
Từ thân phận bị đoạ đày khốn cùng, Thuý Kiều đã trở thành vị quan toà cầm cán cân công lí. Điều đó được thể hiện sâu sắc trong đoạn trích “Thuý Kiều báo ân báo oán” (Truyện Kiều - Nguyễn Du). Trước khi gặp Từ Hải. Kiều đau xót với thân phận gái lầu xanh “thanh lâu hai lượt thanh y hai lần”. Nàng từng bị bao kẻ giày vò, lừa gạt, đánh đập: Bạc Bà, Bạc Hạnh, Mã Giám Sinh, Sở Khanh, Ưng Khuyển,... Nhưng sau khi đến với Từ Hải, nàng có được danh phận xứng đáng với tài đức của mình và “báo ân báo oán” trở thành vị quan toà cầm cán công lí. Nàng Kiều duyên dáng, thuỳ mị, 'e lệ nép vào dưới hoa' ngày nào, giờ đây đối diện với những ân nhân và cừu nhân của mình , nàng dường như đã hoá ra một con người khác. Với Thúc Sinh, người đã nặng lòng với Thuý Kiều mà giấu cha mẹ, giấu vợ lén cứu nàng khỏi lầu xanh, Thuý Kiều đã trả ơn xứng đáng. Khi chàng Thúc được 'gườm mời đến' 'Mặt như chàm đổ, mình dường dẽ run' thì Thuý Kiều chân tình hỏi han “Lâm Tri người cũ, chàng còn nhớ không”. Để rồi sau đó nàng “báo ân” cho xứng với những nghĩa tình của chàng ngày trước:
“Gấm trăm cuốn, bạc nghìn cân.
Tạ lòng, dễ xứng báo ân gọi là...'.
Với Hoạn Thư, vợ Thúc Sinh, người phụ nữ 'quỷ quái ranh ma', đã âm thầm bị bắt để người ta thấy nỗi nhục của cả hai. Thuý Kiều không thể quên nỗi nhục đó, nghĩ rằng tội của Hoạn Thư đáng chết một trăm lần. Đối diện với người phụ nữ đó, Thuý Kiều dùng giọng châm biếm để đối xử như cách mà Hoạn Thư đã đối xử với cô:
'Tiểu thư cũng có bây giờ đến đây!
Đàn bà dễ có mẩy tay,
Đời xưa mấy mặt, đời này mấy gan!”
Nàng cũng cẩn thận nhắc nhở mụ ta về 'luật nhân quả' trong cuộc sống: 'Càng cay đắng, càng gặp oan trái nhiều'. Nhưng sau khi nghe Hoạn Thư bào chữa một cách ranh ma nhưng cũng có tình có lý:
“Tôi chỉ là một phụ nữ nhỏ nhoi,
Ghen tuông là một trong những tình cảm thường gặp của con người...'”.
Kiều đã lòng rộng mà tha thứ cho người này.
