà không được, mình càng đau đớn.
Mấy ngày gần đây, mình rất buồn, hàng ngày nhận được những lá thư, những lời nói, những hành động thể hiện sự quan tâm chân thành vẫn đến với mình. Nhưng chính những tình thương đó lại là những lửa cháy thêm vào một đống củi đã khô. Tại sao mọi người yêu thương và quý mến mình mà Đảng lại khắt khe và hạn chế với mình?
12.5.68
14.5.68
Một dòng chữ trên bàn: 'Chị Trâm ơi, em nhớ chị...'. Dòng chữ của San. Một điều đơn giản nhưng lại khiến mình rất xúc động. Tình thương với San ngày càng sâu đậm. Một lần nói chuyện với San, hai chị em cãi nhau về việc nếu phải chết thì ai nên chết. Mình buông San sống vì đời San chưa được hưởng thụ và vì San là con gái duy nhất của một bà mẹ góa từ khi San 2 tuổi đến nay. Nhưng San luôn khẳng định rằng mình phải sống, phải trở về với mẹ, với em, với Miền Bắc yêu dấu đang chờ đợi. Dù có vô lí, nhưng hai chị em lại thêm yêu thương nhau. Mình muốn dành cho San tình thương chân thành, trong sạch, mặc dù lo lắng liệu có ai hiểu được hay không. San lớn hơn mình ba tuổi, đã lập gia đình và có một đứa con năm tuổi.
17.5.68
Chiến tranh vẫn tiếp diễn, cái chết vẫn là điều thường ngày, từng giờ, từng phút, dễ như việc xoay bàn tay vậy. Tối qua Thìn và anh Sơn còn cùng tôi trò chuyện. Thìn đã dặn Lệ mua vải để may áo, nhưng đêm nay hai người chỉ còn là hai xác nằm dưới lòng đất Đức Phổ mà họ vừa đặt chân đến. Cái chết quá dễ dàng, không cách nào tránh khỏi những tổn thất đó. Thật buồn biết bao!
Liên nói đúng: Hãy sống với nhau bằng tình thương chân thành để không hối hận sau khi người thân đã ra đi mà không được thể hiện tình cảm, sự quan tâm. Riêng mình đã làm vậy. Thực ra từ lâu, mình đã tràn đầy tình thương với tất cả mọi người, một tình thương rộng lớn nhưng đầy chân thành. Tất cả bệnh nhân trong bệnh viện này, trong những lúc đau ốm, mình đều ở bên họ, mang đến tinh thần trách nhiệm và tình thương thấm thiết. Vì vậy, dù xa lạ thế nào, họ vẫn cảm thấy gần gũi với mình. Họ gọi mình là 'Chị Hai', họ gọi mình là em dù họ lớn tuổi hơn mình và họ cũng vui vẻ, trêu đùa với mình. Giữa những ngày khó khăn này, mình tìm thấy niềm vui và sự an ủi từ họ. Riêng tư thôi, Thuỳ ơi, đừng lo nghĩ, hãy xóa bỏ những lo âu nơi đáy lòng, đừng để chúng nổi lên như cơn bão giữa tâm hồn Thuỳ nhé.
31.5.68
Một cuộc đua cực kỳ lớn tại căn cứ, toàn bộ bệnh viện di chuyển, đầy gian truân. Tôi cảm thấy đau lòng khi nhìn thấy các thương binh mệt mỏi, đầy mồ hôi trên gương mặt xanh xao, vượt qua từng đèo và dốc vất vả. Nếu sau này được sống trong ánh nắng vàng của xã hội cộng sản, hãy nhớ và ghi nhớ cảnh này mãi mãi, hãy nhớ sự hy sinh của những người đã đổ máu vì mục tiêu chung, vì ai mà chúng ta cần phải vất vả như vậy, đồng chí? Vì bọn kẻ ác đang còn chiếm đất nước của chúng ta nên... Ôi những người thương binh mà tôi yêu quý như ruột thịt, hãy cười lên giữa gian khổ, hãy giữ mãi tinh thần lạc quan không biên giới mà từ lâu các đồng chí đã giữ được dù trong hoàn cảnh khó khăn đến đâu!
4.6.68
Mọi thứ càng phức tạp khi tiến sâu vào thực tế. Con người sống với quá nhiều yêu cầu. Họ không bao giờ thấy mãn nguyện. Họ luôn muốn hoàn thiện hơn, luôn đặt ra nhiều yêu cầu và trong những bước tiến lên đó có bao nhiêu thử thách, nếu không có tinh thần kiên trì, sự bền bỉ, họ dễ dàng thất bại.
Ồ, cô gái sống với tất cả những suy tư đó, nghĩ về những gì để làm cho cuộc sống phong phú hơn và sau đó phải chịu đựng nhiều nỗi đau. Hãy tìm niềm vui, hãy sống với lòng bao dung, lòng hy sinh một cách tự nguyện. Đừng đặt quá nhiều kỳ vọng vào cuộc sống.
Mưa vẫn rơi không ngớt. Mưa làm cho tâm trạng càng trở nên buồn thảm và mưa lạnh khiến cho người ta khao khát một cảnh sum họp gia đình. Ước gì có thể bay về căn nhà đẹp ở phố Lò Đúc để cùng cha mẹ và các em ăn một bữa cơm đầy rau và nằm trong chiếc chăn ấm để ngủ một giấc sâu. Đêm qua, mơ thấy hòa bình được thiết lập lại, trở về và gặp lại mọi người. Ôi, giấc mơ về hòa bình đã sưởi ấm trong lòng hàng triệu người dân Việt Nam từ lâu. Vì lẽ đó, vì sự độc lập hòa bình mà chúng ta đã hy sinh tất cả. Bao nhiêu người đã tự nguyện hiến dâng cuộc đời vì hai chữ Độc lập Tự do. Tôi cũng đã hy sinh cuộc sống riêng của mình vì một mục tiêu vĩ đại như vậy.
6.7.68
Những lá thư giản dị, chân thành vẫn không đủ để an ủi và làm dịu đi nỗi nhớ thương trong lòng. Bạn bè ở đâu cũng nhớ, cũng quan tâm mình nhưng sao lòng vẫn thấy cô đơn. Mình chưa từng được là một phần của một đội ngũ tiên phong nhất. Trái tim mình thiếu đi ngọn lửa của Đảng và của tình yêu ấm áp. Mình đã đến với Đảng với toàn bộ tấm lòng chân thành và nhiệt huyết, nhưng dường như sự đáp lại lại không như vậy.
Và đối với M. - anh ta cũng không xứng đáng. 'Ba điều lớn trong cuộc đời' là lý tưởng, sự nghiệp và tình yêu, mình chưa làm được bất kỳ điều gì trong số đó. Vậy nên, sao mà không buồn được.
Những ngày này, nỗi nhớ nhà tràn ngập, trong tiếng gió rì rào, mình cứ tưởng như khóm mía phía sau nhà đang nhấp nhô, đâm đầu vào nhau. Ánh nắng hè sáng chói, mình cảm thấy như đang ở bên bạn bè, học hành và vui chơi trong những buổi chiều nắng rực rỡ ở bệnh viện Bạch Mai. Mỗi hình ảnh, mỗi âm thanh đều đủ sức đánh thức những ngày sống trên vùng đất Bắc Xã hội Chủ nghĩa. Bên ngoài kia, mọi thứ ra sao? Ba má có được thư giãn không? Có gặp phải khó khăn nào trong công việc không? Ba má yêu thương ơi, đứa con gái mà ba má đã chiều chuộng từ bé ấy giờ đang bước vào cuộc sống thực tế, một cuộc sống với đầy đủ mọi cảm xúc: Yêu thương, tức giận, niềm tin, đau buồn, một cuộc sống với mọi thứ: máu, nước mắt, mồ hôi và cả niềm vui chiến thắng từ sự đấu tranh trong gian khổ.
Ba má có tin rằng con sẽ vượt qua được không? Đứa con gái đầy xúc động nhưng cũng đầy niềm vui và nghị lực của ba má sẽ chiến thắng. Đó là một lời hứa nghiêm túc đấy ba má ạ.
18.7.68
Nhận được mười lá thư từ miền Bắc cùng lúc. Mỗi lá mang một phong cách riêng nhưng tất cả đều thể hiện tình yêu tha thiết đối với mình và mỗi lá như một bức tranh sôi động về vẻ đẹp anh hùng của miền Bắc. Miền Bắc yêu dấu vẫn mạnh mẽ vươn lên giữa bom đạn. Chiến tranh không làm trì hoãn bước đi của đất nước trên con đường chiến thắng. Đất nước như một chàng trai đầy nghị lực, dù vẫn đau thương nhưng vẫn giữ nụ cười trên môi và niềm tin trong mắt. Mình đã gặp bao nhiêu người con trai như vậy trên miền Nam anh hùng và hôm nay, qua những lá thư từ miền Bắc, hình ảnh của họ lại hiện lên vĩ đại và sống động.
14.8.68
Trong buổi chiều như thế này, ánh nắng vàng nhạt nhẽo len lỏi qua cửa sổ. Rừng cây yên bình... Cảm giác nhiệt đới của cuộc chiến không bao giờ đến được đây à? Mình yên bình nghe tiếng nói thầm của các bạn học sinh đang ôn thi. Học sinh! Lòng mình tràn đầy tình cảm với những người em ấy. Đặc biệt là với Thuận, một học sinh trong lớp. Thuận ham học, siêng năng, trong sáng và rất nhân hậu. Điều khiến mình cảm động với Thuận là hoàn cảnh khó khăn của cậu và tinh thần phi thường của Thuận - dù còn mang nặng tang thương nhưng Thuận vẫn giữ vẻ nghiêm túc, suy tư mỗi khi mình nhìn thấy cậu. Nhưng trước mặt mọi người và trong mọi công việc, Thuận luôn tỏ ra năng động, hăng hái. Nhìn Thuận học và làm, không ai hiểu được điều gì đã xảy ra với Thuận. Bất ngờ mình so sánh Thuận với Nghĩa - em trai của mình và nhận ra rằng Thuận cũng có những phẩm chất đáng yêu và đáng trân trọng như Nghĩa. Mình muốn coi Thuận như một người em để có thể sưởi ấm cho cuộc sống tâm lý cô đơn và đau khổ của Thuận. Liệu có nên như vậy không? Mình cần xem xét kỹ lưỡng.
Buổi chiều ấy, ngày 26 tháng 1 năm 67, mình rời khỏi Phổ Hiệp. Sân nhà Thường đông đúc người đến chia tay mình. Mình cảm động đến lúng túng, không biết phải làm gì nên ngồi xuống bên cạnh mẹ Thường, bóc củ bảo vào thúng. Khi nhìn lên, mình bất ngờ vì một đôi mắt nhìn mình chầm chậm, đôi mắt to tròn, đen láy và rất hiền lành, rưng rưng nước mắt. Đó là đôi mắt của Khiêm.
Mình gặp Khiêm trong những ngày nồng nhiệt của mùa khô 1967 khi mình đến làm việc tại Phổ Khánh. Người giáo viên trẻ ấy đã đến gần mình với sự yêu thương và sự ngưỡng mộ chân thành. Tâm hồn của những người từng trải qua thời học sinh thường có những điểm chung. Những ngày dưới bóng cây mình kể cho Khiêm nghe về Paven15 và Ruồi Trâu, về những bài thơ mình yêu thích.
Ai viết tên em thành liệt sĩ
Bên những hàng bia trắng giữa đồng, chúng ta nhớ nhau, đồng chí.
Một tấm lòng trong vạn tấm lòng, anh gọi em, đồng chí.
Rồi Khiêm chia sẻ với tôi về quãng đời học sinh trong tù của mình.
Khiêm đã trải qua ba năm tù, lang thang khắp nhà lao tỉnh Huế...
Ban đầu chỉ là tình bạn nhỏ, nhưng sau đó, tôi và Khiêm trở nên thân thiết hơn, với một tình bạn sâu sắc và chân thành.
Không ai ngờ lần chia tay ấy lại là lần cuối cùng gặp Khiêm. Anh đã ra đi!
Khiêm đã hi sinh! Tin tức khiến tôi choáng váng, không thể tin nổi. Khi biết chắc chắn rằng Kh. đã ra đi, tôi không khóc, cảm thấy bình thản. Tôi dùng sức mạnh tinh thần để kiềm chế cảm xúc. Nhưng qua từng giây phút, nỗi đau ngày càng lớn và giờ đây, nước mắt tôi trào dạt. Tôi khóc một mình dưới ánh đèn buổi đêm, những giọt nước mắt dài trên khuôn mặt và rơi xuống áo. Khiêm ơi, có nghe thấy lời Thùy nói lần cuối không? Hãy nghe đi, lời hứa trả thù cho Khiêm. Hứa bằng cảm xúc xé nát lòng, bằng sự căm hận đầy gan. Và hứa bằng kỷ niệm không bao giờ phai nhạt. Nghe chăng Khiêm, bạn đồng hành vĩnh cửu trong lòng tôi!
8.10.68
Nắng thu tươi vàng óng ả tràn ngập khu rừng. Nắng thu với cơn gió nhẹ nhàng làm lòng người se lạnh. Lại nhớ... nhớ sâu đậm như lòng biển ôm lấy dải đất Việt Nam. Nhớ đến người bạn hiền lành, sống tại căn nhà nhỏ trên phố Đội Cấn, nhớ đến em trai đáng yêu với mái tóc mềm bay, nhớ đến người em miền Nam gửi lời chia tay trước khi lên đường, và nhớ đến người thân yêu nằm yên nghỉ trên bờ biển quê hương.
Đất nước ơi! Bao giờ mới được thanh bình? Mình biết chiến thắng không còn xa nhưng sao hạnh phúc vẫn xa vời quá. Liệu có được chứng kiến hạnh phúc ấy không? “Người cộng sản yêu cuộc sống nhưng cũng có thể chết một cách nhẹ nhàng khi cần.” Chết mà vẫn yêu cuộc sống, cuộc sống đã được đổi lại bằng mồ hôi, nước mắt và máu trong suốt hai mươi ba năm qua.
3.11.68
Miền Bắc đã hòa bình! Tiếng bom rơi không còn vang vọng trên vùng đất yêu quý của chúng ta. Miền Bắc ơi! Niềm vui hiện hữu trên hàng triệu khuôn mặt, nhưng vẫn còn vết thương trong lòng. Vì miền Nam, vẫn còn nỗi đau trong khói lửa, vẫn còn tiếng gầm gào của kẻ thù.
Gia đình và những người thân yêu ở xa không thể không nhớ đến miền Nam trong niềm vui hôm nay. Hãy cứ vui lên, dù niềm vui chưa hoàn hảo.
Đánh giá chi tiết bởi: Ngô Yến - MyBook
Ảnh: Ngô Yến
