'Tự Kiểm Soát Cảm Xúc (Emotional Self-control)': Đừng Bao Giờ Buông Xuôi Giá Trị Cá Nhân Của Bạn Chỉ Để Đáp Ứng Yêu Cầu của Người Khác

Bao Giờ Mà Bạn Tự Hỏi, Việc Đòi Hỏi Người Khác Phải Tuân Theo Kỳ Vọng Của Mình Có Phải Là Điều Tự Nhiên Không? Hoặc Bạn Có Phải Đối Mặt Với Việc Phải 'Chú Ý Đến Cảm Xúc' của Người Khác Để Bảo Đảm An Toàn Cho Bản Thân và Tránh Bị Tổn Thương Chưa? Tôi Tin Rằng, Đến Một Thời Điểm Nào Đó Trong Cuộc Sống, Bạn Sẽ Gặp Phải Những Tình Huống Như Vậy. Điều Quan Trọng Là Bạn Không Cần Phải Sống Theo Cách Đó. Với Sách Tự Kiểm Soát Cảm Xúc của Chou Mu-Tzu, Bạn Sẽ Hiểu Được Các Phương Pháp Bảo Vệ Bản Thân, Tôn Trọng Cảm Giác Cá Nhân và Biết Đặt Ra Giới Hạn Cảm Xúc Với Người Khác. Bạn Sẽ Không Còn Sống Trong Lo Sợ Và Lo Âu Nữa, Mà Ngược Lại Sống Một Cách Tự Tin, Tự Do Trong Việc Thể Hiện Bản Thân và Xây Dựng Lại Mối Quan Hệ với Thế Giới Xung Quanh Một Cách Tốt Đẹp Hơn.

|| Về Tác Giả

Chou Mu-Tzu, Tốt Nghiệp Thạc Sĩ Tâm Lý Học và Tư Vấn Tại Đại Học Giáo Dục Quốc Gia Đài Bắc. Cô Là Một Nhà Tâm Lý Học và Tư Vấn Tại Nhiều Trung Tâm Tư Vấn. Hiện Tại, Cô Đang Quản Lý Trung Tâm Tư Vấn Chân Thành.

Tự Kiểm Soát Cảm Xúc Là Cuốn Sách Đầu Tiên Của Chou, Đã Tạo Ra Sức Nóng Lớn, Trở Thành Một Trong Những Cuốn Sách Bán Chạy Nhất Tại Đài Loan Trong Năm 2017. Sách Đã Bán Được Hơn 110.000 Bản Và Đứng Đầu Danh Sách Bán Chạy Trên Trang Books.com.tw Trong 34 Tuần.

Điều Gì Là Thao Tác Cảm Xúc?

Thao Tác Cảm Xúc

Người thao túng cảm xúc có thể vô tình hoặc cố ý sử dụng các biện pháp 'thao túng' trực tiếp hoặc gián tiếp như yêu cầu, đe dọa, tạo áp lực, chiến tranh lạnh, vv..., khiến người bị thao túng phát sinh các loại cảm xúc tiêu cực như cảm giác thất bại, tội lỗi, sợ hãi... Những cảm giác này sẽ nhen nhóm trong họ, khiến họ bất an và lo sợ. Do đó, để xoa dịu chúng, người bị thao túng sẽ phải tuân theo yêu cầu của đối phương, dần dần hình thành một vòng lặp. Người thao túng cảm xúc sẽ thao túng người bị thao túng, kiểm soát mọi quyết định và hành vi bằng các biện pháp như trên. Kết quả là họ mất đi toàn bộ năng lực và 'cái tôi' của họ bị ăn mòn theo thời gian.

Vòng Luẩn Quẩn Của Thao Tác Cảm Xúc Luôn Hiện Hữu Trong Mối Quan Hệ Cuộc Sống. Bất Kỳ Lúc Nào Bạn Cũng Có Thể Trở Thành Người Thao Tác Cảm Xúc và Người Bị Thao Tác. Xét Từ Góc Độ Tâm Lý Học, Khi Phân Tích Nội Tâm Và Hành Vi Của Hai Loại Người Như Trên, Chúng Ta Sẽ Có Một Góc Nhìn Đa Chiều Hơn. Từ Đó, Tránh Rơi Vào Bẫy Và Trở Thành 'Nạn Nhân' Của Chiếc Bẫy Vô Hình Này.

Thực Tế, Với Tư Cách Là Người Thao Tác Cảm Xúc, Họ Không Ý Thức Được Rằng Họ Đang Có Hành Vi Như Vậy. Chỉ Là Họ Đã Quen Dùng Cách Này Để Thỏa Mãn Nhu Cầu Của Bản Thân. Có Thể Anh Ấy Không Nhận Ra Rằng Việc Này Làm Bạn Khó Chịu, Khi Đối Diện Với Nỗi Lo Lắng Và Sợ Hãi Vì Nhu Cầu Của Anh Ta Đang Bị Đe Dọa, Anh Ta Sẽ Trở Nên Hung Dữ Để Bảo Vệ Quyền Lợi Của Bản Thân. Chính Vì Vậy, Anh Ta Sẽ Không Còn Tâm Trí Để Chú Ý Đến Cảm Nhận Của Bạn Nữa.

Nhưng, Nói Đến Đâu Phải Nói Lại, Bạn Cũng Phải Chấp Nhận Kiểu Thao Tác Của Họ. Bạn Tình Nguyện Hiến Cho Họ Những Nguồn Lực Để Đáp Ứng Nhu Cầu Của Họ. Hay Nói Cách Khác, Bạn Dùng Nó Để Bảo Vệ Trái Tim Bất An Của Mình, Đổi Lấy Sự Bình Yên Tạm Thời Trong Lòng Bạn.

Vậy Thao Tác Cảm Xúc Có Những Đặc Điểm Như Thế Nào? Làm Thế Nào Để Chúng Ta Nhận Diện Được Chúng? Cùng Nhau Xem Qua Câu Chuyện Dưới Đây và Tự Hỏi Xem Bạn Có Phải Là Nạn Nhân Không Nhé.

//6 ĐẶC ĐIỂM CỦA THAO TÁC CẢM XÚC//

A mới tốt nghiệp đại học, với thành tích học tập xuất sắc, không bao lâu sau đó, A được mời phỏng vấn vào một công ty. Trong quá trình phỏng vấn, giám khảo B luôn thể hiện thân thiện, khen ngợi A và mong muốn A làm việc lâu dài tại công ty. Những điều kiện và đãi ngộ mà giám khảo B đề xuất khiến A rất vui sướng và cảm thấy may mắn. Cuối cùng, A quyết định chấp nhận công việc mới.

'Cô vừa bắt đầu làm việc, nên cố gắng hết sức để hoàn thành công việc, tích lũy kinh nghiệm... Cô phải nhớ rằng được vào công ty chúng tôi là điều may mắn, phải biết trân trọng.'

'Ban đầu tôi nghĩ cô sẽ là người có thể được đào tạo, vì vậy mới giới thiệu cô với cấp trên. Nhưng không ngờ, cô lại thiếu tính tích cực trong công việc, điều này thực sự làm tôi thất vọng. Bây giờ cô vẫn chưa qua giai đoạn thử việc, nếu tiếp tục làm việc với thái độ như vậy, tôi e là cô sẽ không vượt qua được giai đoạn này, cô hãy suy nghĩ kỹ đi.'

yêu cầu, phản đối, áp lực, đe dọa, chấp nhận, tình huống lặp đi lặp lại.

1. Yêu Cầu (Demand)

Sau khi bắt đầu công việc, A liên tục phải làm thêm một số việc theo yêu cầu của B. Những công việc đó thực ra là trách nhiệm của B, hoặc là nằm ngoài phạm vi công việc mà B đã cam kết với A.

Trong thực tế, trong các mối quan hệ giữa con người, đặc biệt là tại nơi làm việc, chúng ta thường phải đối mặt với những công việc không phải là trách nhiệm của mình hoặc phải chấp nhận những yêu cầu từ những người quan trọng xung quanh. Do đó, không phải tất cả các yêu cầu đều là hành vi thao túng cảm xúc.

Có phải họ không bao giờ thỏa hiệp hoặc thay đổi yêu cầu của mình? Họ coi thường cảm nhận và ranh giới của bạn, đẩy bạn vào tình thế khó khăn và không từ thủ đoạn để đạt được mục tiêu của họ không?

2. Chống Đối (Resistance)

Trước những yêu cầu từ B, A bày tỏ sự không đồng ý của mình. A không ngần ngại từ chối những yêu cầu không hợp lý từ B ngay từ đầu. Đồng thời, A bắt đầu nghi ngờ những gì B đã trao đổi trước đó. Mặc dù nhận ra vấn đề, nhưng A vẫn phải làm theo một cách miễn cưỡng và không dám từ chối mạnh mẽ.

3. Áp Lực (Pressure)

'Bạn mới bắt đầu làm việc, vì vậy hãy cố gắng hết sức để hoàn thành nhiệm vụ, tích lũy kinh nghiệm... Bạn phải nhớ rằng việc được vào công ty chúng tôi là một cơ hội may mắn, bạn phải biết trân trọng đó.'

4. Đe Dọa (Threat)

'Ban đầu tôi nghĩ bạn có thể được đào tạo, vì vậy tôi mới giới thiệu bạn với cấp trên. Nhưng không ngờ, bạn lại không tích cực trong công việc như vậy, điều này thực sự làm tôi thất vọng. Bây giờ bạn vẫn chưa qua giai đoạn thử việc, nếu tiếp tục làm việc với thái độ như vậy, tôi không biết liệu bạn có vượt qua được giai đoạn này không, bạn hãy suy nghĩ kỹ đi.'

'Nếu bạn không làm theo ý tôi, tôi sẽ khiến bạn mất công việc này, một thứ rất quan trọng đối với bạn.'

5. Tuân Thủ (Compliance)

Lo lắng và bất an trước việc mất đi công việc mới này, A không có lựa chọn nào khác ngoài việc tuân thủ yêu cầu của B.

6. Lặp Lại (Repetition)

Dần dần, trong quá trình tương tác và làm việc với A, B hiểu được điều gì quan trọng đối với A, vì vậy anh ta sẽ liên tục thao túng A bằng nhiều cách để A 'vâng lời'. Việc A liên tục nhượng bộ khiến cho chu kỳ này tiếp tục diễn ra mà không có lối thoát.

/3 YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THAO TÁC CẢM XÚC: ĐÁNH GIÁ BẢN THÂN, CẢM GIÁC CỦA TỘI LỖI & CẢM GIÁC AN TOÀN./

Qua câu chuyện trên, kẻ thao túng cảm xúc khéo léo trong việc làm giảm giá trị của bạn hoặc năng lực của bạn, tạo ra cảm giác tội lỗi và cướp đi cảm giác an toàn của bạn.

Trong cuộc sống, bạn sẽ gặp phải nhiều loại người khác nhau. Tuy nhiên, thao túng cảm xúc thường xảy ra khi mối quan hệ giữa chúng ta trở nên gần gũi hơn, đặc biệt là trong gia đình, vợ chồng, đồng nghiệp, cấp trên và cấp dưới.

Bạn đã từng gặp những tình huống như vậy chưa?

'Tôi chỉ muốn điều tốt nhất cho bạn thôi.'

'Tôi đánh giá bạn rất cao, nhưng bạn lại làm tôi cảm thấy thất vọng quá.'

'Nếu bạn không làm theo ý tôi, liệu có phải bạn không yêu tôi không?'

'Tôi đã đối xử tốt với bạn như vậy, mà bạn không nghe tôi à?'

Hoặc thậm chí là:

'Nếu bạn tiếp tục cư xử như vậy, chúng ta nên chia tay.'

'Con mà lấy nó làm vợ thì mẹ sẽ cắt đứt quan hệ với con.'

'Con mà không tuân theo lời mẹ nói thì mẹ sẽ chết cho con xem.'

'Nếu cô không làm theo lời tôi nói thì cô sẽ mất đi công việc này.'

Những kẻ thao túng cảm xúc rất giỏi trong việc làm giảm giá trị của bạn. Họ biết điều gì khiến bạn lo sợ nhất và sẽ tận dụng để thao túng bạn, đặt ra những yêu cầu đòi hỏi bạn phải đáp ứng. Thậm chí, đôi khi tâm trí của chúng ta không đủ mạnh mẽ để chống lại cái bẫy vô hình này. Nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể thoát khỏi nó.

Trước khi chúng ta tự bảo vệ bản thân khỏi thao túng cảm xúc, hãy cùng nhau hiểu sâu hơn về lý do tại sao chúng ta có thể trở thành kẻ thao túng cảm xúc và ngược lại. Họ có thực sự là kẻ thao túng hay còn những yếu tố nào khác ảnh hưởng đến cách họ suy nghĩ và hành động? Quan trọng hơn, trong văn hóa Á Đông như Việt Nam, điều gì làm cho chúng ta dễ bị thao túng đến vậy?

Đối với những kẻ thao túng cảm xúc, hành vi của họ thường bắt nguồn từ những tổn thương tâm lý từ thời thơ ấu, khiến cho quan điểm về thế giới của họ bị biến đổi, lòng tự trọng bị tổn thương và luôn cảm thấy không đủ tốt. Để xoa dịu cảm giác tồi tệ đó, họ thường hướng ra ngoài và đặt ra yêu cầu đòi hỏi người khác phải làm theo ý họ, thậm chí coi việc người khác phục vụ mình là điều hiển nhiên.

Ngược lại, những người bị kiểm soát bởi cảm xúc (bao gồm bạn và tôi) thường có những đặc điểm sau:

1/Những người này thường coi thấp giá trị bản thân

Giá trị bản thân ở đây là khả năng chấp nhận và tôn trọng bản thân dù mọi tình huống. Nó không giống như tự tin, mà là sự tự đánh giá của bản thân dựa trên trải nghiệm và học hỏi.

Tuy nhiên, việc chấp nhận bản thân là một phần quan trọng. Dù bạn thành công đến đâu, nếu không chấp nhận cả những mặt tích cực lẫn tiêu cực của bản thân, bạn sẽ dễ bị ảnh hưởng bởi người khác.

họ không tốt

làm việc đó không tốt

2/Nền văn hóa coi trọng “quyền lực” và lòng trung hiếu

Với ảnh hưởng của quyền lực, như cha mẹ và con cái, cấp trên và cấp dưới, vv, đã khiến chúng ta dễ bị điều khiển bởi người khác. Đơn giản là người có quyền lực thường được xem là đúng, chúng ta không được phản đối. Kết quả là, chúng ta chỉ biết tuân theo, đẩy bản thân vào thế bị động và phải luôn đáp ứng nhu cầu của người khác. Đi ngược lại với tiêu chuẩn được xem là “sai trái”.

3/ Phương pháp dạy dỗ từ cha mẹ

Cách mà cha mẹ giáo dục con cái từ khi còn nhỏ sẽ ảnh hưởng đến cách chúng suy nghĩ và hành động khi đối mặt với khó khăn và những tình huống ngoài tầm kiểm soát. Nếu cha mẹ có thể bên cạnh con, chia sẻ khó khăn và dạy chúng cách tự đứng lên sau khi gặp thất bại, thì khi trưởng thành, chúng sẽ tự tin hơn trong việc khám phá thế giới với sự ủng hộ từ phía cha mẹ.

Kết quả sẽ ngược lại nếu cha mẹ quá bảo bọc và nuông chiều con, họ không cho phép bất kỳ ảnh hưởng ngoại cảnh nào vào con. Khi con gặp khó khăn, họ thường đổ lỗi cho người khác hoặc không quan tâm đến cảm xúc của con. Khi lớn lên, chúng có thể trở nên phụ thuộc vào người khác khi gặp khó khăn và trở thành những người hoàn mỹ, luôn tự trách bản thân khi mắc sai lầm.

/LÀM SAO ĐỂ THOÁT RA KHỎI BẪY THAO TÚNG CẢM XÚC?/

Hãy rõ ràng về giá trị của bản thân, hãy quý trọng cảm nhận của chính bạn.

Khi bạn đặt giá trị vào cảm nhận của mình, chắc chắn bạn sẽ nhận ra rằng không ai có quyền thao túng bạn. Hãy biết đặt ra giới hạn và tự do khỏi sự kiểm soát đó. Khi bạn biết yêu thương bản thân, biết bày tỏ nhu cầu và đòi hỏi quyền lợi của mình, bạn sẽ tỏ ra mạnh mẽ và quan trọng hơn. Người khác sẽ học cách tôn trọng bạn thông qua sự từ chối và lời nói của bạn.

Tôi không sai khi tôn trọng cảm nhận của mình; không cần phải nghi ngờ. Không cần phải để người khác quyết định cảm nhận của mình, bởi đó là một phần quan trọng của bản thân tôi và cần phải được tôn trọng.

|| Đừng lo ngại khi người khác phớt lờ nhu cầu của bạn.

“Khi bạn tỏ ra cảm nhận của mình, liệu bạn sẽ bị coi là khó gần không?”

“Liệu người khác có gây tổn thương cho bạn không?”

 ||Chịu trách nhiệm cho cảm xúc của bản thân. Tránh chịu trách nhiệm cho cảm xúc của người khác.

 Những người dễ bị kiểm soát bởi cảm xúc thường có thói quen chịu trách nhiệm cho cảm xúc của người khác. Họ cảm thấy tiêu cực khi người khác buồn bã hoặc tỏ ra tiêu cực. Họ cho rằng sự thất vọng của người khác đều là do họ. Do đó, họ luôn cố gắng chiều lòng, trốn tránh và giải thích cho người khác và tức giận với họ vì họ cảm thấy đó là trách nhiệm của mình.

Hãy đặt ranh giới cho cảm xúc của bản thân. Khi chịu trách nhiệm cho cảm xúc của người khác, bạn sẽ cảm thấy mệt mỏi, áp lực và luôn trong tình trạng sợ hãi vì sợ rằng mình đã làm sai điều gì đó.

/Luyện tập quan trọng 1/- Đối mặt với cảm xúc tiêu cực của người khác

Khi bạn phải đối mặt với cảm xúc tiêu cực của người khác, hãy nhớ rằng: “Đó là cảm xúc của họ, là trách nhiệm của họ, không phải của tôi, không liên quan đến tôi.” Hãy thử kiên nhẫn với cảm giác lo lắng về việc phải làm gì đó. Nếu quá khó khăn, hãy rời khỏi tình huống hoặc tìm một công việc khác để làm mà bạn thích. Hãy tập trung vào những hoạt động tích cực.

/Luyện tập quan trọng 2/- Xác định ranh giới cảm xúc của bản thân

1/Khi giao tiếp với người khác, thường bạn cảm thấy bất an về điều gì?

2/Những cảm giác bất an đó là gì?

3/Điều gì khiến bạn không thể chia sẻ cảm giác bất an này với đối phương?

4/Khi bạn cảm thấy bất an, những ý tưởng hoặc lời nói nào xuất hiện trong đầu bạn ngăn cản bạn?

Viết chúng ra giấy. Thay vì suy nghĩ về người khác, hãy tôn trọng cảm nhận của bản thân. Bạn sẽ cảm thấy thế nào? Luyện tập hàng ngày nhé.

 Tóm lại

Trong quá trình thao túng cảm xúc, nếu bạn không hiểu được cảm nhận của mình và tự bảo vệ mình khỏi tổn thương, thì không ai có thể hiểu và bảo vệ bạn được. Khi bạn chọn con đường thay đổi này, sẽ có khó khăn và cô đơn, nhưng hãy tin tưởng vào bản thân. Khi bị ảnh hưởng bởi lời nói và đánh giá của người khác, hãy tự an ủi và nhắc nhở mình: Tôi không sai, không phải lỗi của tôi. Chúc bạn trở nên mạnh mẽ hơn và tự bảo vệ bản thân tốt hơn.

Đánh giá chi tiết bởi: Tuyết Sơn - MyBook

Ảnh: Tuyết Sơn - MyBook