Buzz
(Mytour) “Tam tấc kim liên” là thuật ngữ mô tả việc bó chân gót sen ba tấc của phụ nữ Trung Hoa xưa. Đằng sau ý nghĩa tươi đẹp của gót sen là những đau khổ đậm sâu…
1. Huyền thoại về “tam tấc kim liên”
Các cô gái từ khi còn bé đã thực hiện phong tục bó chân. Sau mỗi lần bó, bước chân trở nên nhẹ nhàng và duyên dáng hơn. Tùy theo cách bó mà chia thành các cấp độ khác nhau, nhưng chỉ khi bó đủ 3 tấc mới được coi là “ba tấc kim liên” hay gót sen ba tấc. Đây cũng là tiêu chuẩn cao nhất của phong tục này.
Theo truyền thuyết, khi đi ra ngoài, mọi ánh nhìn đều tập trung vào dáng đi và gót chân của cô gái xưa để phán đoán vẻ đẹp.
Những cô gái không bó chân (thường là những gia đình nghèo hoặc tầng lớp dân dưới) hoặc bó không đúng cách cũng sẽ bị người khác nhạo báng đến mức không dám xuất hiện công cộng.
Những cô gái không bó chân (thường là những gia đình nghèo hoặc tầng lớp dân dưới) hoặc bó không đúng cách cũng sẽ bị người khác nhạo báng đến mức không dám xuất hiện công cộng.
Một minh chứng điển hình là Mã Thị - vợ của Chu Nguyên Chương, mặc dù là Hoàng hậu quý tộc và cũng là công thần khai quốc, nhưng chỉ vì chân to và không bó mà bị người ta chế nhạo suốt cuộc đời.
Nhiều truyền thuyết kể về nguồn gốc của phong tục bó chân gót sen. Một trong những câu chuyện nổi tiếng nhất là về nàng Triệu Phi yến – một cung phi của Hoàng đế Hán Thành. Với hình thể nhẹ nhàng, mỗi cử động của nàng như là làn gió thoảng qua.
Điểm đặc biệt của cung phi này là nàng thường quấn một dải lụa quanh đôi bàn chân nhỏ của mình khi nhảy múa trước vị vua. Hoàng đế Hán Thành đã bị cuốn hút bởi vẻ đẹp và đôi chân nhỏ của nàng, vì thế ông đã gọi nàng là “tam tấc kim liên” (gót sen ba tấc). Từ đó, các cung phi khác cũng bắt chước để thu hút sự chú ý và lòng ưu ái của vị vua.
Một câu chuyện khác kể về thời Lý Hậu Chủ ở đất nước Nam Đường, khi có một cung phi tên là Yểu Nương, với hình dáng xinh đẹp và nghệ thuật múa vũ điệu hoa sen tài năng. Yểu Nương thường bó chân gọn để bắt chước hình dáng của ánh trăng non và thường biểu diễn múa vũ hoa sen.
Nhà vua mê mẩn tiết mục múa của nàng nên đã cho xây dựng những đài sen vàng chỉ dành riêng cho nàng biểu diễn.
Đừng bỏ lỡ: Rùng mình với nghi lễ CẢN THI của Trung Quốc
Đừng bỏ lỡ: Rùng mình với nghi lễ CẢN THI của Trung Quốc
2. Quan điểm của người xưa về gót sen ba tấc
Theo dân gian, người ta thường nói rằng “kim liên tam thốn dĩ thành mỹ nữ”, tức chỉ khi có gót sen ba tấc thì phụ nữ mới được coi là đẹp đẽ. Gót sen ba tấc trở thành tiêu chuẩn đánh giá vẻ đẹp của phụ nữ xưa, thu hút sự chú ý của đàn ông và tượng trưng cho sự quý phái, cao quý.
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học phương Tây, phong tục bó chân gót sen cũng liên quan đến quan điểm về phòng the của người Trung Hoa xưa. Đôi bàn chân được xem như một phần quan trọng và gợi cảm nhất của cơ thể.
Ngay cả những nhà thơ tài danh như Lý Bạch, Tô Thức cũng đã ca ngợi vẻ đẹp của gót sen ba tấc trong các tác phẩm của mình. Ở thời điểm đó, mọi người đều tôn vinh và yêu thích gót sen ba tấc, không phân biệt tầng lớp xã hội.
Trong các bức tranh xuân cung từ thời đại Tống, phụ nữ thường được vẽ mặc dù phô bày cơ thể nhưng đôi chân vẫn được bó vải và đi giày. Điều này cho thấy đôi chân mang một sức hút bí ẩn, khiến nam giới tò mò muốn khám phá.
Do đó, xưa kia, việc nam giới nắm giữ bàn chân của phụ nữ được xem như là chiếm được trái tim của họ từ bên trong đến bên ngoài.
Có thể nói rằng, phong tục này phản ánh nhu cầu làm đẹp của phụ nữ. Họ tin rằng việc có đôi chân nhỏ sẽ làm cho họ trở nên mềm mại, dịu dàng và quyến rũ như liễu rủ. Chỉ có vậy, họ mới cảm thấy tự hào và thu hút được sự chú ý của những người đàn ông quý tộc.
Quá trình tiến hành tục bó chân gót sen thường bắt đầu vào mùa đông, khi thời tiết lạnh giá làm cho đôi bàn chân tê cóng và ít cảm thấy đau đớn hơn.
Sau khi bó, bàn chân sẽ được tháo vải định kỳ để rửa và xoa bóp. Mỗi lần bó lại, băng vải sẽ được quấn chặt hơn lần trước đó, làm cho quá trình này càng ngày càng đau đớn. Các ngón chân có thể bị nén chặt đến mức gãy xương, trật khớp hoặc gặp các vấn đề nghiêm trọng như hoạt tử nếu nhiễm trùng.
Mặc dù đau đớn và khắc nghiệt, nhưng một khi đã bắt đầu quá trình bó chân, thì rất khó dừng lại.
Danh sách vật phẩm cần chuẩn bị gồm có:
- 6 miếng vải bố màu lam, dài khoảng 8 – 10 thước, càng dài càng tốt để không bị nhăn khi bó.
- 6 dải vải bố màu lam, dài khoảng 8 – 10 thước, càng dài càng tốt để không bị nhăn khi bó.
+ 5 đôi giày đi hàng ngày, mũi giày cần phải nhọn, rộng hẹp tùy thuộc vào sự biến đổi của đôi chân. Có thể sau khi bó, chân sẽ càng ngày càng nhỏ hơn.
+ 2 đôi giày dành cho việc đi ngủ hoặc có thể sử dụng vải bố quấn lại.
+ Vải bông được sử dụng trong quá trình bó chân, vì có thể xương chân sẽ gồ lên, cần dùng vải bông để chèn, tránh tạo ra vết chai.
+ Chậu rửa chân, trước khi tiến hành bó chân cần ngâm chân trong nước ấm để chân mềm mại hơn, điều này sẽ làm cho quá trình bó trở nên dễ dàng hơn.
- Quá trình tiến hành bó chân:
+ Phương pháp sử dụng vải quấn:
Thông thường, người ta sẽ sử dụng vải bố để bó chặt quanh bàn chân, sau đó dùng sức bẻ quặp ngón chân ra phía sau để tạo ra độ cong tiêu chuẩn. Miếng vải phải được siết chặt đến cực điểm, dẫn đến nguy cơ trật khớp, cho đến khi bàn chân trở thành cây cung nhỏ tự nhiên là đã hoàn thành quá trình bó chân.
Đây là phương pháp phổ biến nhất. Tuy nhiên, đối với những cô gái bó chân muộn, xương trở nên cứng cáp khó uốn cong hoặc với những cô gái có yêu cầu đặc biệt về kích thước của chân, ngoài vải bố, họ có thể sử dụng các vật phẩm khác.
+ Phương pháp sử dụng thanh trúc kẹp cố định:
Phương pháp sử dụng thanh trúc để kẹp cố định phổ biến ở Phương Bắc. Sau khi ngón chân bị bẻ gãy xuống lòng bàn chân, hai thanh trúc được sử dụng để kẹp hai bên bàn chân, sau đó dùng vải siết chặt để cố định hình dạng.
Ở tỉnh Sơn Tây (Trung Quốc), phương pháp này rất phổ biến. Mục đích chính là làm cho chân nhỏ lại, đồng thời làm cho các đốt lồi ở các ngón chân trở nên nhỏ gọn, tinh tế hơn. Như vậy, khi di chuyển, các thiếu nữ sẽ trở nên mong manh như lá liễu.
+ Phương pháp sử dụng mảnh vỡ gốm sứ:
Các mảnh vỡ gốm sứ như chén, bình hoa, dĩa... được đập thành mảnh vừa phải và đặt lên dưới lòng bàn chân trước khi quấn chặt với vải bố trong quá trình bó chân.
Khi di chuyển, các mảnh gốm sắc nhọn có thể đâm vào bàn chân và ngón chân, gây ra máu chảy thấm vào vải bố. Tuy nhiên, vì được quấn rất dày nên máu không thể thấm ra ngoài.
Khi rửa chân, thiếu nữ sẽ sử dụng sức mạnh để xé vải bố ra, kéo theo phần da thịt bị thương. Sau đó, miệng vết thương được ngâm trong nước ấm để hỗ trợ làm chân nhỏ hơn.
+ Sử dụng gậy gỗ:
Một phương pháp khác cũng đầy đau đớn là sử dụng gậy gỗ đập liên tục vào các ngón chân cho đến khi trật khớp. Điều này làm cho ngón chân dễ dàng bị bẻ ra phía sau, làm cho bàn chân trở nên mềm mại hơn.
Trong các kỹ viện, thủ đoạn này thường được sử dụng bởi các tú bà.
4. Nỗi ám ảnh từ 'gót sen' mĩ miều
Để tuân thủ quan niệm và tránh bị khinh thường vì sự khác biệt, phụ nữ phải trả giá bằng máu và nước mắt. Mọi gia đình đều ép con gái bó chân từ nhỏ, bất kể cô gái có khóc lóc và cầu xin ra sao cũng không thay đổi được điều đó.
Thời đó không có thuốc sát trùng hay tiêu viêm, và quan niệm 'chân có mùi, mới là chân đẹp' làm cho nhiều bé gái chết yểu vì bị ép bó chân.
Đằng sau vẻ đẹp mĩ miều của đôi bàn chân nhỏ bé là nỗi đau và vất vả của các thiếu nữ Trung Hoa khi di chuyển. Thơ văn xưa thường mô tả dáng đi của các tiểu thơ như liễu rủ, mỗi bước đi đều như không vững.
Tục bó chân gót sen tồn tại ở Trung Quốc đến thế kỷ 20. Trong những năm cuối thế kỷ 19, các nhà cải cách và truyền giáo phương Tây đã phản đối tập tục này.
Mới đến những năm 1920, xã hội mới bắt đầu thay đổi khi một số trí thức tân tiến loại bỏ tập tục này khỏi giá trị thẩm mỹ và đạo đức.
Năm 1928, Trung Quốc chấm dứt tập tục bó chân, yêu cầu thiếu nữ dưới 15 tuổi để đôi chân phát triển tự nhiên. Tuy nhiên, điều lệnh này không mang lại nhiều kết quả.
Sau khi Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa thành lập vào năm 1949, tập tục bó chân bị cấm và vào cuối những năm 1960, nó chính thức kết thúc.
