Tư vấn cùng chuyên gia nhãn khoa về bệnh viêm tổ chức hốc mắt

1. Nguyên nhân gây viêm tổ chức hốc mắt là gì? 

Viêm tổ chức hốc mắt thường là hậu quả của các bệnh lý như chứng chắp mắt, lẹo mắt, viêm xoang, viêm đường hô hấp trên, dị vật trong hốc mắt, suy giảm miễn dịch hoặc biến chứng của bệnh tiểu đường,... Cụ thể, các nguyên nhân bao gồm:

• Viêm xoang gần mũi (đặc biệt là viêm xoang sàng), viêm răng lan đến hốc mắt hoặc bị viêm hốc mắt khu trú (như viêm túi lệ, viêm tuyến lệ, lẹo nhiễm trùng, viêm toàn nhãn);

• Viêm tổ chức hốc mắt do chấn thương do dị vật, gãy xương hốc mắt thường gặp ở những người làm công việc như thợ hàn, công nhân xây dựng, người làm việc trong môi trường nguy hiểm,...;

• Hậu quả của phẫu thuật hốc mắt, nhãn cầu, viêm xoang gần mũi hoặc viêm nội nhãn;

• Nhiễm khuẩn từ xoang mũi, nhiễm trùng máu, viêm ở khuôn mặt lan qua tĩnh mạch,...;

• Sử dụng thuốc không đúng chỉ định, sử dụng corticoid trong thời gian dài gây ức chế miễn dịch, kháng sinh không đúng cách.

Viêm xoang cạnh mũi là một trong những nguyên nhân gây viêm tổ chức hốc mắt

Một số yếu tố dẫn đến viêm tổ chức hốc mắt bao gồm:

• Do virus: phổ biến nhất là virus herpes;

• Do vi khuẩn: phổ biến nhất là các loại vi khuẩn gram âm như phế cầu khuẩn, tụ cầu vàng, liên cầu tan huyết nhóm b, liên cầu khuẩn, vi khuẩn kỵ khí và các loại khác. Trẻ em thường bị nhiễm H.influenzae (ít xảy ra ở trẻ đã tiêm vắc xin phòng bệnh này), trong khi người lớn thường bị nhiễm liên cầu, tụ cầu, Bacteroides. Trong trường hợp bị áp xe răng, thường là hỗn hợp vi khuẩn kỵ khí và ưa khí, nếu bị chấn thương thường là vi khuẩn gram âm;

• Do nấm và ký sinh trùng: bao gồm các loại nấm men và 2 loại nấm sợi (aspergillus, fusarium). Nguyên nhân khiến chúng xâm nhập vào cơ thể bệnh nhân có thể do môi trường không đảm bảo vệ sinh, sử dụng corticosteroid kéo dài, hoặc sử dụng kháng sinh không đúng phác đồ điều trị.

2. Các dấu hiệu nhận biết viêm tổ chức hốc mắt

Khi gặp viêm tổ chức hốc mắt, bệnh nhân thường xuất hiện các dấu hiệu sau đây:

• Mi bị sưng, đỏ và cảm thấy đau;

• Mắt đau, đỏ, mờ, hoặc có hiện tượng song thị;

• Đau đầu kiểu viêm xoang, sổ mũi, nghẹt mũi, đau răng,...;

• Mắt bị lồi, hạn chế vận động và đau hơn khi di chuyển mắt;

• Trong các trường hợp nặng, có thể gặp các triệu chứng bệnh lý thần kinh như rối loạn thị giác, tổn thương đồng tử hướng ánh sáng;

• Sưng vùng xung quanh mắt, giảm cảm giác xung quanh hốc mắt, cứng cơ và sưng nề giữa kết mạc và cơ bóc mạc, hoặc dịch ứ dụi dưới màng xương hốc mắt khi kiểm tra bằng máy CT.

Viêm tổ chức hốc mắt có thể khiến mắt của bệnh nhân đỏ, nhòe, hoặc gặp vấn đề về thị lực,...

Viêm tổ chức hốc mắt là một bệnh lý nghiêm trọng có nguy cơ cao về biến chứng. Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời từ giai đoạn đầu, bệnh có thể gây ra nhiều vấn đề nguy hiểm như:

• Áp xe hốc mắt;

• Tắc xoang có thể dẫn đến tử vong do nhiễm trùng máu;

• Suy giảm hoặc mất thị lực do viêm tổ chức hốc mắt;

• Viêm màng não.

3. Viêm tổ chức hốc mắt  được chẩn đoán thông qua những phương pháp nào? 

Ngoài các triệu chứng lâm sàng, bác sĩ sử dụng một số phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng để phát hiện viêm tổ chức hốc mắt:

• Xét nghiệm: kiểm tra máu để phát hiện các chỉ số viêm nhiễm;

• Siêu âm: dùng để phát hiện sự tồn tại của dịch xung quanh nhãn cầu;

• Chụp CT xoang và hốc mắt để xác định các vấn đề như áp xe hốc mắt, dị vật, hoặc huyết khối trong xoang mũi;

• Thăm dò vết thương: thu thập mẫu mủ từ ổ áp xe hoặc hốc mắt để kiểm tra vi khuẩn.

Chẩn đoán phân biệt với các bệnh lý khác:

• Sử dụng CT scan giúp phân biệt viêm tổ chức hốc mắt với những bệnh như Basedow, viêm tuyến lệ không gây đau mắt như vận nhãn, hay lồi mắt do viêm giả u;

• Sử dụng siêu âm để phát hiện sự hiện diện của canxi trong khối u nội nhãn;

• Phân biệt với bệnh sarcoidose: một loại bệnh toàn thân có thể ảnh hưởng đến hốc mắt. Cần thực hiện xét nghiệm miễn dịch và chụp X-quang phổi.

4. Phương pháp điều trị viêm tổ chức hốc mắt

Trong quá trình điều trị viêm tổ chức hốc mắt, cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Trong trường hợp cấp tính, cần thực hiện cấp cứu để tránh biến chứng như tắc xoang, viêm màng não và nhiễm khuẩn huyết;

• Bệnh nhân nên được điều trị tại bệnh viện để theo dõi tình trạng bệnh;

• Sử dụng kháng sinh theo chỉ định;

• Phát hiện và điều trị các vấn đề như viêm đường hô hấp trên, viêm xoang;

• Cân nhắc điều trị ngoại khoa khi cần thiết.

Sử dụng xét nghiệm công thức máu để chẩn đoán viêm tổ chức hốc mắt

Về phương pháp điều trị cụ thể:

• Bệnh nhân cần nhập viện ngay và được tham vấn, hội chẩn bởi các chuyên gia tai mũi họng kết hợp với chuyên khoa bệnh nhiễm trùng;

• Trong giai đoạn sớm, sử dụng kháng sinh phổ rộng trong vòng 48 - 72 giờ bằng đường tiêm tĩnh mạch ở liều cao, điều trị các loại vi khuẩn Gram âm, Gram dương, vi khuẩn kỵ khí. Sau đó, tiếp tục sử dụng ít nhất 1 tuần, sau khi đã nuôi cấy và phân lập vi khuẩn, tiếp tục duy trì kháng sinh đặc hiệu;

• Nếu cần thiết, thực hiện cắt gân gốc mắt hoặc mở góc mắt ngay khi bị tăng nhãn áp hoặc ảnh hưởng đến thị thần kinh;

• Trong trường hợp cần thiết, sử dụng thuốc xịt chống sung huyết trong 3 ngày hoặc điều trị viêm xoang nhanh chóng bằng corticosteroid;

• Thực tế, việc sử dụng corticosteroid trong điều trị viêm tổ chức hốc mắt vẫn gây tranh cãi. Nếu phải sử dụng corticosteroid điều trị toàn thân, nên chờ khoảng 24 - 48 giờ sau khi đã tiêm đủ 3 - 4 liều kháng sinh qua đường tĩnh mạch.