Bố cục phân tích
1. Phần mở đầu:
- Giới thiệu về tác giả Thạch Lam
- Giới thiệu về tác phẩm Hai đứa trẻ
- Dẫn dắt vào vấn đề cần phân tích
2. Phần thân:
2.1. Chất thơ là gì và chất thơ trong truyện ngắn là như thế nào:
- Chất thơ là yếu tố trữ tình - được tạo ra từ sự kết hợp giữa vẻ đẹp của cảm xúc, tình cảm, và cách thức thể hiện nó để gợi lên cảm xúc thẩm mỹ và lòng nhân văn.
- Chất thơ trong truyện ngắn xuất hiện khi tác giả chú trọng vào cảm xúc, tâm trạng của nhân vật hoặc chính mình, sử dụng các hình ảnh và chi tiết gợi cảm, cùng với phong cách viết truyền cảm, trong sáng.
- Một truyện ngắn được coi là giàu chất thơ khi sự chú trọng không đặt vào cốt truyện mà vào trạng thái của cuộc sống hoặc tâm hồn con người.
2.2. Chất thơ trong truyện 'Hai đứa trẻ':
a. Vẻ đẹp của cảm xúc, tâm trạng, tình cảm:
- Nhân vật Liên sở hữu tâm hồn trẻ thơ trong sáng, chưa bị ảnh hưởng tiêu cực từ cuộc sống.
+ Sự nhạy cảm với những điều xung quanh
+ Hoài niệm về quá khứ và mong chờ đoàn tàu
+ Lòng trắc ẩn đối với những hoàn cảnh đáng thương
- Thạch Lam cũng đưa trải nghiệm tuổi thơ của chính mình vào truyện ngắn 'Hai đứa trẻ'.
b. Vẻ đẹp của hình thức nghệ thuật:
- Thạch Lam xây dựng một thế giới hình ảnh sống động và gợi cảm thông qua sự quan sát tinh tế.
+ Quan niệm của Thạch Lam là: 'Cái đẹp hiện diện khắp nơi, len lỏi trong mọi ngõ ngách và hiện hữu trong những điều bình thường'.
+ Không gian được lựa chọn trong truyện là một phố huyện nghèo giữa thành thị và thôn quê. Dưới ngòi bút Thạch Lam, chất làng nhiều hơn chất phố.
+ Trong không gian yên tĩnh, từng chi tiết được Thạch Lam khắc họa với chất thơ rõ rệt.
- 'Hai đứa trẻ' có mạch truyện đậm chất trữ tình và nhấn mạnh vào tâm trạng nhân vật hơn là các sự kiện lớn.
- Để thể hiện được điều này, Thạch Lam đã sử dụng phong cách kể chuyện tinh tế, sử dụng những câu văn chậm rãi, êm đềm và tươi sáng.
3. Phần kết thúc
- Tổng kết và khái quát vấn đề
Bài mẫu
Trước Cách mạng tháng Tám, Thạch Lam chưa phải là tác giả hàng đầu trên văn đàn văn học Việt Nam, nhưng ông là một cái tên đáng quý trọng. Dù có viết truyện dài, thế mạnh của ông vẫn là truyện ngắn, nơi tài năng nghệ thuật được thể hiện hoàn hảo và tinh tế. Nguyễn Tuân từng nói: 'Nhắc đến Thạch Lam, người ta nhớ đến truyện ngắn nhiều hơn là truyện dài'. Đóng góp của ông không chỉ nằm ở nghệ thuật mà còn ở tinh thần, giúp thanh lọc tâm hồn. Tác phẩm của ông như những bài thơ trữ tình, chứa đầy cảm xúc chân thành và nhạy cảm trước biến thái của cảnh vật và lòng người. Truyện ngắn 'Hai đứa trẻ' là một minh chứng cho chất thơ ấy.
Mặc dù là thành viên của Tự Lực văn đoàn, Thạch Lam vẫn theo một hướng thẩm mỹ riêng, hướng ngòi bút về những người nghèo khổ với tấm lòng trắc ẩn. Ông mô tả thế giới nhân vật nhỏ bé, tội nghiệp, thường nép mình trong những không gian hẹp như phố huyện tiêu điều, xơ xác, hoặc những xóm nghèo ngoại ô Hà Nội. Các nhân vật tìm kiếm sự an toàn trong gia đình, tránh xa những xung đột xã hội. Họ thu mình trước thực tại để cảm nhận sự cô độc, hoài niệm về quá khứ, và xót xa về tương lai. Thạch Lam truyền tải 'niềm xót thương' qua các tác phẩm của mình, và trong 'Hai đứa trẻ', ông tạo ra một không khí trữ tình dịu dàng từ trái tim của chính ông.
Truyện ngắn của Thạch Lam không có cốt truyện nổi bật, nhưng giọng văn và ngôn ngữ trữ tình. Cấu trúc của mỗi truyện ngắn như một bài thơ trữ tình, gợi lên sự cảm thông và xót thương với số phận của những con người nhỏ bé và bất hạnh. Giọng văn của ông dịu dàng nhưng sâu sắc, với âm điệu man mác buồn bao trùm từ đầu đến cuối. Câu chữ của Thạch Lam mềm mại, uyển chuyển và giàu hình ảnh, tạo nên chất thơ riêng của ông. 'Hai đứa trẻ' là biểu tượng của tinh thần văn học Thạch Lam, mang đến cảm giác thơ trữ tình và sự xót xa nhẹ nhàng.
'Hai đứa trẻ' là câu chuyện về cuộc sống hàng ngày của hai chị em Liên và An, thay mẹ trông nom gian hàng nhỏ ở phố huyện nghèo gần ga xép. Họ trải qua một buổi chiều tàn, rồi chờ đợi đoàn tàu đêm để khép lại một ngày. Dù truyện không có cốt truyện hay biến cố lớn, nhưng sự miêu tả tinh tế về cuộc sống hàng ngày và những cảm xúc của các nhân vật làm cho nó trở nên độc đáo. Ánh sáng và bóng tối là những yếu tố được Thạch Lam sử dụng để truyền tải những cảm xúc khác nhau, và thông qua 'Hai đứa trẻ', ông cho thấy rằng, dù cuộc sống có tẻ nhạt, vẫn luôn có những ánh sáng nhỏ bé làm ấm áp trái tim.