Buzz
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, mỗi người có một kiểu nhận thức khác nhau, một cách suy nghĩ khác nhau, và tương ứng với đó là các cách học ngoại ngữ hiệu quả phù hợp (Oxford, 1990). Loạt bài viết “Từ nhận thức của mỗi người đi đến lựa chọn cách học ngoại ngữ hiệu quả” sẽ giúp người đọc hiểu được bản thân thuộc kiểu nhận thức gì, và từ đó đưa ra các gợi ý về cách học ngoại ngữ phù hợp nhất với từng kiểu nhận thức, thông qua các ví dụ cụ thể trong bài thi IELTS. Tiếp nối series, bài viết này sẽ phân tích khía cạnh thứ 4 trong 6 khía cạnh của nhận thức: Kiểu xử lý nhiều dữ liệu đầu vào (processing inputs).
Key Takeaways
Phần tiếp theo sẽ giới thiệu các đặc điểm nổi bật của 2 nhóm Chi tiết và Toàn cảnh để người đọc nhận biết kiểu tiếp cận quy tắc ngôn ngữ của chính bản thân, từ đó chọn các cách học ngoại ngữ hiệu quả.
Phân loại các phương pháp học ngoại ngữ một cách hiệu quả
Chi tiết (Field-Independent)
Những người xử lý thông tin theo hướng Chi tiết có thể xử lý các phần thông tin ngôn ngữ khác nhau cùng 1 lúc và thường bóc tách các chi tiết ra khỏi ngữ cảnh để hiểu rõ hơn. Họ có thể làm các bài tập bao gồm nhiều bước khác nhau (Ví dụ: Dạng bài tìm thông tin trong bài khóa rồi điền vào các đoạn tóm tắt Reading). Tính cách những người thuộc nhóm này sẽ thường độc lập, tự tin và cạnh tranh hơn những người thuộc nhóm Toàn cảnh.
Trong quá trình học ngoại ngữ, những người thuộc nhóm Chi tiết có thể tự lên kế hoạch, hệ thống học cho bản thân. Họ thích quá trình tự làm, tự sai và chữa lại, thay vì được đưa đáp án ngay từ đầu. Trong môi trường học tập, họ sẽ thích các hoạt động có tính cạnh tranh như câu đố, bài tập giải câu đố và các bài cần sự tập trung cá nhân cao, và thường không thích nhận các lời khen từ giáo viên như “Làm tốt lắm”, “Cố lên nhé”...
Khung cảnh tổng thể (Phụ thuộc vào lĩnh vực)
Mặt khác, những người xử lý thông tin theo hướng Toàn cảnh sẽ thường nhìn lướt thông tin và nắm được nội dung chính, bức tranh toàn cảnh. Tuy nhiên, họ sẽ gặp đôi chút vấn đề với các bài tập gồm nhiều bước, cần phân tích chi tiết từng từ (Ví dụ như dạng True/False/Not Given trong Reading yêu cầu phân tích chi tiết các trạng từ, lượng từ, động từ khuyết thiếu… trong câu hỏi để đối chiếu với thông tin trong bài khóa). Tính cách những người thuộc nhóm này sẽ thường hòa đồng hơn những người thuộc nhóm Toàn cảnh.
Trong quá trình học ngoại ngữ, những người thuộc nhóm Toàn cảnh sẽ thích các hoạt động có tính hợp tác và tương tác giao tiếp cao. Họ muốn được giáo viên cung cấp sẵn đáp án rồi cùng phân tích và được giáo viên đặt ra các mục tiêu rõ ràng, có hệ thống để họ làm theo. Họ thích được quan sát cách giải bài, xem người khác làm mẫu trước và làm theo, hơn là tự thử và tìm ra đáp án cho mình. Những lời động viên, lời khen của giáo viên sẽ có ảnh hưởng rất lớn đến động lực học của nhóm này.
Phần tiếp theo của bài viết sẽ gợi ý một số cách học ngoại ngữ hiệu quả được các nghiên cứu chứng minh là phù hợp và hiệu quả nhất với từng kiểu xử lý thông tin, cụ thể là trong quá trình học ngoại ngữ.
Phương pháp học ngoại ngữ hiệu quả tương đương
Với những cá nhân thuộc nhóm Chi tiết
Vì những người xử lý dữ liệu theo hướng Chi tiết có thể phân tách các phần ngôn ngữ khác nhau, những chiến lược kiểm soát tình cảm/cảm xúc (affective strategies) như giảm lo lâu bằng cách thiền định, nghe nhạc không lời khi làm việc…) và tự động viên bản thân (self-encouragement strategies) bằng cách viết nhật ký, dán các note tự khích lệ quanh không gian học... sẽ có thể giúp họ tập trung tốt hơn trong quá trình làm bài.
Ngoài ra, một vốn hiểu biết về văn hóa US-UK và các nước nói tiếng Anh khác ( 1 phần của Nhóm chiến lược giao tiếp xã hội - social strategies) được Shi (2011) chỉ ra là sẽ giúp những người học thuộc nhóm này cải thiện quá trình đọc hiểu cũng như nói và viết tiếng Anh. Người học càng biết nhiều về 1 ngôn ngữ và văn hóa đằng sau nó, họ sẽ càng có thêm động lực và ham thích học ngôn ngữ đó hơn, và từ đó sẽ luyện tập nhiều hơn, đặc biệt là theo hướng độc lập đặc trưng của những người xử lý dữ liệu theo hướng Chi tiết (Bostrom, 2006, p. 183).
Khi xem phim, người học nên chọn các bộ phim có phần lồng tiếng là tiếng Anh để tăng phản xạ nghe và luyện phát âm, cũng như bật phụ đề tiếng Anh để ghi lại những từ vựng mới. Ban đầu người học có thể gặp khó khăn vì không thể hiểu hết các lời thoại, nhưng việc này đồng thời cũng sẽ luyện cho người học khả năng đoán nghĩa của từ qua ngữ cảnh - một kĩ năng cực kỳ có ích trong quá trình làm bài IELTS Reading.
Tương tự, qua việc học tiếng Anh qua các bài hát, học viên có thể dễ dàng nhớ cách phát âm của từng từ, cũng như các ngôn ngữ thông tục, để nâng cao vốn từ vựng Speaking của mình.
Đối với những người nằm trong nhóm Phụ thuộc vào lĩnh vực
Khác với nhóm Chi tiết, những người xử lý inputs theo nhóm Toàn cảnh thường bị ảnh hưởng nhiều từ bên ngoài (như giáo viên, bạn bè cùng học…). Vì vậy, họ sẽ phù hợp với các chiến lược xã hội liên quan đến việc học nhóm, ví dụ như bắt cặp để thảo luận bằng tiếng Anh để cải thiện kỹ năng nói, cũng như cùng nhau động viên và hỗ trợ tinh thần. Các hoạt động như Language Cafe (đi cà phê và luyện tập tiếng Anh với cộng đồng, nhóm) cũng như các dự án giảng dạy và học tiếng Anh sẽ phù hợp với nhóm Toàn cảnh bởi tính cách hướng ngoại, hòa đồng thường thấy.
Ngoài ra, học viên thuộc nhóm này nên trao đổi trực tiếp với giáo viên về lộ trình học ngay từ đầu để có mục tiêu rõ ràng cho mỗi buổi học, cũng như nhận xét cụ thể sau mỗi buổi, vì đây sẽ là chiến lược cảm xúc hiệu quả, giúp những học viên nhóm Toàn cảnh có định hướng và động lực học tiếng Anh tốt hơn.
