Tư Mã Ý là biểu tượng của sự thông minh và sự linh hoạt, biết cách điều chỉnh hành động một cách linh hoạt và kỳ lạ, tạo ra những bước tiến chính xác vào thời điểm thích hợp, điều này vẫn khiến người đời phải ngưỡng mộ và kính trọng.
Cuộc đời của Tư Mã Ý là minh chứng cho sự thành công, khi mà sau bao thăng trầm, ông vẫn là người chiến thắng, và gia tộc Tư Mã giành lấy vị thế quyền lực cao nhất trong giang sơn.
Tư Mã Ý luôn kiên nhẫn và chờ đợi thời cơ để tạo ra những thành tựu vĩ đại, đồng thời xây dựng nền tảng vững chắc cho thế hệ sau.
Hai câu nói kinh điển của Tư Mã Ý về cách hành xử vẫn giữ được giá trị lớn trong thời đại hiện nay.
Câu thứ nhất là: 'Trên con đường, không có kẻ thù'
Tư Mã Ý được nhận xét là một nhà lãnh đạo rộng lượng và khoan dung. Một số quan điểm cho rằng ông là người sâu sắc, biết giữ bí mật khiến người khác không thể đoán được suy nghĩ của mình.
Trong 'Quân Sư Liên Minh', Dương Tu là kẻ thù truyền kiếp của Tư Mã Ý. Dương Tu đã cố gắng loại bỏ Tư Mã Ý nhiều lần, nhưng không thành công và bị Tào Tháo giam giữ.
Tư Mã Ý biết tin về vụ tai nạn của Dương Tu và đã xin được gặp ông. Tào Tháo không hiểu lý do và hỏi tại sao ông muốn gặp kẻ muốn hại mình? Tư Mã Ý nói rằng ông không coi ai là kẻ thù, mà tất cả đều là bạn hoặc thầy. Nói cách khác, ông không oán hận Dương Tu, dù ông ta có âm mưu đối với ông. Tào Tháo đã rất ngưỡng mộ và đánh giá cao Tư Mã Ý sau khi nghe ông nói vậy.
Tư Mã Ý tuân thủ nguyên tắc của mình và đối xử với Dương Tu và Gia Cát Lượng với sự tôn trọng, không có sự oán hận. Thậm chí, ông luôn có khả năng hoà giải cả hai bên trong những thời điểm khó khăn nhất.
Đối thủ lớn thứ hai của ông là Gia Cát Lượng. Sau khi Gia Cát Lượng qua đời vì bệnh tật, Tư Mã Ý đã đến thăm trại quân đội Thục, nơi Gia Cát Lượng từng sinh sống.

Tào Duệ đặc biệt yêu quý một người tên là Tích Tà. Sau khi Tào Duệ qua đời, Tích Tà bị giam giữ, nhưng chỉ có Tư Mã Ý đến thăm, mặc dù ông từng gặp nhiều phiền phức từ Tích Tà. Tư Mã Ý đã sử dụng lòng rộng lượng và trân trọng tấm lòng trung thành của Tích Tà bằng cách mang đến cho ông một bộ y phục để giữ được sự tôn nghiêm cuối cùng trước khi qua đời.
Sự tôn trọng mà Tư Mã Ý dành cho đối thủ của mình thể hiện tấm lòng rộng lớn và lòng hào phóng của ông. Cách ông đối nhân xử thế cho thấy rằng chúng ta nên luôn nhường nhịn và giữ thái độ tôn trọng ngay cả với kẻ thù. Trong công việc, chúng ta nên biết cách học hỏi từ đối phương, tôn trọng họ, bởi vì sự tồn tại của họ giúp chúng ta hoàn thiện hơn, cải thiện bản thân hơn.
Câu thứ hai là: “Bại không hổ, bại không thương”
Nhà Tư Mã Ý có thể tồn tại bền vững và duy trì phong độ hoàn toàn khác biệt so với nhà Tào. Tào Phi thực sự cũng là một lãnh đạo giỏi, nhưng lại sống không đủ lâu, như con trai của ông, Tào Duệ. Trong khi đó, các con trai của Tư Mã Ý vẫn duy trì được sức mạnh và kế thừa trí tuệ của cha mình, điều này phản ánh vào phương pháp giáo dục của ông.
Trong cách nuôi dạy con cái, Tư Mã Ý có một triết lý giáo dục riêng, rất đáng để học hỏi:
Khi thất bại dưới tay Gia Cát Lượng, bị đoạt mất 'tiểu quận trên Lũng Thượng', tướng sĩ của quân Ngụy vô cùng thất vọng. Mặc dù lực lượng của quân Ngụy nhiều gấp nhiều lần quân Thục, nhưng vẫn phải chịu thua trước Gia Cát Lượng. Lúc đó cả hai người con trai của Tư Mã Ý cũng không thể ngồi yên, họ cùng nhau đến gặp cha để phàn nàn.
Nhưng khi đến tận nơi, họ chỉ thấy Tư Mã Ý và quản gia Hầu Cát tỏ ra bình thản, ung dung bình tĩnh đánh Gia Cát Lượng. Hai người con trai lúc đó bực bội.

Tư Mã Ý bình tĩnh hỏi: 'Các con muốn tham chiến, hay muốn đối đầu? Những kẻ ham thắng, luôn muốn chiến thắng người khác liệu có thể thắng đến cuối cùng không? Tham chiến, trước hết phải rèn luyện bản lĩnh, nhìn thất bại không có gì đau lòng cũng không có gì phải xấu hổ, mới thực sự có thể cười đến cuối cùng'.
Trong cuộc sống, chúng ta sẽ gặp nhiều lúc không như ý, phải đối mặt với thất bại và khó khăn. Người ta thường nói, không thể thay đổi hoàn cảnh nhưng có thể thay đổi cách tiếp nhận.
Tư Mã Ý đã trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc đời, thắng cũng nhiều, thất bại cũng không ít, nhưng cuối cùng vẫn là người chiến thắng. Con trai ông cũng theo đuổi tinh thần này, không kém cạnh ai.
Cuộc sống thực tế như vậy. Một đời dài, một thất bại không thể định đoạt tất cả, đừng bỏ cuộc quá sớm. Thời gian và cơ hội còn nhiều, vì sao phải kết luận cho mình sớm?
Do đó, trong cuộc sống, nếu gặp thất bại, hãy đứng lên và bắt đầu lại từ đầu. Thất nghiệp, phá sản chỉ là một bước dừng, nếu tiếp tục, vẫn còn cơ hội lật ngược tình thế.