Hành vi nhập làn không phải là hiếm trên đường, nhưng cũng thường gây ra tranh cãi khi xác định ai chịu trách nhiệm. Mỗi quốc gia có quy định riêng về vấn đề này, nhưng phần lớn, xe chuyển làn thường được coi là có lỗi nhất.
Mỹ
Trong hầu hết các vụ tai nạn, xe nhập làn thường chịu trách nhiệm. Xe đi thẳng thường được ưu tiên, trong khi xe chuyển làn cần phải đánh giá đúng tình hình để thực hiện thao tác một cách an toàn, bao gồm đảm bảo khoảng cách an toàn, duy trì tốc độ phù hợp, và thực hiện tín hiệu chuyển làn đúng cách...
Một tình huống nhập làn hoàn hảo, với các xe duy trì khoảng cách và tốc độ an toàn. Ảnh: Parkside Motors
Tuy nhiên, trách nhiệm của xe đang di chuyển trên làn được nhập cũng không thể loại trừ hoàn toàn. Nếu họ vi phạm luật giao thông, chẳng hạn đi quá tốc độ, họ cũng sẽ phải chịu trách nhiệm. Đôi khi, họ có thể chịu toàn bộ trách nhiệm. Ví dụ, nếu có tài xế cảm thấy bị chặn đường và tăng tốc để cản trở xe chuyển làn (mặc dù thao tác của họ đúng).
Úc
Trách nhiệm của xe chuyển làn được quy định rõ ràng ở mọi quốc gia, và Úc không phải là ngoại lệ. Theo quy định, xe chuyển làn phải đảm bảo có đủ khoảng trống để chuyển làn an toàn và nhường đường cho các xe khác trên làn đường mình muốn nhập.
Luật giao thông ở Úc cũng yêu cầu tất cả tài xế phải luôn giữ khoảng cách an toàn. Nếu tất cả mọi người tuân thủ luật này, việc chuyển làn sẽ dễ dàng hơn. Các xe đi thẳng thường được khuyến khích nhường đường cho các xe chuyển làn, thay vì cố gắng chặn đứng. Tùy theo tình huống cụ thể, việc xác định trách nhiệm sẽ được đánh giá cùng nhau giữa các bên liên quan.
Hầu hết các quốc gia đều đồng thuận về trách nhiệm của xe chuyển làn, nhưng 'nhiệm vụ' của xe đi làn bên cũng phụ thuộc vào tình huống cụ thể. Ảnh: News
Đức
So với Úc và Mỹ, Đức đánh giá cao trách nhiệm của xe đi thẳng. Các chuyên gia an toàn giao thông ở Đức nhấn mạnh rằng khi xảy ra va chạm, không chỉ có xe chuyển làn chịu trách nhiệm. Mọi người lái xe gần làn đường sắp kết thúc cần nhường đường cho xe chuyển làn và đảm bảo thao tác diễn ra một cách an toàn.
Theo ADAC, câu lạc bộ ô tô lớn nhất châu Âu, cũng chỉ ra rằng nhiều trường hợp tòa án đã quyết định người lái xe vào làn phải chịu một phần trách nhiệm pháp lý.
Pháp
Các tài xế chuyển làn mắc lỗi nhập làn quá chậm (không đảm bảo tốc độ), không bật đèn xi nhan, đánh giá sai khoảng cách để nhập làn, chuyển nhiều làn một lúc... cũng thường dễ gây ra tai nạn giao thông. Do đó, trách nhiệm của họ khá rõ ràng.
Dù đi làn nào, các xe đều có trách nhiệm đảm bảo an toàn giao thông cho cả bản thân và những người xung quanh. Ảnh: Le Soleil
Trong khi đó, luật không quy định những người lái xe ở làn kế bên phải nhường đường cho xe chuẩn bị nhập làn, nhưng vẫn yêu cầu họ lái xe an toàn. Điều này chỉ ra rằng, trong trường hợp xảy ra va chạm, họ có thể chịu trách nhiệm về việc lái xe quá nhanh, không giữ khoảng cách an toàn, không quan sát tình hình một cách cẩn thận, sử dụng chất kích thích làm giảm khả năng lái xe…
Một trường hợp phổ biến là nhiều tài xế cố gắng không nhường đường dù xe nhập làn đã hoặc đang chuyển làn. Trong tình huống này, họ có thể phải chịu toàn bộ trách nhiệm vì đã tạo ra một tình huống nguy hiểm.
Việt Nam
Theo Luật giao thông đường bộ 2008, trên đường có nhiều làn đường cho xe đi cùng chiều và được phân biệt bằng vạch kẻ phân làn đường, người điều khiển phương tiện phải cho xe đi trong một làn đường và chỉ được chuyển làn ở những khu vực cho phép.
Hiện trường vụ tai nạn giao thông ở cao tốc Cam Lộ - La Sơn. Nguyên nhân ban đầu được cho là do xe ô tô con vượt bên phải rồi lại tạt sang trái, va vào đầu xe container dẫn đến tai nạn. Ảnh: CAND
Theo Nghị định số 100/2019/NĐ-CP, Phạt tiền từ 400.000 đồng đến 600.000 đồng đối với người điều khiển phương tiện giao thông chuyển làn đường không có tín hiệu báo trước hoặc không đúng nơi cho phép.
Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với người điều khiển phương tiện giao thông không tuân thủ các quy định khi vào hoặc ra đường cao tốc; điều khiển xe ô tô chạy ở phần lề đường của đường cao tốc hoặc làn dừng xe khẩn cấp; chuyển làn đường không đúng khu vực cho phép hoặc không có tín hiệu báo trước trong quá trình chạy trên đường cao tốc. Bên cạnh việc xử phạt tiền, người điều khiển phương tiện giao thông còn bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe trong khoảng 01 tháng đến 03 tháng.
Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 12.000.000 đồng đối với người điều khiển phương tiện giao thông chuyển làn đường không đúng quy định gây tai nạn giao thông. Bên cạnh đó còn bị tước quyền sử dụng Giấy phép lái xe trong khoảng 02 tháng đến 04 tháng.
Tuy nhiên, việc xác định trách nhiệm thuộc về ai hoặc cả hai bên cùng có lỗi sẽ phải xem xét từng trường hợp cụ thể. Ví dụ, xe đi thẳng có thể vi phạm luật giao thông bằng cách chạy quá tốc độ, sử dụng chất kích thích, hoặc uống rượu bia...