Buzz
Vở kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt của Lưu Quang Vũ đã trở nên vô cùng phổ biến. Trong chương trình học Ngữ văn lớp 12, các bạn sẽ được tìm hiểu một đoạn trích thú vị từ tác phẩm này.
Mytour sẽ cung cấp cho bạn tài liệu Soạn văn 12: Hồn Trương Ba, da hàng thịt. Hãy tiếp tục đọc ngay bên dưới.
Chuẩn bị bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 1
(1) Mở đầu
Thông tin về tác giả Lưu Quang Vũ và tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
(2) Nội dung chính
a. Cuộc trò chuyện giữa linh hồn và thân xác
* Nhận định về Hồn Trương Ba:
- Tin rằng bản thân vẫn giữ được một cuộc sống trong sạch, nguyên vẹn, và trung thực.
- Coi thân xác như là một cái vỏ không hơn: tối tăm, không hiểu biết, không cảm xúc, và nếu có thì chỉ là những điều thấp hèn.
=> Hồn Trương Ba phủ nhận vai trò của thân xác.
- Từ sự kiên quyết và mạnh mẽ chuyển sang sự bối rối, tự đóng cửa tai lại, và tuyệt vọng.
* Tính cách của thân xác anh hàng thịt:
- Tin rằng linh hồn của Trương Ba không thể tự do khỏi thân xác anh hàng thịt, mọi hành động của Trương Ba đều bị thân xác chi phối.
- Thái độ: từ chế nhạo sang quyết đoán, mạnh mẽ, áp đặt và cuối cùng chiến thắng.
=> Cuộc đấu tranh giữa phần người và phần thú vật, giữa đạo lý và tội lỗi, giữa khao khát và thèm muốn.
b. Cuộc trò chuyện giữa linh hồn Trương Ba và mọi thành viên trong gia đình
* Tính cách của Hồn Trương Ba: cho rằng bản thân vẫn giữ được một cuộc sống riêng, nguyên vẹn, trong sạch và trung thực
* Các thành viên trong gia đình:
- Vợ của Trương Ba: đau lòng trước sự thay đổi của Trương Ba: “Anh không còn là anh nữa”, mong muốn rời bỏ gia đình “đi làm thuê ở bất cứ nơi nào cũng được… đi xa”.
- Cháu gái: không chấp nhận Trương Ba, cho rằng ông nội của mình đã qua đời và thay vào đó là một Trương Ba vụng về, thô lỗ “Từ giờ ông không được động vào cây cối trong vườn của ông tôi nữa!... chân ông to bè như cái xẻng, giẫm nát lên cả cây sâm quý mới ươm”.
- Con dâu: thể hiện sự đồng cảm, chia sẻ và tình yêu với Trương Ba hơn trước nhưng vẫn không nhận ra Trương Ba ngày xưa nữa.
=> Mỗi thành viên trong gia đình đều ở vị trí khác nhau, có thái độ riêng nhưng đều nhận thấy Trương Ba đã thay đổi, không còn nguyên vẹn, trong sạch, và thẳng thắn.
- Kết quả: Trương Ba nhận ra sự sụp đổ của mình, nhận ra sự thay đổi của bản thân và sự ảnh hưởng của thân xác đối với linh hồn trong mình.
c. Cuộc trò chuyện giữa linh hồn Trương Ba và Đức Phật; quyết định của Trương Ba
* Trương Ba đã tự nhận ra: để sống hòa thuận, con người cần cân bằng giữa thể xác và tâm hồn, cần sống thành mình và có ý nghĩa.
* Quan điểm khác nhau giữa Trương Ba và Đức Phật:
- Đức Phật: “Tôi chỉ muốn ông sống, còn cách ông sống thì tôi không cần biết”.
- Trương Ba:
- Không được sống với một phần, chết với một nửa: “Tôi muốn tồn tại trong trạng thái hoàn hảo”.
- “Không thể sống với bất kỳ chi phí nào. Một số cái giá quá cao, không thể trả giá để hồn tôi trở lại bình yên, trong trắng như trước”.
- Hành động quyết định của Trương Ba: trả lại thân xác cho anh hàng thịt, còn Trương Ba sẽ kết thúc.
- Thử thách của Đức Phật: Trương Ba sẽ nhập vào thân xác của Cu Tị.
- Kết quả cuối cùng: Trương Ba đã yêu cầu Đức Phật để cu Tị sống trong khi bản thân mình sẽ chết.
(3) Kết thúc
Xác nhận giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm Hồn Trương Ba, da hàng thịt.
Chuẩn bị bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 2
Tài liệu soạn văn Hồn Trương Ba, da hàng thịt chi tiết
I. Tác giả
- Lưu Quang Vũ (1948 - 1988), sinh ra ở Phú Thọ, quê gốc ở Đà Nẵng, trong một gia đình trí thức.
- Cha của ông là nhà viết kịch Lê Quang Thuận, vì vậy từ khi còn nhỏ Lưu Quang Vũ đã phát huy tài năng của mình.
- Từ năm 1965 - 1970, ông tham gia bộ đội và phục vụ trong quân chủng Phòng không - Không quân.
- Từ 1970 - 1978, ông rời quân ngũ và sau đó làm nhiều nghề khác nhau để kiếm sống.
- Từ 1978 - 1988, ông là biên tập viên của tạp chí Sân khấu và bắt đầu sáng tác kịch nói.
- Trước khi chuyển sang viết kịch, ông đã thử sức trong thơ ca, viết truyện ngắn và vẽ tranh.
- Tác phẩm kịch đầu tiên là Sống mãi với thủ đô (dựa trên kịch bản của Vũ Duy Kỳ).
- Lưu Quang Vũ là một biểu tượng của sân khấu kịch trường vào những năm tám mươi của thế kỷ XX, là một trong những nhà soạn kịch tài ba nhất của văn học Việt Nam.
- Vào ngày 29 tháng 8 năm 1988, ông qua đời trong một tai nạn giao thông trên quốc lộ 5 khi sự nghiệp văn chương của ông đang lên đỉnh, cùng với vợ là nhà thơ Xuân Quỳnh và con trai là Lưu Quỳnh Thơ.
- Trong năm 2000, Lưu Quang Vũ được vinh danh bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.
- Một số tác phẩm của ông:
- Thơ: Hương cây (1968, in chung trong tập Hương cây - Bếp lửa với Bằng Việt), Mây trắng của đời tôi (1989), Bầy ong trong đêm sâu (1993)...
- Kịch: Lời nói dối cuối cùng, Nàng Xi-ta, Chết cho điều chưa có, Nếu anh không đốt lửa, Lời thề thứ 9, Khoảnh khắc vô và vô tận, Tôi và chúng ta…
II. Các tác phẩm
1. Bối cảnh sáng tác
- Bản kịch Hồn Trương Ba, da hàng thịt được viết vào năm 1981 nhưng không được công bố cho công chúng cho đến năm 1984.
- Đây được coi là một trong những tác phẩm kịch xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ, đã được biểu diễn nhiều lần ở trong và ngoài nước.
- Trích đoạn từ SGK thuộc cảnh VII và kết thúc của vở kịch.
2. Tóm lược
Trương Ba, một kỳ thủ cờ vua tài năng, bị Nam Tào nhầm lẫn và giết. Để sửa chữa lỗi lầm, Nam Tào và Đế Thích quyết định tái sinh hồn Trương Ba, đưa vào thân xác của một người hàng thịt mới chết. Trong thân xác mới, Trương Ba gặp phải nhiều vấn đề: bị quấy rối bởi lí trưởng sách, bị ám ảnh bởi chị hàng thịt, và thậm chí cả gia đình cũng không nhận ra anh... Trương Ba đau khổ vì phải sống ngoài dự định và bị ảnh hưởng bởi thói xấu của người hàng thịt. Đối mặt với nguy cơ mất bản nguyên, ông quyết định trả lại thân xác cho người hàng thịt và chấp nhận cái chết.
3. Cấu trúc đoạn trích
Bao gồm 3 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “Cái hồn vía ương bướng của tôi ơi, hãy về với tôi này”: Trò chuyện giữa hồn và xác.
- Phần 2. Tiếp tục đến “Không cần đến cái đời sống do mày mang lại! Không cần”: Trò chuyện giữa hồn Trương Ba và gia đình.
- Phần 3. Phần còn lại: Trò chuyện giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; quyết định của Trương Ba.
III. Hiểu văn bản
1. Trò chuyện giữa hồn và xác
a. Ông Trương Ba:
- Tin rằng bản thân vẫn giữ được cuộc sống nguyên vẹn, trong sạch, và thẳng thắn.
- Xem xác anh hàng thịt chỉ như một bề ngoài: u ám, tối tăm, thiếu tư duy và cảm xúc, nếu có thì chỉ là những thứ tồi tệ.
=> Ông Trương Ba phủ nhận vai trò của xác anh hàng thịt.
- Thái độ: từ chối quyết liệt, mạnh mẽ nhưng đôi khi trở nên lưỡng lự, đắn đo, và tuyệt vọng.
b. Xác anh hàng thịt:
- Cho rằng hồn Trương Ba không thể tách khỏi xác anh hàng thịt, mọi hành động của hồn Trương Ba đều dưới sự chi phối của xác anh hàng thịt.
- Thái độ: từ chế giễu sang quyết liệt, mạnh mẽ, lấn át và cuối cùng chiến thắng.
=> Cuộc đấu tranh giữa phần con người và phần thịt xác, giữa đạo đức và tội lỗi, giữa khát vọng và dục vọng.
2. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và mọi người trong gia đình
a. Hồn Trương Ba: cho rằng bản thân vẫn giữ được cuộc sống riêng, nguyên vẹn, trong sạch và trung thực
b. Những người thân trong gia đình:
- Vợ Trương Ba: đau lòng trước sự thay đổi của Trương Ba: “ông không còn là ông nữa”, cô muốn rời khỏi gia đình “đi làm thuê ở bất cứ đâu cũng được… rời xa”.
- Cháu gái: không chấp nhận ông, cho rằng ông nội của mình đã qua đời và bây giờ chỉ còn lại một Trương Ba vụng về, thô lỗ “Từ giờ ông không được chạm vào cây cỏ trong vườn của ông tôi nữa!... chân ông to bè như cái xẻng, làm hỏng cả cây sâm quý mới trồng”.
- Con dâu: đồng cảm, chia sẻ và yêu thương Trương Ba hơn nhưng vẫn không nhận ra Trương Ba như xưa.
=> Mỗi thành viên trong gia đình có vị trí và thái độ riêng biệt nhưng đều nhận thấy sự thay đổi của Trương Ba, không còn giữ được tính nguyên vẹn, trong sạch và thẳng thắn.
- Kết quả: Trương Ba nhận ra sự thay đổi của bản thân và sự ảnh hưởng của thân xác đối với tinh thần của mình.
3. Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và Đế Thích; quyết định của Trương Ba
a. Trương Ba nhận ra rằng con người cần cân bằng giữa thể xác và tâm hồn, cần được sống là chính mình và có ý nghĩa.
b. Sự khác biệt quan điểm giữa Trương Ba và Đế Thích:
- Đế Thích nói: “Tôi chỉ quan tâm rằng tôi sống, còn cách tôi sống thì ông không cần phải biết”.
- Trương Ba nói:
- Không thể bên trong một lối, bên ngoài một con đường: “Tôi muốn tự mình hoàn chỉnh”.
- “Không thể sống với bất kỳ chi phí nào. Có những thứ quá đắt đỏ, không thể trả giá được cho bản nguyên của tâm hồn, để nó trở nên thanh thản, trong sáng như ngày nào”.
- Bước ngoặt trong hành động của Trương Ba: Trả lại thân xác cho anh hàng thịt và chấp nhận tử vong.
- Phép thử của Đế Thích: Trương Ba sẽ chấp nhận nhập vào thân xác của cu Tị.
- Kết quả: Trương Ba đã yêu cầu Đế Thích để cho cu Tị sống và chấp nhận tử vong.
Soạn văn Hồn Trương Ba, da hàng thịt tổng quát
I. Giải đáp câu hỏi
Câu 1. Từ đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tác giả muốn truyền đạt thông điệp gì?
- Hồn Trương Ba đại diện cho bản chất tinh thần của con người.
- Xác anh hàng thịt: đại diện cho cơ thể của con người.
=> Cuộc đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt đã truyền đạt thông điệp: Sự sống chỉ có ý nghĩa khi con người sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.
Câu 2. Qua tình huống gia đình (vợ, cháu gái, con dâu), anh (chị) nhận thấy nguyên nhân gì đã gây ra sự bất ổn và đau khổ cho họ? Làm sao Trương Ba đối mặt với những khó khăn ấy?
- Nguyên nhân dẫn đến sự bất ổn và đau khổ của người thân và chính Trương Ba là khi hồn Trương Ba sống trong cơ thể, nhưng hồn và cơ thể không hài hòa. Cơ thể đã thay đổi con người của Trương Ba và người nhà của ông đã nhận ra điều đó.
- Trương Ba phản đối sự ảnh hưởng của cơ thể, đau đớn trước sự thay đổi của bản thân và nhận ra không thể tiếp tục sống như vậy nữa.
Câu 3. Hãy chỉ ra sự khác biệt trong quan điểm của Trương Ba và Đế Thích về ý nghĩa của cuộc sống. Anh (chị) nghĩ rằng, việc Trương Ba trách Đế Thích - người mang lại cuộc sống cho mình: “Ông chỉ nghĩ đơn giản là cho tôi sống, nhưng sống thế nào thì ông chẳng cần biết!” là có đúng không? Tại sao? Cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích mang lại thông điệp gì?
- Sự khác biệt trong quan điểm về cuộc sống:
- Với Đế Thích: chỉ cần sống sót là đã đủ, ngay cả khi không được là chính mình (như Ngọc Hoàng và thần tiên) và có thể tồn tại bằng bất cứ giá nào (Đế Thích nói với Trương Ba: “Ông phải sống, dù với bất cứ giá nào”).
- Trương Ba: cuộc sống cần phải có ý nghĩa, niềm vui và phải sống chân thành với bản thân (tôi muốn là chính mình hoàn toàn, không thể sống với bất cứ giá nào). Sống không tự nhiên là khốn khổ hơn cái chết.
- Việc Trương Ba trách Đế Thích - người mang lại cuộc sống cho mình là điều đúng đắn. Bởi Đế Thích chỉ quan tâm đến việc Trương Ba tiếp tục tồn tại, mà không quan tâm đến việc Trương Ba sẽ sống như thế nào. Việc hồn Trương Ba nhập vào xác anh hàng thịt đã tạo ra sự xung đột giữa tâm hồn và thể xác.
- Ý nghĩa của cuộc đối thoại giữa Trương Ba và Đế Thích:
- Sự sống quý giá nhưng không thể giữ được bằng mọi cách.
- Sự sống chỉ mang ý nghĩa khi con người sống chân thành với bản thân, hài hòa với bên trong và bên ngoài, đồng thời thống nhất linh hồn và thể xác.
- Mọi sự ép buộc, sửa đổi chỉ tạo thêm đau khổ cho bản thân và những người xung quanh.
Câu 4. Khi Trương Ba quyết định đòi lại xác cho hàng thịt và Đế Thích muốn hồn Trương Ba nhập vào cu Tị, Trương Ba đã từ chối. Lý do là gì?
Nguyên nhân khi Trương Ba quyết định đòi lại xác cho hàng thịt, và Đế Thích định cho hồn Trương Ba nhập vào cu Tị, Trương Ba đã từ chối:
- Trương Ba nhận ra rằng sẽ gặp phải nhiều rắc rối khi thực hiện việc này: phải giải thích cho chị Lụa và người thân trong gia đình (đặc biệt là cái Gái - cháu gái của mình nhưng cũng là bạn thân của cu Tị, có thể phải ở nhà chị Lụa, tạo cơ hội cho bọn lãnh đạo sách nhiễu, tìm lợi ích (“Tôi, một ông già gần 60… Làm trẻ con không dễ”).
- Dù sống trong xác của cu Tị hay ai khác, Trương Ba vẫn không thể là chính mình hoàn toàn và tiếp tục sống trong một tình huống khó khăn, không biết phải lựa chọn cái nào.
- Không sống phản ánh đúng với tuổi thơ và thời đại của mình ( “Cuộc sống, không lâu nữa... Thực sự vô lý”)
Câu 5. Cảm nhận của bạn sau khi đọc phần kết.
- Phần kết: Hồn Trương Ba chấp nhận cái chết, cu Tị được sống lại. Sau đó, hồn Trương Ba xuất hiện để nói chuyện với vợ, cùng với hình ảnh của cu Tị và cái Gái trong vườn cây.
- Cảm nhận: một phần kết hợp lý, có hậu nếu xem theo nghĩa là kết quả của cuộc đấu tranh giữa mong muốn sống, nhưng không chấp nhận sự sống giả dối, không trọn vẹn.
II. Thực hành
Nếu Đế Thích cho Trương Ba sống trong xác hàng thịt hoặc nhập vào cu Tị và Trương Ba đồng ý, cuộc sống của Trương Ba sẽ đối mặt với nhiều rắc rối. Trước hết, Chị Lụa không chấp nhận sự thật về con trai của mình và sẽ đến nhà đòi lại con trai. Hơn nữa, mọi người trong gia đình của Trương Ba vẫn không thể chấp nhận được sự thay đổi của ông. Đặc biệt, Cái Tí có thể cảm thấy sợ hãi khi bạn mình (cu Tị) lại trở thành ông nội.
Gợi ý:
- Chị Lụa không thể chấp nhận sự thật về con trai mình là Trương Ba và sẽ sang nhà đòi lại con trai.
- Mọi người trong gia đình của Trương Ba vẫn không thể chấp nhận được Trương Ba.
- Đặc biệt là Cái Tí có thể cảm thấy sợ hãi khi bạn mình (cu Tị) lại trở thành ông nội.
- Trương tuần, lý trưởng lại được cơ hội để lợi dụng tình hình cho lợi ích cá nhân của mình.
- Đặc biệt, Trương Ba cảm thấy bất mãn vì không được sống đúng với tuổi tác và lo lắng về tương lai.
Soạn bài Hồn Trương Ba, da hàng thịt - Mẫu 3
Câu 1. Qua đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tìm hàm ý mà tác giả muốn gửi gắm.
Từ đoạn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, tác giả truyền đạt ý nghĩa rằng sự sống của con người chỉ có ý nghĩa khi được sống tự nhiên, hài hòa giữa thể xác và tâm hồn.
Câu 2. Thông qua diễn biến tâm lý trong gia đình của Trương Ba, có thể nhận thấy nguyên nhân khiến cả Trương Ba và người thân của ông chịu đau khổ và trở nên bất ổn. Trương Ba sống trong thân thể bất ổn, khiến cho mọi thứ xung quanh trở nên hỗn loạn. Ông từng phủ nhận ảnh hưởng của thân thể, nhưng sau đó ông nhận ra không thể tiếp tục sống như vậy nữa.
- Trong gia đình và tâm hồn Trương Ba, sự bất ổn và đau khổ xuất phát từ việc hồn ông sống trong một thân xác không hài hòa. Thân xác này đã thay đổi và ảnh hưởng tiêu cực đến tinh thần của Trương Ba, khiến người thân không nhận ra ông và ông cảm thấy tuyệt vọng.
- Thái độ của Trương Ba trước tình trạng này: Ban đầu, ông từ chối thực tế, nhưng sau đó nhận ra tình hình không còn chấp nhận được và quyết định thay đổi.
Câu 3. Sự khác biệt về quan niệm về sự sống giữa Trương Ba và Đế Thích là rõ ràng. Trương Ba đặt nặng ý nghĩa của việc sống một cuộc sống ý nghĩa và chân thành, trong khi Đế Thích chỉ quan tâm đến việc sống mà không quan tâm đến chất lượng cuộc sống. Trương Ba đúng khi trách Đế Thích, vì ông chỉ đưa ra sự sống mà không quan tâm đến cách ông sống. Cuộc đối thoại giữa họ thể hiện ý nghĩa về ý thức sống và tôn trọng bản thân.
- Khác biệt trong quan niệm về sự sống:
- Với Đế Thích: Dù không được hoàn hảo (Ngọc Hoàng và thần tiên cũng vậy), sống vẫn là quan trọng nhất (Đế Thích nói với Trương Ba: Ông phải sống, dù với bất cứ giá nào).
- Trương Ba: Sự sống chỉ có ý nghĩa khi ta là chính mình và hạnh phúc (tôi muốn sống mà không phải trả giá).
- Việc Trương Ba trách Đế Thích là hoàn toàn chính đáng. Bởi Đế Thích chỉ quan tâm đến việc Trương Ba tiếp tục tồn tại, không quan tâm đến chất lượng cuộc sống của Trương Ba, điều này gây ra nhiều bi kịch sau này.
- Ý nghĩa của cuộc trò chuyện giữa Trương Ba và Đế Thích:
- Sống là quý giá nhưng không phải giá nào cũng có thể trả được.
- Sống chỉ mang ý nghĩa khi ta là chính mình, cân bằng nội tâm và ngoại hình, sự thống nhất giữa tinh thần và thể chất.
- Mọi cố gắng khắc nghiệt chỉ mang lại đau khổ cho bản thân và người thân xung quanh.
Câu 4. Khi Trương Ba quyết định đòi lại xác, Đế Thích muốn hồn Trương Ba nhập vào cu Tị, nhưng Trương Ba đã từ chối. Vì sao?
- Trương Ba nhận thức được những khó khăn khi hồn nhập vào xác cu Tị: phải giải thích cho chị Lụa và gia đình (đặc biệt là cái Gái - cháu gái của mình nhưng cũng là bạn thân của cu Tị), có thể phải đến nhà chị Lụa, mở cơ hội cho những kẻ muốn lợi dụng...
- Dù sống trong xác cu Tị hay bất kỳ xác nào, Trương Ba cũng không thể duy trì tính mình và tiếp tục gặp phải những bi kịch ẩn sau vẻ ngoài.
- Không thể sống đúng với thời gian, niên đại của mình (“Rồi cũng không lâu nữa... Thật là phi lý”)
Câu 5. Cảm xúc của bạn sau khi đọc phần kết.
- Phần kết: Hồn Trương Ba chấp nhận sự ra đi, cu Tị được hồi sinh. Sau đó, hồn Trương Ba xuất hiện để trò chuyện với vợ, và hình ảnh cu Tị và cái Gái trong khu vườn cây.
- Nhận định: Kết thúc tự nhiên, hợp lí. Phần kết là một hành trình đầy tranh đấu của hồn Trương Ba, giữa mong muốn sống và khát khao tự do làm chính mình.
