Trong lễ cưới theo phong tục truyền thống của Việt Nam, các nghi thức và thủ tục nào được thực hiện?

Cưới hỏi là một trong những sự kiện quan trọng trong cuộc đời, và mỗi quốc gia, mỗi vùng miền lại có những phong tục riêng. Hãy cùng Mytour khám phá về nghi thức và thủ tục cưới hỏi trong văn hóa Việt Nam nhé!

Văn hóa Việt Nam có nhiều đặc trưng độc đáo mà nhiều người muốn tìm hiểu. Hôm nay, Mytour sẽ giới thiệu một trong những đặc điểm văn hóa đó - nghi thức và thủ tục cưới hỏi của người Việt Nam.

Phong tục cưới hỏi ở các vùng miền của Việt Nam thường có những đặc điểm riêng, nhưng đều có điểm chung là bao gồm 3 nghi lễ chính: Lễ dạm ngõ, lễ ăn hỏi, và lễ thành hôn.

Lễ dạm ngõ

Lễ dạm ngõ là một trong những nghi lễ quan trọng trong quá trình cưới hỏi. Để tổ chức lễ này, nhà trai phải chọn ngày may mắn và thông báo cho nhà gái biết về việc dạm ngõ. Sau khi nhà gái đồng ý, việc giao lưu thân thiện giữa hai gia đình mới có thể diễn ra một cách suôn sẻ.

Ngày này đánh dấu sự gặp gỡ đầu tiên giữa hai gia đình, nơi họ thảo luận và đồng ý về ngày giờ cưới, các phần lễ vật và yêu cầu của nhà gái về tổ chức và các dịch vụ cần thiết cho các nghi lễ sau này.

Trong lễ dạm ngõ này, các vật phẩm cúng thường bao gồm: Chục trầu cau, chè, thuốc lá và bánh kẹo với số lượng chẵn để nhà gái cúng ông bà Tổ tiên.

Trình tự của lễ dạm ngõ

Các bên tham gia: Bao gồm cô dâu, chú rể, bố mẹ và anh em ruột của cả hai gia đình.

Buổi dạm ngõ bắt đầu với việc nhà gái đón tiếp nhà trai, họ chuẩn bị nước trà, thuốc lá, bánh kẹo, trái cây,... để mời khách. Sau đó, nhà trai trao lễ cho nhà gái, nhà gái nhận lễ và đưa lên bàn thờ ông bà tổ tiên để thắp hương.

Sau đó, hai gia đình sẽ ngồi lại trò chuyện về việc chọn ngày, xem ngày và chuẩn bị cho lễ ăn hỏi và lễ cưới sắp tới.

Sau lễ này, con gái được coi như đã có chỗ dựa, gia đình chồng chăm sóc.

Lễ vật trong lễ dạm ngõ

Tùy theo phong tục của từng vùng miền, lễ vật từ nhà trai đến nhà gái có thể khác nhau:

• Lễ dạm ngõ ở miền Bắc: Thường gồm cặp rượu, cặp trà, trầu cau và bánh trái. Lễ vật phải là số chẵn, biểu thị sự đồng đôi.
• Lễ dạm ngõ miền Trung: Bao gồm khay trầu cau và chai rượu lễ bọc giấy đỏ. Có thể bổ sung đặc sản địa phương như bánh Hồng ở Phú Yên, Bình Định.
• Lễ dạm ngõ ở miền Nam: Bao gồm bánh phu thê, cặp rượu, cặp trà, mâm ngũ quả và đặc biệt là trầu cau têm cánh phượng.

Lễ ăn hỏi

Buổi này là thông điệp quan trọng giữa hai gia đình về việc cam kết hôn nhân cho con gái.

Trong lễ ăn hỏi, các nghi thức như ăn hỏi, xin cưới và nạp tài thường được tổ chức cùng một ngày. Nhà trai sẽ mang đến nhà gái 30 chục trầu và tráp ăn hỏi.

Sau khi bố mẹ hai gia đình giới thiệu các thành viên tham dự, mẹ chú rể sẽ trình bày 30 chục trầu.

Chục trầu đầu tiên dành cho lễ ăn hỏi, chục trầu tiếp theo cho lễ xin cưới và chục trầu cuối cùng là cho lễ nạp tài.

Tiếp theo, lễ nhà gái nhận các tráp ăn hỏi từ nhà trai. Các tráp ăn hỏi thường là số lẻ như 5, 7, 9 hoặc 11 và bao gồm các lễ vật phải là bội số của 2. Thông thường, tráp ăn hỏi bao gồm bánh cốm, bánh xu xê, mứt sen, chè, rượu, trầu cau, thuốc lá hoặc thậm chí xôi và heo quay.

Trình tự của lễ ăn hỏi

Đồ ăn mà nhà trai mang tới sẽ được nhà gái lấy một phần và đặt lên mâm trầu, sau đó cúng và thắp hương ông bà tổ tiên. Ngoài ra, nhà gái sẽ giữ lại 2 phần đồ ăn và trả lại cho nhà trai phần còn lại.

Cuối cùng, cô dâu và chú rể ra mắt hai gia đình, rót nước và mời trầu các vị quan khách.

Thời gian giữa lễ ăn hỏi và lễ cưới thường phụ thuộc vào sự sắp xếp và lựa chọn của hai gia đình.

Lễ vật trong lễ ăn hỏi

Lễ vật trong lễ ăn hỏi từ nhà trai cũng tùy thuộc vào vùng miền, số lượng tráp ăn hỏi ở miền Bắc thường là số lẻ như 3, 5, 7, 9 tráp, trong khi ở miền Nam thì là

Tuy nhiên, lễ ăn hỏi ở cả 3 miền thường có những lễ vật cơ bản như: Mâm trầu cau, mâm rượu, trà, thuốc lá, mâm bánh ăn hỏi, mâm hoa quả, mâm mứt sen, mâm xôi gấc, mâm heo quay,...

Lễ cưới (lễ thành hôn)

Đây là một trong những dịp quan trọng của cặp đôi. Tại lễ này, hai gia đình mời khách đến tham dự tiệc, chúc mừng.

Bên phía cô dâu thường tổ chức một ngày trước ngày cưới, với sự hiện diện đầy đủ của cả cô dâu và chú rể, và thực đơn thường là các món ăn mặn.

Bên phía nhà trai thường tổ chức tại nhà hoặc nhà hàng, khách sạn. Nếu tổ chức tại nhà, hai gia đình cần thảo luận và lên kế hoạch trước để tiến hành lễ xin dâu, lễ gia tiên và chào mừng hai bên, rót nước mời và chụp ảnh kỷ niệm.

Trình tự lễ thành hôn tại nhà

Vào ngày được chọn từ trước, chú rể và gia đình được mời sẽ đến nhà gái mang theo xe hoa và hoa cưới để rước cô dâu.

Cô dâu trang điểm đẹp rạng ngời trong bộ váy cưới, còn chú rể thường mặc vest trang trọng, lịch sự.

Lễ vu quy tại nhà gái

Nhà trai đến nhà gái, hai gia đình giới thiệu các thành viên tham dự, sau đó trao trầu và xin phép cho chú rể đón cô dâu.

Sau đó, cô dâu và chú rể cùng làm lễ gia tiên tại nhà gái, sau đó nhà trai xin phép được đưa cô dâu về nhà trai. Đại diện nhà gái đồng ý cho nhà trai rước cô dâu.

Lễ thành hôn tại nhà trai

Khi đi rước cô dâu về nhà trai, cô dâu và chú rể cùng thắp hương trước bàn thờ tổ tiên của nhà trai.

Sau đó, đại diện của nhà trai sẽ phát biểu trước quan khách, chú rể dẫn cô dâu đến chào mẹ chồng, quan khách, trao quà và sau đó là tiệc mặn kèm theo chương trình văn nghệ đã được chuẩn bị.

Trình tự lễ thành hôn tại khách sạn

Hai bên gia đình sẽ có mặt tại khách sạn 30 phút trước thời gian mời khách. Cô dâu sẽ đến khách sạn để trang điểm, mặc váy cưới trong phòng chờ, mọi người sẽ cùng nhau chỉnh sửa trang phục, kiểm tra lễ vật và sau đó cô dâu, chú rể cùng ba mẹ của họ sẽ đón tiếp khách.

Tại buổi lễ, khách sạn hoặc gia đình đã chuẩn bị MC từ trước. Đại diện của hai bên gia đình cùng cô dâu và chú rể sẽ ra sân khấu ra mắt mọi người. Sau đó, sẽ cùng nâng ly chúc mừng và đi đến từng bàn để chia vui cùng khách.

Cuối cùng, bố mẹ hai bên cùng với cô dâu và chú rể tri ân khách đã đến tham dự tại cổng vào của khách sạn.

Phong tục cưới hỏi của 3 miền

Thủ tục cưới hỏi miền Nam

Lễ dạm ngõ

Nếu hai gia đình cách xa nhau địa lý, buổi lễ này có thể được bỏ qua và kết hợp vào lễ ăn hỏi và lễ đón dâu trong cùng một ngày. Lễ cúng tổ tiên và lễ vật ăn hỏi cũng sẽ được tổ chức chung.

Thành phần tham dự lễ dạm ngõ bao gồm ba mẹ, chú bác và những người lớn từ hai bên gia đình.

Lễ ăn hỏi

Khi nhà trai đến cổng nhà gái, vị trưởng tộc cùng chú rể sẽ mang khay trầu và đèn, khay rượu, ông bà cha mẹ của chú rể sẽ đi cùng và số người đi là số chẵn.

Lễ vật của nhà trai bao gồm mâm trầu cau với số cau là số lẻ, mâm trà, rượu và đèn, mâm quả heo quay, cũng như quả trái cây và quả xôi gấc.

Bên nhà trai phải mời trà, rượu và trầu cho nhà gái, sau đó bàn bạc về lễ cưới và tiến hành tặng trang sức cho cô dâu.

Lễ thành hôn

Lễ lên đèn là một trong những nghi lễ quan trọng và thiêng liêng nhất trong phong tục cưới hỏi của người miền Nam. Nghi lễ này diễn ra nhằm tuyên bố sự kết nối chính thức của cô dâu và chú rể trong suốt cuộc đời.

Ngọn nến lớn đặt trang trọng sẽ được họ nhà trai mang đến và đặt trên bàn thờ của nhà gái. Trưởng tộc nhà gái sẽ chịu trách nhiệm tổ chức lễ lên đèn, sau đó cô dâu và chú rể sẽ đốt nến trên bàn thờ gia tiên của nhà gái.

Tiếp theo, trưởng tộc sẽ mở chai rượu trong lễ vật mà nhà trai mang đến và đặt trên bàn thờ. Cô dâu và chú rể sẽ châm nến vào chân đèn để hai ngọn nến cháy dần, được đặt sát nhau.

Hai ngọn nến sẽ cháy cùng nhau, nhưng theo quan niệm, nếu nến cháy lệch nhau, cô dâu sẽ 'dẫn đầu' chú rể trong tương lai.

Lễ rước dâu sẽ diễn ra nhanh chóng, sau đó khi khách mời hai bên đã đông đủ, rể phụ sẽ rót rượu cho trưởng tộc và trưởng tộc sẽ tuyên bố để tiến hành lễ thành hôn.

Cô dâu và chú rể sẽ thực hiện lễ trước bàn thờ, lễ bái phụ thân mẹ và chia vui cùng gia đình, bạn bè, và ghi lại những bức ảnh kỷ niệm đẹp.

Thủ tục cưới hỏi miền Trung

Lễ dạm ngõ

Đây là nghi lễ đơn giản nhất trong các thủ tục cưới hỏi của người miền Trung. Mặc dù đơn giản nhưng lại vô cùng quan trọng vì đây là lần gặp mặt đầu tiên chính thức giữa hai bên gia đình.

Tiếp theo, bên nhà trai cùng với người đại diện sẽ mang theo một chai rượu và khay trầu sang nhà gái. Trong buổi lễ gặp gỡ này, bên phía nhà trai sẽ chọn ngày lành tháng tốt để trao đổi với nhà gái về việc thống nhất và bàn bạc cho các nghi lễ tiếp theo.

Lễ ăn hỏi

Lễ này ở miền Trung thường được gọi là lễ đính hôn. Với lễ này, không cần phải chuẩn bị quá phức tạp về lễ vật nhưng cần phải thực hiện đầy đủ và một cách nghiêm túc.

Khi đến ngày giờ đã được chọn trước, đoàn nhà trai cùng với đội bê tráp sẽ nhập vào nhà gái. Thứ tự người đi đầu cũng đã được sắp xếp trước. Người dẫn đầu sẽ là trưởng đoàn, tiếp theo là những người lớn tuổi có uy tín trong gia đình, cuối cùng là chú rể cùng với đội hình bê tráp.

Thường thì trong lễ ăn hỏi cần phải chuẩn bị 5 mâm bao gồm mâm quả trầu cau, mâm quả trà và đôi rượu, mâm bánh kem đính hôn, mâm nem chả và mâm ngũ quả. Tùy thuộc vào từng gia đình mà số mâm và số lượng đồ trong mỗi mâm có thể thay đổi.

Ngoài những mâm lễ trên, nhà trai cũng phải chuẩn bị 1 mâm nhỏ để đặt tiền treo hay gọi là mâm lễ đen. Mâm này sẽ được đặt lên bàn thờ nhà gái để thờ tổ tiên. Có những gia đình giàu có có thể thay số tiền bằng trang sức hoặc khay lễ để đựng áo dài.

Trong lễ ăn hỏi này, cô dâu sẽ được đổi áo dài mới và đeo trang sức mà nhà trai mang tới, sau đó chào hai bên gia đình.

Số lượng khách mời tham dự trong lễ ăn hỏi này thường khá đông.

Trước khi đoàn nhà trai ra về, nhà gái sẽ chuẩn bị sẵn phần chia lại các mâm lễ mà nhà trai mang đến, thường được gọi là lễ lại quả.

Ngoài ra, theo quan niệm của người miền Trung, những khay quả trống sẽ được lật ngửa để thể hiện sự vui mừng của nhà gái khi gả con gái.

Lễ thành hôn

Lễ tổ chức hôn nhân là một trong những sự kiện trọng đại và trang trọng đối với hai bên gia đình.

Trong lễ tổ chức hôn nhân, nhà trai sẽ cùng với những người thân đã được sắp xếp trước kèm theo đội ngũ bê tráp đến nhà gái để đón dâu về.

Theo tập tục của người miền Trung, số người đón dâu và đưa dâu phải tương ứng với các con số may mắn hoặc các con số của người già. Thường thì số người đưa dâu sẽ nhiều hơn số người đón dâu.

Người chủ hôn trong lễ tổ chức hôn nhân cũng được lựa chọn một cách cẩn thận và thường là những người lớn tuổi trong gia đình hoặc dòng họ của nhà trai hoặc nhà gái, họ có mối quan hệ gắn bó với hai bên, và phù hợp về độ tuổi với cô dâu và chú rể.

Ngoài ra, đội ngũ bê tráp của nhà trai và nhà gái phải là những người chưa lập gia đình, tính tình hoà nhã và vui vẻ.

Khi ngày cưới đã được chọn, đoàn người đại diện từ nhà trai sẽ gửi một người làm trưởng đoàn mang theo lễ vật vào nhà gái để xin phép làm lễ. Sau đó, nhà trai sẽ tiến hành lễ xin dâu, sau khi được sự đồng ý của nhà gái, chú rể sẽ dắt cô dâu ra xe để đưa về cùng với đoàn người từ nhà trai và nhà gái.

Việc đón nhận dâu của nhà trai cũng không quá phức tạp. Dưới sự chủ trì của người chủ hôn, cô dâu và chú rể sẽ thực hiện lễ, lắng nghe lời dạy của hai bên cha mẹ và nhận lấy lời chúc phúc, chia vui cùng với gia đình và bạn bè.

Sau khi buổi lễ kết thúc, đoàn người từ nhà gái sẽ rời khỏi trước. Lúc này, cô dâu và chú rể sẽ mang ra cổng đĩa đựng trầu cau và thuốc lá để tiễn đưa họ nhà gái.

Đặc biệt, theo phong tục của người miền Bắc, phụ nữ mang thai và những người có tang sẽ không tham gia vào buổi đi họ bởi họ được xem là mang lại điềm xấu và không may mắn.

Thủ tục cưới hỏi miền Bắc

Lễ rước dâu

Đây là một trong những nghi lễ quan trọng theo truyền thống của người miền Bắc. Giống như lễ dạm ngõ ở miền Nam hoặc miền Trung, nhà trai sẽ chọn ngày tốt để đến thăm nhà gái, trò chuyện và xin phép cho cô dâu và chú rể được gặp nhau chính thức.

Thủ tục và lễ vật trong buổi này không phức tạp nhưng cần sự ấm cúng và thân thiện từ cả hai gia đình. Lễ vật bắt buộc phải bao gồm chục trầu cau, chè, thuốc lá và bánh kẹo, tất cả đều là số chẵn.

Danh sách khách mời tham dự bao gồm ông bà, ba mẹ và anh chị em ruột của cô dâu và chú rể.

Việc tiếp đón nhà trai cũng không phức tạp, chỉ cần chuẩn bị trà, bánh và hoa quả để mời gia đình của chú rể. Sau đó, nhà gái sẽ tiếp nhận và đặt lên bàn thờ để cúng tổ tiên.

Sau đó, hai bên sẽ họp bàn, thống nhất về ngày hỏi cưới và chuẩn bị các thủ tục liên quan.

Lễ ăn hỏi

Buổi lễ này thường được gọi là lễ nạp tài. Trong lễ ăn hỏi này, nhà trai sẽ mang đến 30 chục trầu và tráp ăn hỏi. Sau khi ba của chú rể và cô dâu giới thiệu danh sách khách mời từ hai bên gia đình, mẹ của chú rể sẽ đưa ra 30 chục trầu này. Chục trầu đầu tiên sẽ dành cho nghi thức ăn hỏi, chục trầu thứ hai cho nghi thức xin cưới và phần còn lại sẽ dành cho lễ nạp tài.

Sau khi nhận 30 chục trầu này, nhà gái tiếp tục nhận tráp ăn hỏi. Thông thường, các tráp ăn hỏi sẽ là số lẻ như 5, 7, 9, 11 và số lượng bên trong tráp phải là bội số của 2.

Mỗi tráp ăn hỏi bắt buộc phải có xôi, heo quay, bánh cốm, bánh xu xê, rượu, trầu cau và thuốc lá.

Sau đó, nhà gái sẽ sử dụng một phần nhỏ trong số lễ vật này để cúng ông bà tổ tiên, phần còn lại sẽ chia cho nhà trai.

Đặc biệt, nhà trai cần phải chuẩn bị 3 phong bì đựng tiền, trong đó có 1 phong bì dành cho bên nội của cô dâu, 1 phong bì cho bên ngoại của cô dâu và phong bì còn lại để cúng ông bà tổ tiên.

Lễ cưới

Ngày đám cưới đã chọn, nhà trai sẽ chính thức rước dâu về.

Thủ tục đám cưới nhà trai bao gồm mâm lễ và phong bì tiền mặt màu đỏ, mẹ chú rể trao cho cô dâu. Sau khi giới thiệu danh sách khách mời, nhà trai xin dâu và chú rể được phép lên phòng đón cô dâu.

Sau lễ gia tiên tại nhà gái, chú rể đưa cô dâu về nhà trai. Tại đây, cô dâu và chú rể phải thực hiện các nghi lễ như miền Nam và miền Trung, thắp hương, mời trà ba mẹ và trao trang sức cho cô dâu.

Cuối cùng, cô dâu, chú rể và ba mẹ hai bên cùng tham dự tiệc cưới với họ hàng và bạn bè.

Bài viết đã giới thiệu về các nghi thức và thủ tục cưới hỏi của Việt Nam. Mytour hy vọng sẽ giúp bạn hiểu hơn về văn hóa của đất nước.