Tư duy toàn diện là cách tiếp cận thế giới dưới góc nhìn thống nhất, nơi mọi yếu tố và hiện tượng đều liên kết và ảnh hưởng lẫn nhau trong một hệ thống tổng thể không thể tách rời.
Tư duy toàn diện bao gồm tư duy về môi trường và bối cảnh (environmental thinking, contextual thinking) cũng như tư duy tổng thể (holistic thinking), nhằm hiểu sâu sắc một đối tượng bằng cách xem xét các mối quan hệ giữa các hiện tượng và môi trường xung quanh, thay vì chỉ tập trung vào chi tiết của đối tượng đó. Đây là tư duy mạng lưới (network thinking), chú trọng vào các mối quan hệ hơn là từng phần riêng lẻ, khuyến khích sự tương tác linh hoạt giữa các thành phần trong cùng một hệ thống. Tư duy toàn diện cũng đánh giá qua tiến trình (process thinking), tức là để thay đổi kết quả, cần thay đổi tiến trình dẫn đến kết quả đó. Hơn nữa, đây còn là tư duy hồi quy (backward thinking), kiểm tra giả thuyết và đặt câu hỏi để đi sâu vào vấn đề, là công cụ hỗ trợ cho dự đoán (foresight).
Các yếu tố của tư duy toàn diện
Những yếu tố cấu thành của tư duy toàn diện bao gồm:
- Tư duy liên kết: tiếp cận qua cấu trúc hệ thống và các mối liên hệ.
- Tư duy linh hoạt: xử lý theo các quy trình động.
- Tư duy mô hình hóa: xây dựng mô hình để hiểu biết.
- Quản lý hệ thống.
Đặc điểm nổi bật
Tư duy hệ thống có những đặc điểm nổi bật như: cách nhìn tổng quát, đa diện và có mục tiêu. Đặc điểm chính của tư duy hệ thống là khả năng nhìn nhận toàn bộ hệ thống và nhận diện các thuộc tính nổi bật từ góc nhìn toàn diện đó. Tính có mục tiêu là yếu tố quan trọng trong các hệ thống phức tạp, và tính đa diện (multidimensionality) là một đặc điểm cốt lõi của tư duy hệ thống.
- Khám phá khoa học về tư duy hệ thống và phần mềm KTXH- Ecopolicy
- Tư duy hệ thống và đổi mới tư duy