Truyền Thuyết Ông Táo Lên Trời trong phong tục Việt Nam

Vào ngày 23 tháng Chạp, mỗi gia đình Việt bắt đầu làm lễ cúng ông Táo. Đây là một nghi lễ rất đặc biệt của người Việt, chứa đựng nhiều câu chuyện thú vị về vị thần này.

Theo truyền thống Việt Nam, vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, mọi nhà đều tổ chức lễ cúng ông Công ông Táo lên trời. Đây là một phong tục được thực hiện theo truyền thống từ thế hệ này sang thế hệ khác, nhưng không nhiều người biết về sự tích ông Táo và những điều thú vị về vị thần này. Hãy đọc bài viết dưới đây để tìm hiểu thêm về sự tích ông Táo lên trời!

Sự tích về ông Táo lên trời - câu chuyện Hai ông một bà

Táo Quân trong truyền thống dân gian Việt có nguồn gốc từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, Thổ Kỳ của Trung Quốc, nhưng đã được dân gian Việt Nam biến tấu thành câu chuyện '2 ông 1 bà' - Thần Đất, Thần Nhà, Thần Bếp, và người dân thường gọi chung là Táo Quân hoặc ông Táo theo phong tục Việt Nam.

Theo truyền thuyết, ngày xưa có một cặp vợ chồng, vợ là Thị Nhi, chồng là Trọng Cao, sống hạnh phúc bên nhau. Tuy nhiên, một ngày vì mâu thuẫn, Trọng Cao làm Thị Nhi tổn thương và bỏ đi. Thị Nhi sau đó gặp Phạm Lang, họ yêu nhau và kết hôn.

Sau khi Trọng Cao trở nên đau đớn vì lòng nhớ Thị Nhi, anh ta quyết định rời bỏ quê hương để tìm kiếm người vợ mất tích. Trọng Cao lang thang từ vùng này sang vùng khác, nhưng dù đã trải qua nhiều gian khổ, anh vẫn không thể tìm thấy được Thị Nhi. Cuối cùng, Trọng Cao đành phải sống nương tựa vào sự nhân từ của người khác để vượt qua ngày tháng khó khăn.

Một ngày nọ, trong lúc đang tìm kiếm cơm áo vào ngày Rằm tháng Chạp, Trọng Cao tình cờ bắt gặp Thị Nhi đang đốt tiền vàng bạc trước cửa nhà. Thị Nhi, nhận ra chồng mình đang phải chịu đựng cảnh khốn khổ, đem gạo ra chia sẻ. Phạm Lang, chứng kiến tình huống này, bắt đầu nghi ngờ về lòng trung thành của Thị Nhi. Cảm thấy xấu hổ, Thị Nhi đã tự vẫn bằng cách nhảy vào đống lửa. Trọng Cao, không thể chịu đựng được tình yêu và lòng trung thành của vợ mình, đã hy sinh tính mạng bằng cách nhảy vào lửa cùng với Thị Nhi. Đặng Phạm Lang, vì tình yêu sâu đậm với vợ, cũng đã quyết định tự vẫn cùng họ.

Thấy lòng trắc ẩn của 3 người, Ngọc Hoàng đã ban cho họ tước hiệu là Táo Quân, phụ trách việc trông nom cho bếp núc, đồ đạc và thị trường của thế gian, đồng thời báo cáo cho Ngọc Hoàng từ ngày Rằm tháng Chạp hàng năm.

Từ đó, mỗi khi đến ngày Rằm tháng Chạp, người dân Việt Nam lại tổ chức lễ cúng ông Táo để báo cáo những công việc của thế gian cho Ngọc Hoàng.

Ý nghĩa và truyền thống của việc lễ cúng ông Công và ông Táo

Táo Quân là những vị thần được coi là đồng minh của cuộc sống hàng ngày của mọi người, với trách nhiệm làm nhiệm vụ của Ngọc Hoàng để chăm sóc mọi nhà mỗi ngày.

Hàng ngày, Táo Quân ghi chép lại mọi hành động, tốt xấu của mọi người để sau này khi trở về trời, báo cáo với Ngọc Hoàng, từ đó dùng làm căn cứ để thưởng phạt.

Do đó, để mong được sự bảo trợ của Táo Quân, vào ngày Rằm tháng Chạp hàng năm, mọi người thường mua bộ giấy 2 mũ ông và 1 mũ bà để tổ chức lễ tiễn ông Táo về trời một cách trang trọng. Họ mong rằng Ông Táo Quân sẽ truyền đạt cho Ngọc Hoàng những điều tốt lành, mang lại may mắn và giảm bớt những điều không tốt trong năm qua.

Ông Táo không chỉ tồn tại ở Việt Nam và không chỉ cưỡi cá chép về trời.

Không chỉ ở Việt Nam, mà ông Táo còn được thờ phụng ở nhiều quốc gia khác như Đài Loan, Trung Quốc, Singapore,... Tất cả những quốc gia này đều tổ chức lễ cúng tiễn ông Táo về trời vào ngày Rằm tháng Chạp giống như tại Việt Nam.

Dù phương tiện di chuyển của Táo Quân trong mỗi nền văn hóa có câu chuyện khác nhau, tại Việt Nam, người ta tin rằng cá chép vàng là loài cá tiên cổ xưa sống trên Thiên Đình và là cá vượt Vũ môn, vì thế ông Táo mới cưỡi cá chép. Mỗi dịp ngày Rằm tháng Chạp, ông Táo sử dụng để trở về trời.

Tuy nhiên, ở một số vùng miền tại Việt Nam hoặc thậm chí ở Trung Quốc, Đài Loan, người ta tin rằng ông Táo trở về trời bằng ngựa, vì vậy vào ngày này, họ tổ chức lễ cúng bằng cách cùng cúng ngựa giấy.

Tại sao lại tồn tại Lễ đưa ông Táo và Lễ rước ông bà vào ngày Tết?

Trong phong tục của người Việt, từ ngày 23 tháng Chạp đến giao thừa, chúng ta chỉ có lễ tiễn ông Táo mà không có lễ rước, còn có lễ rước ông bà (ngày giao thừa) mà không hề có lễ đưa. Lý do tại sao lại như vậy là gì nhỉ?

Theo quan niệm dân gian, việc không có ngày rước ông Táo được xác định rõ ràng bởi ông Táo trở lại trần gian tùy thuộc vào lịch làm việc cụ thể của Ngọc Hoàng Thượng Đế trong từng năm. Táo Quân chỉ được phép trở lại khi hội nghị 'Thiên Tào phán sự' kết thúc. Và lịch trình của Ngọc Hoàng là điều không thể biết trước được. Đó chính là lý do tại sao không có lễ rước ông Táo.

Việc tồn tại lễ rước ông bà vào ngày giao thừa là do từ xưa tổ tiên tin rằng, ông bà vẫn ở trong nhà, trên bàn thờ gia tiên, nên chúng ta phải cúng tế ông bà tại bàn thờ Cửu huyền thất tổ. Rước ông bà ở đây mang ý nghĩa là mời những người mà gia đình không trực tiếp thờ cúng (ví dụ như tổ tiên lâu đời, ông bà bên ngoại,...). Do đó, việc rước ông bà sẽ làm cho tất cả tổ tiên về dùng bữa cơm cùng gia đình vào ngày giao thừa.

Tồn tại lễ rước mà không có lễ đưa tiễn ông bà, bởi vì con cháu muốn những 'vị khách' này ở lại cùng ông bà (mà gia đình đang thờ cúng). Họ muốn họ đi khi nào họ muốn. Và vào năm sau, gia đình sẽ tiếp tục tổ chức lễ rước ông bà.

Cúng ông Táo là một phong tục quan trọng không thể thiếu trong văn hóa dân tộc Việt Nam vào cuối mỗi năm, với hy vọng rằng Táo Quân sẽ báo cáo những điều tốt lành nhất, từ đó Ngọc Hoàng sẽ ban cho gia đình những phước lành.

Mua các vật phẩm cúng tế tại Mytour: