Buzz
Nếu tôi nói rằng tôi đang nói về một vấn đề kinh tế, có thể bạn sẽ không tin. Nhưng thực ra đó là một vấn đề kinh tế đấy.
Nobel kinh tế 2002, hai nhà kinh tế học Mỹ Vernon Smith và Daniel Kahneman đã thảo luận về quá trình con người đưa ra giải quyết vấn đề kinh tế. Kinh tế học hành vi.
Có những điều được quyết định trong một nháy mắt, và điều đó không hề sai. Bởi vì chúng được rút ra từ một quá trình phân tích sâu trong tiềm thức.
Trước hết, hãy xem xét một người tự kỉ như thế nào? Họ không thể hiểu được suy nghĩ của người khác. Trong ánh mắt của họ, khuôn mặt, giọng nói, âm điệu, không thể thể hiện điều gì khác ngoài thông điệp cơ bản là ý nghĩa duy nhất của ngôn ngữ.
Nghĩa đơn đối với người tự kỉ là những câu đơn, và thường là sự lặp lại một phần của câu hỏi. Ví dụ, hôm nay là thứ mấy, hôm nay là thứ hai. Nếu bạn nói rằng hôm nay là ngày đầu tiên của tuần, họ sẽ không hiểu bạn muốn nói chủ nhật hay thứ hai, về cách bắt đầu của một tuần. Họ hoàn toàn không quen với những điều gọi là qui cách chung.
Đối với họ, tiếng nói chỉ là một phần của việc lắp ráp các ký tự để tạo ra một hình ảnh định nghĩa, chỉ có một ý nghĩa duy nhất.
Vậy nên, trong cuốn Blink (tiếng Việt: Trong chớp mắt) của Malcolm Gladwell, có một ví dụ rất đặc biệt, về một người đàn ông, một người phụ nữ, và một công tắc đèn. Khi trên màn hình, người đàn ông và người phụ nữ bắt đầu làm tình, một người tự kỉ chú ý vào một vật rất đặc biệt trên màn hình, đó là công tắc đèn. Anh ta không hiểu tại sao nó lại ở đó? Vị trí, hình dáng, và màu sắc của nó. Anh ta hoàn toàn xa lạ với âm thanh, cảm xúc khác của cảnh khác.
Tác giả còn phân tích một vụ án quan trọng khác về hành động tự kỉ bất ngờ. Đó là vụ án mà bốn cảnh sát bắn liên tục vào một công dân da đen không có vũ khí. Đó là một vụ án đau lòng phát sinh từ sự hiểu lầm về hành động của đối phương. Sự mất kiểm soát ngay lập tức của những người được coi là các nhà bảo vệ. Trong mắt các cảnh sát, việc bắn liên tục vào một người bị xác định là tên cướp.
Tiềm thức là một sức mạnh không thể chối cãi.
Một ví dụ khác cũng có thể được hiểu là việc so sánh ảnh chân dung của hai người da đen và da trắng. Khi nhìn vào hai bức chân dung, người ta thường có xu hướng đưa ra nhận xét tiêu cực về da đen, hoặc nói một cách khéo léo hơn là ám chỉ một tính từ không tích cực. Trong tiềm thức, chỉ trong vài phần nghìn giây không kiểm soát, con người mắc phải sai lầm của việc định kiến, dù bề mặt họ có ý định tốt và đã được giáo dục...
Gladwell có một cách tiếp cận độc đáo trong việc phân tích tình huống. Cách tiếp cận này tạo ra những bất ngờ hoàn toàn mới mẻ cho người đọc, thậm chí trong một cuốn sách khác, Siêu kinh tế học hài hước, tác giả cũng phải trích dẫn một thí nghiệm mà Gladwell đã thực hiện để minh họa về tâm lý của mình. Trong cuốn Outliers, Những kẻ xuất chúng, Gladwell sử dụng sự kết hợp của thời gian, không gian, và bối cảnh lịch sử để tái hiện lại những câu chuyện về thiên tài, tai nạn và những trường hợp quan trọng khác, trong khi ở Blink, ông tập trung vào sự tự kỉ để giải thích các vấn đề liên quan đến tai nạn, thành công và thất bại.
Có thể nói, với Malcolm Gladwell, có ba chủ đề không thể thiếu trong mỗi cuốn sách, đó là thiên tài, lý do tại sao họ thành công trong lĩnh vực của họ hơn những người khác, và tai nạn, lý do tại sao một sự kiện xảy ra vào thời điểm đó, và vì sao nạn nhân lại là người đó chứ không phải là ai khác. Tai nạn không phải là điều tình cờ, nó đã tồn tại từ trước khi nổ ra, hoặc là một hiện tượng đã được chuẩn bị sẵn sàng đến mức nó tạo nên một sự kiện không thể lường trước. Gladwell đã giải thích những điều này, hoặc chính xác hơn, ông đã kết hợp chúng lại với khái niệm của mình về sự tự kỉ không mong muốn.
Không có gì có thể đánh thức bạn ra khỏi giấc mơ nhanh chóng bằng việc nhìn thấy một hình ảnh có ý nghĩa, một hình ảnh mà bản thân nó là một lửa nổ, đang chờ đợi để kích hoạt sự tiềm thức rộng lớn của bạn, tạo ra một làn sóng tự kỉ mà không ai có thể dự đoán được.
Chỉ có thể nói rằng Blink của Malcolm Gladwell thật sự đặc biệt.
Nguồn: Blog Chiếc Nón
