Trường hợp Apple ép buộc mua 'bia kèm lạc': 'Người tiêu dùng hưởng lợi, đại lý không đánh giá đúng khả năng của mình'

Bộ Công thương đã yêu cầu các đại lý được uỷ quyền bởi Apple giải thích việc bị ép buộc mua bia kèm lạc khi nhập khẩu iPhone 14. Tuy nhiên, người hưởng lợi từ vụ việc này lại chính là người tiêu dùng cuối cùng.

Có nên ép buộc đại lý mua 'bia kèm lạc' hay không?

Như đã thông tin trước đó, sau khi báo chí phản ánh về việc Apple Việt Nam cùng các nhà phân phối ép buộc các đại lý được uỷ quyền phải nhập iPhone 14 cùng các sản phẩm phụ kiện như MacBook, AirPods, iPad... Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng thuộc Bộ Công thương đã có văn bản gửi tới các đại lý được uỷ quyền của Apple, yêu cầu cung cấp thông tin về vụ việc trên.

Theo đó, văn bản của Cục yêu cầu các đại lý được uỷ quyền làm rõ 4 điều sau: (1) Hiện tượng bán kèm sản phẩm khác của Apple với iPhone 14; (2) Tỷ lệ sản phẩm không phải iPhone (non-iPhone) so với sản phẩm được yêu cầu mua kèm trong nửa cuối năm 2022; (3) Quy định về điều khoản bán kèm trong hợp đồng mua bán sản phẩm của Apple giữa doanh nghiệp hoặc đại lý, nhà phân phối với Apple; (4) Tác động tiêu cực của chính sách bán kèm sản phẩm non-iPhone đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Các bên liên quan được yêu cầu cung cấp thông tin trước ngày 17/01/2023.

Theo nguồn tin của chúng tôi, một đại lý được uỷ quyền đã tiết lộ rằng để nhập được một đơn hàng gồm 10 chiếc iPhone 14 Pro và Pro Max, đại lý phải nhập kèm theo 200 chiếc AirPods, 100 chiếc Apple Watch, 50 chiếc Apple Pencil và 200 chiếc ốp lưng chính hãng. Một đại lý khác cũng đã phải đồng ý nhập kèm hàng nghìn máy MacBook để có nguồn cung iPhone 14.

Nói chuyện với phóng viên, một đại diện từ một hệ thống bán lẻ uỷ quyền của Apple tiết lộ rằng việc này là cuộc thương lượng riêng giữa nhà phân phối và các đại lý. Ông này cho rằng đại lý cần phải nhận biết 'khả năng của mình' thay vì nhập hàng ồ ạt. 'Chỉ khi đại lý ép khách hàng phải mua 'lạc' kèm theo thì việc này mới sai. Chúng tôi biết nhiều đại lý không tự nhận ra khả năng của mình và nhập rất nhiều sản phẩm iMac và MacBook kèm theo, khi không bán được hàng thì lại đổ lỗi cho nhà phân phối và Apple', ông này chia sẻ.

Chia sẻ cùng quan điểm, anh Công Hậu, một chuyên gia trong lĩnh vực công nghệ và là người đánh giá kênh The Pixel, khẳng định rằng việc yêu cầu đại lý nhập thêm sản phẩm không phải là điều mới mẻ ở Việt Nam. 'Điều này phụ thuộc vào hợp đồng giữa 2 bên và cần có sự đồng thuận của cả nhà phân phối và đại lý bán lẻ thì mới quyết định nhập hàng hay không'.

Người tiêu dùng được hưởng lợi

Việc 'ép' nhà bán lẻ nhập sản phẩm kèm sẽ làm tăng nguồn cung hơn nhu cầu của thị trường. Từ đó, các sản phẩm nằm trong danh sách 'lạc' kèm theo sẽ được đưa ra thị trường với mức giá ưu đãi bởi các đại lý cần phải bán hàng tồn kho trước khi muốn nhập thêm các sản phẩm mới. Điều này có thể ảnh hưởng tới doanh thu và lợi nhuận của nhà bán lẻ, nhưng về phía người tiêu dùng cuối cùng, họ sẽ là người được hưởng lợi nhiều nhất.

'Khi nguồn cung lớn hơn nhu cầu, chắc chắn người tiêu dùng sẽ được hưởng lợi, vì các nhà bán lẻ cần phải bán hàng tồn để tránh tồn đọng vốn. Một minh chứng rõ ràng nhất là iPhone 14 đã giảm giá rất nhanh vì rất nhiều hệ thống bán lẻ có hàng tồn vì phải nhập kèm, trong khi nhu cầu về iPhone 14 bản thường và bản Plus tại thị trường Việt Nam rất thấp', anh Công Hậu nói.

Theo một đại lý uỷ quyền không tiết lộ tên, trong vụ việc các nhà bán lẻ bị ép buộc mua 'bia kèm lạc', người tiêu dùng thực sự không bị thiệt hại gì, thậm chí còn được hưởng lợi lớn. 'Khi nhập kèm 'lạc', các đại lý thường sẽ giảm giá sản phẩm nên đây là cơ hội cho người tiêu dùng mua các sản phẩm với giá ưu đãi'. Đại diện đại lý này cũng cho biết vấn đề chỉ phức tạp khi bên bán lẻ bắt khách hàng phải mua iPhone 14 Pro Max với giá vượt quá giá công bố, cũng như bắt khách hàng mua thêm các sản phẩm phụ kiện kèm theo.

Xem xét giá của iPhone 14 tại Việt Nam, dòng sản phẩm có giá niêm yết khi ra mắt là 24,99 triệu đồng. Tuy nhiên, chỉ sau khoảng 3 tháng, giá hiện tại của iPhone 14 chỉ còn 19,99 triệu đồng, tức là mất tới 20% giá trị. Tình hình tương tự cũng diễn ra với phiên bản Plus.

Khi ra mắt, thông tin từ các hệ thống bán lẻ ủy quyền cho biết có đến 80 - 90% trong tổng số lượng người dùng đặt mua iPhone 14 chọn phiên bản Pro Max, phiên bản có màn hình lớn nhất và cấu hình mạnh mẽ nhất. Đây cũng là phiên bản liên tục gặp tình trạng cháy hàng, được bán với giá cao hơn do thiếu nguồn cung, trong khi nhu cầu của người dùng Việt với phiên bản này rất cao.

Apple được cho là đã ép các nhà bán lẻ phải nhập thêm iPhone 14 và 14 Plus để có đủ nguồn cung cho iPhone 14 Pro và Pro Max. Điều này đã dẫn tới tình trạng dư thừa hàng iPhone 14 và giảm giá bán của 2 phiên bản giá rẻ.