Buzz
1. Bệnh tự kỷ là gì? Dấu hiệu, triệu chứng như thế nào?
Tự kỷ là một dạng rối loạn phát triển tâm trí sớm. Bệnh này thường bắt đầu từ những năm đầu đời và không thể giảm bớt theo thời gian. Trẻ mắc tự kỷ thường tự cô lập với thế giới xung quanh, thiếu tự chủ, không phát triển nhận thức, và thường có những hành vi lặp đi lặp lại, gây ra những vấn đề tâm lý nghiêm trọng cho trẻ.
Số trẻ mắc bệnh tự kỷ ngày càng gia tăng, gây lo lắng cho nhiều phụ huynh
Bệnh trong giai đoạn đầu và ở mức độ nhẹ thường không dễ dàng để nhận biết. Tuy nhiên, sự quan sát kỹ lưỡng và quan tâm đến sự phát triển của trẻ có thể giúp phụ huynh nhận ra dấu hiệu của bệnh. Cụ thể, trẻ thường có những đặc điểm sau:
- Giảm kỹ năng giao tiếp, khó tương tác:
Trẻ không cười, không nhìn vào mắt người khác, không tương tác khi người lớn tương tác với họ, thậm chí không phản ứng với bất kỳ tín hiệu nào. Trẻ thường không thể kết bạn, thích chơi một mình và thường nói những câu không liên quan, hoặc thể hiện những hành vi lặp đi lặp lại như gầm gừ,...
- Có các hành vi, chuyển động lặp đi lặp lại, rập khuôn:
Có trẻ có thể lắc lư người ra phía trước và phía sau, vỗ tay hoặc đập đầu vào tường, dậm chân, ngồi yên một chỗ, thường xuyên vặn hoặc nhìn ngón tay của mình trong thời gian dài mà không chán, liên tục chuyển đổi đồ chơi từ tay này sang tay khác,...
- Khó thích ứng với sự thay đổi hoàn cảnh:
Những trẻ mắc hội chứng tự kỷ thường cứng nhắc trong tư duy, gặp khó khăn khi phải hiểu và thích ứng với sự thay đổi. Ví dụ, trẻ có thể đi một con đường cố định để về nhà hoặc đến trường, luôn yêu cầu gia đình tuân theo một lịch trình cụ thể đến từng chi tiết nhỏ, hoặc chỉ ăn một loại thức ăn nhất định,... Khi có thay đổi, trẻ thường phản ứng mạnh mẽ (khóc, cào cấu,...).
- Có biểu hiện chậm phát triển trí tuệ và nhận thức:
Theo nghiên cứu, có đến 70% trẻ mắc hội chứng tự kỷ gặp khó khăn trong việc phát triển trí tuệ, tuy nhiên, mức độ này không nhất thiết là cao. Trẻ mắc tự kỷ thường có sự chậm phát triển nhận thức không đồng đều, đặc biệt là trong việc giao tiếp xã hội. Đôi khi, một số trẻ lại phát triển mạnh mẽ các kỹ năng khác như ghi nhớ số liệu, sáng tạo âm nhạc, nghệ thuật, toán học, hội họa, cơ khí,...
Việc nói chậm, tiếp thu chậm về phát triển từ ngữ giao tiếp là dấu hiệu tự kỷ ở trẻ dễ nhận biết nhất
2. Các yếu tố nguy cơ dẫn đến tự kỷ ở trẻ
Nguyên nhân chính dẫn đến tự kỷ ở trẻ vẫn chưa được xác định rõ. Tuy nhiên, bệnh có thể liên quan đến các rối loạn gen, môi trường hoặc tổn thương não bộ.
- Rối loạn gen:
Đa số các nhà khoa học tin rằng một số gen cụ thể có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ sơ sinh hơn so với trẻ khác. Bệnh có mối liên hệ với yếu tố di truyền. Ví dụ, trẻ sinh ra trong gia đình có anh chị em mắc bệnh tự kỷ cũng có nguy cơ tương tự lên đến 19%, hoặc trường hợp sinh đôi cùng bị tự kỷ rất phổ biến,...
Mặc dù vẫn chưa xác định được chính xác gen nào liên quan trực tiếp đến rối loạn tự kỷ, nhưng bệnh có thể kèm theo các hội chứng có liên quan đến các bộ gen hiếm như: hội chứng nhiễm sắc thể X dễ gãy, hội chứng Williams,...
- Yếu tố môi trường:
+ Trẻ tiếp xúc với cồn (rượu) hoặc trong thời kỳ thai nghén, mẹ đã sử dụng thuốc an thần, thuốc điều trị dạ dày, tá tràng mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ có thể tăng nguy cơ phát triển tự kỷ ở trẻ.
+ Sự thiếu hụt thyroxin trong tuyến giáp của mẹ từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 3 của thai kỳ có thể dẫn đến sự thay đổi trong não thai nhi, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tự kỷ ở trẻ so với trẻ khác.
+ Một lý do khác gây ra tự kỷ là trong 2 tháng đầu thai kỳ, mẹ bầu phải sống trong môi trường sử dụng nhiều thuốc trừ sâu.
+ Mẹ khi mang thai trải qua stress.
Mẹ bầu trải qua căng thẳng trong thời gian mang thai có thể tăng nguy cơ cho trẻ sinh ra mắc chứng tự kỷ.
- Tổn thương não bộ:
Tổn thương não cũng được coi là một trong những nguyên nhân dẫn đến tự kỷ ở trẻ, có thể là do:
+ Trẻ sinh non trước 37 tuần, cân nặng nhẹ (dưới 2.5 kg).
+ Nhiễm khuẩn thần kinh: viêm màng não.
+ Chấn thương sọ não do can thiệp sản khoa; chảy máu não.
+ Ngạt hoặc thiếu oxy não khi sinh,…
3. Phương pháp can thiệp sớm trong điều trị tự kỷ ở trẻ
Tự kỷ là một tình trạng hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc áp dụng phương pháp can thiệp sớm có thể cải thiện sự phát triển của trẻ, bao gồm:
- Phương pháp giáo dục:
Giáo dục được xem là một trong những phương pháp phổ biến trong điều trị tự kỷ. Các trường dành riêng cho trẻ tự kỷ cung cấp các dịch vụ đặc biệt như liệu pháp ngôn ngữ và nghề nghiệp, giúp trẻ học và phát triển.
- Phương pháp y học:
Thuốc có thể hỗ trợ trong việc cải thiện, kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Bác sĩ có thể kê đơn cho trẻ các loại thuốc điều trị như thuốc chống suy nhược hoặc thuốc bổ thần kinh giúp trẻ ổn định hơn, tránh sự quá kích động tự gây tổn thương cho bản thân. Đồng thời, phụ huynh cũng nên bổ sung dinh dưỡng đầy đủ các loại vitamin cần thiết để giảm thiểu các chấn động ở hệ thống thần kinh.
- Phương pháp hành vi:
Một phương pháp điều trị tự kỷ khác là các liệu pháp hành vi giúp giảm các hành vi bắt chước, lặp đi lặp lại hoặc những hành vi không phù hợp, gây gổ ở trẻ. Phụ huynh có thể hướng dẫn trẻ cách xử lý một số hành vi cụ thể, và thường xuyên khuyến khích, động viên khi thấy trẻ có những biểu hiện tích cực.
Các liệu pháp hành vi là một phương pháp điều trị tự kỷ được sử dụng rộng rãi
Hi vọng rằng với những thông tin y khoa hữu ích trong bài viết này sẽ giúp các bậc phụ huynh hiểu thêm về căn bệnh tự kỷ ở trẻ và có khả năng phát hiện bệnh sớm nhất để có điều trị hiệu quả. Nếu quý vị đọc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ tại Bệnh viện Đa khoa Mytour để được tư vấn và giải quyết vấn đề của mình một cách tốt nhất.
