Tư liệu sản xuất là gì? Các yếu tố cấu thành tư liệu sản xuất bao gồm những gì?

1. Tư liệu sản xuất là gì?

Sản xuất là quá trình kết hợp các yếu tố đầu vào như lao động, vốn, nguyên vật liệu, máy móc,… để tạo ra hàng hóa hoặc dịch vụ nhằm sử dụng, trao đổi hoặc mục đích thương mại. Qua đó, doanh nghiệp có thể bán thành phẩm với giá cao hơn giá trị nguyên vật liệu đầu vào. Nhờ vào dây chuyền sản xuất quy mô lớn và công nghệ tiên tiến, sản phẩm và dịch vụ được cải thiện về chất lượng và giảm chi phí.

Sản xuất của cải vật chất là việc con người can thiệp vào tự nhiên để thay đổi các thành phần của nó nhằm tạo ra sản phẩm đáp ứng nhu cầu của con người. Vì nhu cầu cơ bản như ăn, mặc, ở, đi lại, sản xuất là thiết yếu để đáp ứng những nhu cầu này. Sản xuất của cải vật chất là nền tảng tồn tại của xã hội; không có sản xuất, xã hội không thể duy trì. Nó quyết định mọi hoạt động của xã hội và là cơ sở thúc đẩy các hoạt động khác. Sản xuất vật chất giúp con người hoàn thiện và phát triển, đóng vai trò quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của xã hội.

=> Tư liệu sản xuất là các điều kiện vật chất cần thiết để tổ chức quá trình sản xuất trong doanh nghiệp. Nó bao gồm cả các dạng vật liệu được sử dụng làm nguyên liệu trong sản xuất. Trong kinh tế và xã hội học, tư liệu sản xuất là các yếu tố đầu vào như nguyên liệu, lực lượng lao động, công cụ lao động, vốn nhà nước, và tài nguyên thiên nhiên để tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế. Ví dụ, trong xã hội nông nghiệp, tư liệu sản xuất là đất đai và công cụ lao động như cuốc xẻng. Trong xã hội công nghiệp, nó bao gồm hầm mỏ và nhà máy, trong khi ở xã hội tri thức, tư liệu sản xuất là máy tính và văn phòng. Theo nghĩa rộng, nó còn bao gồm các phương tiện phân phối như internet, đường ray xe lửa, và kho chứa hàng. Tư liệu sản xuất về bản chất là tài sản hữu hình mà tổ chức sử dụng để sản xuất hàng hóa hoặc dịch vụ, bao gồm cả tòa nhà văn phòng, thiết bị và máy móc. Hàng tiêu dùng là kết quả cuối cùng của quá trình sản xuất này. Các sản phẩm như ô tô, máy bay và máy móc thuộc lĩnh vực tư liệu sản xuất vì chúng được sử dụng bởi các công ty sản xuất, vận chuyển và cung cấp dịch vụ khác.

2. Tư liệu sản xuất bao gồm những yếu tố nào?

Tư liệu sản xuất bao gồm tư liệu lao động và đối tượng lao động. Quá trình sản xuất của cải vật chất đã phát triển từ việc hái lượm thức ăn bằng các công cụ thô sơ của người nguyên thủy đến việc sử dụng công nghệ hiện đại ngày nay. Mặc dù vậy, bất kỳ quá trình sản xuất nào cũng đều phụ thuộc vào ba yếu tố cơ bản: sức lao động, đối tượng lao động và tư liệu lao động.

• Đối tượng lao động là các yếu tố vật chất mà con người sử dụng tư liệu lao động để tác động lên và biến đổi chúng cho phù hợp với nhu cầu sử dụng. Đối tượng lao động ngày càng đa dạng, con người tạo ra nhiều nguyên vật liệu nhân tạo với tính năng theo ý muốn. Đối tượng lao động chia thành hai loại:
  • Loại có sẵn trong tự nhiên và có thể khai thác trực tiếp, như đất, tôm cá,… thuộc ngành công nghiệp khai thác.
  • Loại đã qua tác động của lao động, được biến đổi thành nguyên liệu, như sợi dệt vải, sắt thép chế tạo máy,… thuộc ngành công nghiệp chế biến.
• Tư liệu lao động là những yếu tố vật chất giúp con người tác động lên đối tượng lao động để tạo ra sản phẩm theo yêu cầu sản xuất. Tư liệu lao động bao gồm:
  • Phương tiện lao động: các yếu tố vật chất cùng với công cụ lao động mà con người dùng để tác động lên đối tượng lao động trong sản xuất.
  • Công cụ lao động: các phương tiện vật chất mà con người trực tiếp sử dụng để biến đổi đối tượng lao động, tạo ra của cải vật chất phục vụ nhu cầu con người. Công cụ lao động cũng là nền tảng trí tuệ, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối lực lượng lao động và đối tượng lao động. Công cụ lao động hiện nay ngày càng được cải tiến với tin học hóa, tự động hóa và trí tuệ hóa, giữ vai trò quyết định đối với năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Hệ thống bình chứa và kết cấu hạ tầng cũng là phần của tư liệu lao động, cần được phát triển song song với sản xuất trực tiếp.

Khi đối tượng lao động kết hợp với tư liệu lao động, chúng tạo thành tư liệu sản xuất, và quá trình lao động sản xuất là sự kết hợp giữa sức lao động và tư liệu sản xuất. Trong hệ thống tư liệu sản xuất, người lao động đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Họ không chỉ là người sử dụng công cụ lao động mà còn là chủ thể sáng tạo trong quá trình sản xuất. Tư liệu sản xuất bao gồm công cụ lao động của con người, và giá trị cùng hiệu quả của nó phụ thuộc vào cách sử dụng của người lao động. Trong quá trình sản xuất, khi công cụ lao động bị hao mòn và trở thành hàng hóa, người lao động không chỉ bù đắp sự hao phí mà còn tạo ra giá trị mới vượt trội. Người lao động là nguồn gốc của mọi quá trình sản xuất hàng hóa, và công cụ lao động là yếu tố không thể thiếu, quyết định năng suất lao động xã hội. Tư liệu sản xuất, bao gồm đối tượng lao động và tư liệu lao động, là những nhân tố thiết yếu cho sản xuất. Không thể sản xuất nếu thiếu tư liệu sản xuất, nhưng tư liệu sản xuất không thể phát huy hiệu quả nếu không có sức lao động của con người. Sức lao động là yếu tố tích cực và sáng tạo duy nhất, đóng vai trò chủ thể trong sản xuất và phát triển tư liệu sản xuất hiện đại, đồng thời hoàn thiện con người.

3. Các loại tư liệu sản xuất

• Tư liệu sản xuất có thể chia thành hai loại chính: tài sản cố định và tài sản lưu động. Trong sản xuất, tư liệu sản xuất chủ yếu hoạt động dưới hai hình thức này để phục vụ việc tái sản xuất đơn giản và mở rộng. Tài sản cố định bao gồm máy móc và thiết bị sản xuất, nhưng cũng có những tư liệu sản xuất không cố định như thiết bị công nghiệp và phương tiện sản xuất. Ngành công nghiệp điện tử là ví dụ về tư liệu sản xuất không cố định, từ máy lắp ráp dây dẫn điện đến thiết bị làm sạch không khí và máy ảnh kỹ thuật số độ phân giải cao.
• Tư liệu sản xuất cũng được phân phối cho các công ty chuyên bán hàng hóa và cung cấp dịch vụ. Các ví dụ bao gồm tông đơ cắt tóc, sơn màu cho họa sĩ, và nhạc cụ cho nhạc sĩ. Tư liệu sản xuất này có thể được bán cho các nhà cung cấp dịch vụ, hỗ trợ họ trong việc cung cấp dịch vụ đến tay khách hàng.
• Còn có tư liệu sản xuất được sử dụng trong lĩnh vực nhà nước và hàng hóa cơ bản của chính phủ, ví dụ như vũ khí và đạn dược dành cho Bộ Quốc phòng. Ví dụ là súng trường chiến đấu và áo giáp quân sự, đây là các loại tư liệu sản xuất đặc thù phục vụ nhu cầu quốc phòng và bảo vệ an ninh.

Hy vọng rằng bài viết đã mang đến cho quý bạn đọc những thông tin giá trị. Chân thành cảm ơn sự quan tâm của các bạn!