Trò chơi cờ người

Cờ người là một trò chơi truyền thống phổ biến trong các dịp lễ hội ở Việt Nam, đặc biệt là trong dịp Tết Nguyên Đán ở vùng đồng bằng Bắc Bộ. Đây là phiên bản cờ tướng, nhưng thay vì dùng quân cờ bằng gỗ, người chơi hóa thân thành các quân cờ. Trò chơi thường thu hút nhiều người xem, và mọi người phải giữ im lặng để không làm phân tâm người chơi.

Tại miền Bắc, cờ người bao gồm 16 quân cờ đỏ với 16 chàng trai và 16 quân cờ xanh với 16 cô gái. Tất cả các quân cờ này ngồi trên một bàn cờ tướng vẽ trên sân rộng, mặc trang phục đặc trưng của từng quân cờ. Sân chơi thường là sân đất rộng hoặc sân đình, chùa. Ở miền Nam, võ sư Hồ Tường thuộc môn phái Tân Khánh Bà Trà đã phát triển phiên bản cờ người võ thuật, với các quân cờ trong trang phục và vũ khí, ngồi trên một tấm thảm trải trên đất.

Tại miền Bắc

Trang phục trên sân cờ bao gồm màu đỏ cho 16 chàng trai và màu xanh cho 16 cô gái. Các quân cờ phải mặc trang phục đồng bộ, với tên các quân cờ (tướng, sĩ, tượng, xe, pháo, mã, tốt) được in rõ trên áo hoặc khắc trên bảng gỗ. Tướng đội mũ tướng soái, mặc triều phục, đi hài mũi cong, và có lọng che. Sĩ đội mũ cánh chuồn với tua vàng, còn tốt mặc áo lính và đội nón chóp nhọn. Trước khi thi đấu, các quân cờ luyện tập các thế đi và đường võ để biểu diễn đúng kỹ thuật. Trong suốt trận đấu, họ múa các điệu dân gian và đọc vè truyền thống. Khi một quân cờ bị ăn, nó rời khỏi bàn cờ, và quân đối phương thay thế vị trí. Hai người chơi đứng trong sân chỉ đạo quân cờ di chuyển, bên cạnh có người đánh trống để thúc giục. Trò chơi tuân theo luật cờ tướng, bên nào bị chiếu bí trước sẽ thua.

Tại phường Mai Dịch (quận Cầu Giấy, Hà Nội), câu lạc bộ cờ người hoạt động đều đặn vào các cuối tuần. Sự tham gia của các bạn trẻ là yếu tố hạn chế chính đối với câu lạc bộ. Hiện nay, câu lạc bộ có khoảng 30 thành viên với nhiều độ tuổi khác nhau, tuy nhiên, hoạt động chủ yếu phụ thuộc vào các thành viên lớn tuổi.

Tại miền Nam

Tại TP. Hồ Chí Minh, võ sư Hồ Tường của môn phái Tân Khánh Bà Trà đã phát triển trò chơi cờ người võ thuật. Các quân cờ trong trang phục đỏ và xanh, tay cầm binh khí, ngồi trên một tấm thảm trải trên đất rộng. Các động tác của quân cờ có thể là quyền cước hoặc sử dụng binh khí, diễn ra giữa tiếng trống thúc giục. Khi hai quân cờ đấu nhau, họ di chuyển ra khu vực sông để chiến đấu bằng quyền cước hoặc binh khí, kèm theo tiếng trống vang dội. Sau mỗi vài nước cờ, có bình luận cờ để khán giả hiểu diễn biến. Khi tướng bị ăn, bên đó thua cuộc. Chương trình của võ sư Hồ Tường thu hút sự chú ý và được mời biểu diễn khắp Nam Bộ và Trung Bộ trong các lễ hội. Đến năm 2007, ông đã thành lập thêm 3 đội cờ người để đáp ứng nhu cầu, và được công nhận là người phục hồi và phát triển trò chơi này tại TP. Hồ Chí Minh và Việt Nam.

• Các trò chơi truyền thống của Việt Nam