Buzz
Với tác giả và tác phẩm Cố hương trong môn Ngữ văn lớp 9 năm 2023, đề cập đến các nội dung quan trọng như bố cục, tóm tắt, nội dung chính, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, dàn ý, phân tích,...
Truyện ngắn: Cố hương (của Lỗ Tấn) - Môn Ngữ văn lớp 9
I. Giới thiệu về tác giả
- Lỗ Tấn (1881-1936), tên thật là Chu Chương Thọ, tên hán việt là Dự Tài, sau đổi thành Chu Thụ Nhân, sinh ra trong một gia đình quan lại
- Quê quán: phủ Thiệu Hưng, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc
- Sự nghiệp văn chương:
+ Ông chuyển sang văn chương từ nghề y vì ông tin rằng văn chương có thể là vũ khí mạnh mẽ để thay đổi tư duy của nhân dân
+ Lỗ Tấn là một nhà văn chiến đấu, ông dành cả cuộc đời để đấu tranh cho sự giải phóng của dân tộc
+ Tác phẩm của Lỗ Tấn rất đa dạng, bao gồm 17 tác phẩm tạp văn và hai tập truyện ngắn nổi tiếng là Gào thét (1923) và Bàng hoàng (1926)
+ Truyện của Lỗ Tấn thường nói về các căn bệnh tinh thần của dân tộc, nhấn mạnh vào việc tìm kiếm giải pháp cho nhân dân dưới sức ép của chế độ phong kiến
+ Năm 1981, thế giới đã kỷ niệm 100 năm ngày sinh của Lỗ Tấn, vinh danh ông là một danh nhân văn hóa của thế giới
- Phong cách của tác giả: Xem văn chương như một loại vũ khí chiến đấu, giúp nhân dân thoát khỏi trạng thái 'ngu muội'
II. Giới thiệu về tác phẩm Cố hương
1. Bối cảnh sáng tác
Cố hương được xem là một trong những truyện ngắn tiêu biểu nhất trong tập Gào thét (1923)
2. Tóm tắt nội dung
Sau 20 năm xa cách, nhân vật 'tôi' trở về quê lần cuối để giã từ làng cũ và đến nơi mới. Trải qua những thay đổi đáng tiếc, cảnh vật và con người quê hương đã dần phai nhạt trong mắt nhân vật 'tôi'. Gặp lại thím Hai Dương và Nhuận Thổ, nhân vật thấy họ đã phải đối mặt với những khó khăn trong cuộc sống. Rời khỏi làng, nhân vật 'tôi' suy tư về tương lai của xã hội.
3. Cấu trúc
3 phần
- Phần 1 (Từ đầu đến 'Làm ăn sinh sống'): Nhân vật 'Tôi' trên đường trở về quê hương
- Phần 2 (Tiếp theo đến 'Sạch trơn nh quét'): Nhân vật 'Tôi' trải qua những ngày ở quê.
- Phần 3 (Phần còn lại): Nhân vật 'Tôi' trên hành trình xa quê.
4. Giá trị về nội dung
Truyện ngắn phản ánh tình hình suy thoái đa chiều của xã hội Trung Quốc vào đầu thế kỷ 20, đồng thời thể hiện sự kỳ vọng và lưu tâm của tác giả vào tình yêu quê hương và nhân dân, là cơ sở tư duy của tác phẩm. Tác phẩm đặt ra câu hỏi về con đường phát triển của người nông dân và toàn xã hội, mời gọi mọi người suy ngẫm.
5. Giá trị về nghệ thuật
- Bố cục cấu trúc hợp lý, sử dụng khéo léo các kỹ thuật văn học như hồi ức, tình tiết hiện tại, đối chiếu, và việc kết nối ý nghĩa ở đầu và cuối tác phẩm.
- Nghệ thuật mô tả tâm lý nhân vật đa dạng giúp tạo nên nhân vật sâu sắc và phong phú cũng như thể hiện rõ chủ đề của tác phẩm.
- Sử dụng kết hợp phong cách tư duy, diễn đạt, mô tả và luận điểm.
- Tạo ra những hình ảnh biểu tượng mang tính triết học sâu sắc.
III. Phân tích Cố hương theo dàn ý
I. Giới thiệu
- Giới thiệu một số thông tin về tác giả Lỗ Tấn: Một tác giả tài năng, mong muốn sử dụng văn chương như một vũ khí tinh thần chống lại sự ngu dốt và lạc hậu.
- Tổng quan về tác phẩm Cố hương: Một tác phẩm phản ánh những suy tư của tác giả thông qua hành trình trở về quê hương của nhân vật 'tôi'.
II. Nội dung chính
1. Tâm trạng của nhân vật 'tôi'
a. Trên đường trở về quê
- Bối cảnh: Trời lạnh buốt, giữa mùa đông, sau hơn 20 năm vắng bóng, nhân vật 'tôi' trở về quê.
- Mục đích: Ý định làm lễ từ biệt lần cuối cùng và dẫn gia đình về quê của tôi, nơi tôi sinh sống và làm việc.
- Miền quê: Bầu trời u ám, làng xóm trở nên tiêu điều, hoang vắng dưới ánh nắng vàng úa... ⇒ Tôi cảm thấy xót xa với 'ký ức về quê cũ đẹp hơn', thất vọng và mất mát khi thấy làng xóm trở nên hoang vắng và tịch mịch hơn so với trước đây.
⇒ Bức tranh về làng quê u tối, vắng vẻ, làm rõ tình hình suy thoái của Xã hội Trung Quốc đầu thế kỷ XX.
b. Thời gian ở quê
Nhân vật 'tôi' trải qua những cảm xúc trên quê hương của mình:
- Khung cảnh:
+ Sáng sủa, trên mái nhà, những cọng rơm khô reo vui
+ Nhà cửa đã xuống cấp, càng trở nên hiu quạnh.
⇒ Không gian vắng vẻ, lạnh lẽo, gợi lên cảm giác buồn
- Con người
+ Mẹ: 'vui vẻ, nhưng che giấu một nỗi buồn': nỗi buồn của người chuẩn bị rời xa nơi mình sinh ra và lớn lên mà chưa biết khi nào mới được gặp lại.
⇒ Cảm xúc tiếc nuối, buồn rầu trước viễn cảnh phải rời xa quê hương.
+ Cháu Hoằng: nhìn thấy 'tôi' lạ lẫm, tò mò vì chưa từng gặp gỡ, thấy 'tôi' khác biệt so với mọi người ở quê mà nó quen thuộc.
⇒ Nhấn mạnh sự thay đổi của quê hương và của bản thân con người, khiến Hoằng cảm thấy xa lạ với 'tôi' so với mọi người và lối sống quen thuộc ở quê.
+ Chị Hai Dương: 20 năm trước là một phụ nữ xinh đẹp, được mọi người yêu mến, sau 20 năm trở thành một người phụ nữ già đi về bề ngoại và tính tình.
+ Nhuận Thổ: Từ một cậu bé nông dân khoẻ mạnh, thông minh, hiểu biết, nay trở thành một người già yếu, nghèo khó, chịu đựng số phận.
⇒ Nguyên nhân: Sự thay đổi này do cách sống lạc hậu của người dân nông thôn, từ thực tế khó khăn, xã hội phong kiến suy tàn.
+ Nhân vật Thủy Sinh: Giống hệt bố, nhút nhát, chỉ ở sau lưng bố, so với Nhuận Thổ 20 năm trước, khiến 'tôi' cảm thấy 'đắng lòng, về lòng với số phận cay đắng'.
⇒ Nghèo khổ, khắc nghiệt hơn, không tươi đẹp như quá khứ của Nhuận Thổ. Tác giả cũng ẩn dụ lo ngại về tương lai của Thủy Sinh liệu có giống như Nhuận Thổ hiện tại hay không.
⇒ Nhà văn đang nhìn thẳng vào hiện thực xã hội biến đổi con người và sử dụng văn chương, tiết lộ sự thật để làm tỉnh thức con người “trị bệnh tâm hồn cho dân tộc”
c. Trên đường rời xa quê
- Hoàn cảnh: Bình minh chiều tàn ⇒ sử dụng bố cục nghệ thuật đầu cuối tương đối, đồng thời bầu không khí chiều tàn vẫn gợi cảm xúc buồn rầu, suy tư.
- Tâm trạng: Lòng trống rỗng, cảm giác cô đơn, trống trải.
- Mơ ước về một cuộc sống khác: Tươi đẹp, hạnh phúc hơn hiện tại.
+ Ước mơ: Chúng nó (bọn trẻ) không giống chúng tôi, không bao giờ phải chịu cảnh áp bức như chúng tôi...
+ “Họ cần phải bước vào một cuộc sống mới” sống trong làng quê tươi đẹp, với những con người tử tế và thân thiện.
2. Hình ảnh của con đường
- Con đường sông, con đường nước (theo nghĩa đen): Đi mãi cuối cùng cũng chỉ là một con đường. Đó là con đường mà tôi và gia đình đang đi.
- Con đường đại diện cho sự phát triển của dân tộc Trung Hoa, sự đổi mới. Đó là hy vọng của các nhà văn về một tương lai tươi sáng cho dân tộc (theo nghĩa bóng).
⇒ Vấn đề được đặt ra: Xây dựng những cuộc sống mới, những con đường mới tốt đẹp hơn cho tương lai. Hy vọng vào thế hệ trẻ làm thay đổi quê hương, mang lại tự do và hạnh phúc cho con người.
III. Kết luận
- Tóm tắt lại những giá trị nghệ thuật tiêu biểu góp phần làm nên thành công của tác phẩm.
- Mối liên kết với con đường của đất nước, con đường của chính bản thân
