Buzz
Văn bản Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga tốt nhất, ngắn gọn, bao gồm dàn ý chi tiết, sơ đồ tư duy và các mẫu văn được tổng hợp và lựa chọn từ những bài văn xuất sắc của học sinh lớp 9. Hi vọng rằng với phân tích này, các bạn sẽ phát triển và viết văn tốt hơn.
Top 40 Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga – mẫu 1
Truyện Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu nổi tiếng với tinh thần trung, hiếu, tiết, nghĩa và lên án thái độ phản, trái, đố kỵ, bất nhân bất nghĩa. Lục Vân Tiên là một anh hùng văn võ toàn tài, thể hiện toàn bộ ước mơ và lý tưởng của tác giả. Đoạn văn Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga mô tả về trận đấu đầu tiên của Lục Vân Tiên và là cơ hội để hai nhân vật chính gặp nhau lần đầu, một cách giới thiệu nhân vật phổ biến trong văn học tự sự. Đoạn văn nổi bật khí phách anh hùng và tinh thần nghĩa khí của Lục Vân Tiên, cũng như lòng biết ơn và lưu luyến của Kiều Nguyệt Nga.
Sau khi chia tay thầy giáo, Vân Tiên lên đường khám phá thế giới, trong thời gian đó, anh đã gặp một băng cướp làm cho cả làng hoảng loạn. Khi hỏi nguyên nhân, Vân Tiên không do dự đề nghị tiêu diệt băng cướp:
“Tôi sẵn lòng làm người anh hùng”
“Giải thoát người khỏi gian khó lúc này”
Bất chấp sự ngăn cản và khuyên bảo của mọi người, Vân Tiên vẫn quyết tâm tiến về phía trước.
Đoạn đầu tiên mô tả Vân Tiên đi tìm vũ khí:
“Vân Tiên lại đến bên lề đường”
“Vụt cây thành gậy, họ làng cản vô duyên”
Dù gậy làm từ cây là một vũ khí rất đơn giản trước mặt băng cướp nổi tiếng, nhưng nó lại là minh chứng cho sự dũng cảm của Vân Tiên. Phong cách chiến đấu của anh ta là công khai, trung thực và đầy đạo đức như các anh hùng lớn: gọi tên và chỉ trích kẻ thù. Kẻ thù hoảng sợ và kêu gọi quân lính vây bắt. Vân Tiên một mình đối mặt với họ:
“Tiếng la hò rền về mọi phía”
Vội vàng vứt gươm giáo để tìm đường chạy ngay lập tức
Phong Lai không kịp phản ứng
Bị Vân Tiên đánh một cú gậy, kẻ thù thất thủ và bị thương tổn
Trận đánh kết thúc nhanh chóng như trong truyện cổ tích. Kẻ đọc chưa kịp hồi hộp thì quân giặc dường như chỉ chờ Vân Tiên đến là bỏ chạy và chịu chết. Đó không phải là một trận đánh bằng vũ lực mà là một trận đánh chính nghĩa chống lại sự tà ác. Sau khi diệt trừ băng cướp, là cuộc gặp gỡ với một người phụ nữ gặp nạn. Điều đặc biệt là cuộc gặp gỡ này chỉ có sự trò chuyện, với người hỏi và người trả lời, không có miêu tả khác. Dường như Vân Tiên chỉ thu thập thông tin thông qua lời nói: Vân Tiên nói, “Hỏi: AI ở trong xe này?”. Rồi lời trả lời và những tiếng khóc:
“Xin đừng vội ra khỏi đó”
“Em là phận nữ, anh là phận nam”
...
Chưa bao giờ có mối hận thù như thế này trước đây hay sau này
Trong hai người, ai là tớ và ai là thầy?
Tiếp theo, Nguyệt Nga nói một câu duy nhất: 'Vân Tiên nghe được là đã cười ngay'
Liệu rằng việc nhận ân huệ có phải dễ dàng không?
Xin hãy nói rõ, việc trả ơn liệu có dễ dàng không?
Bây giờ đã rõ nguồn gốc của vấn đề
Liệu có ai suy tính rằng việc này thực sự quan trọng hơn không?
Hãy nhớ rằng, tôn trọng nhân phẩm là vô cùng quan trọng
Trở thành một người như vậy cũng không phải là việc dễ dàng
Mặc dù chỉ là một cuộc hỏi đáp, nhưng câu hỏi của Vân Tiên cho thấy sự trí tuệ và sự lớn lao của anh. Câu hỏi được đặt ra một cách mạnh mẽ: muốn phân biệt rõ ràng giữa nam và nữ, muốn hiểu rõ về quá trình và nguyên nhân của vụ tai nạn, và muốn phân biệt rõ ràng vị trí giữa tớ và thầy. Ngay cả trong những hành động anh hùng, Vân Tiên cũng không muốn mơ hồ với việc làm ơn. Đó là một con người rất đáng kính. Nụ cười của anh mới thực sự là dịu dàng. Chỉ qua cuộc trả lời và hỏi đáp, tính cách của Vân Tiên được thể hiện rất đẹp đẽ. Câu trả lời của Nguyệt Nga cũng thể hiện phẩm chất hiền lành của cô. Cô luôn vâng lời cha mẹ:
“Con không dám phản đối cha mẹ”
Dù có phải đi xa hàng nghìn dặm, con cũng phải tuân theo
...
Người ta tưởng rằng việc trả đũa là việc làm đúng đắn
Lấy chi cho phỉ tấm lòng cùng ngươi”
Luôn muốn theo đạo đức, đó là tâm hồn của nàng.
Trích đoạn Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga được phân tích.
1, Mở bài: Giới thiệu tác phẩm và đoạn trích:
Truyện thơ Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu là một trong những tác phẩm Nôm nổi tiếng.
Đoạn “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” miêu tả sự gặp gỡ đầu tiên của hai nhân vật chính.
2, Thân bài
a, Tình huống gặp gỡ - Lục Vân Tiên đánh cướp:
- Khi Kiều Nguyệt Nga bị cướp trên đường, Lục Vân Tiên ngẫu nhiên đi qua và ngay lập tức can thiệp để cứu giúp.
- Trận đánh cướp là dịp cho Lục Vân Tiên khoe tài võ thuật, trí tuệ và sức mạnh của mình:
+ “Bẻ cây làm gậy để tiêu diệt bọn cướp”: câu thơ này thể hiện quyết đoán và dũng cảm của Lục Vân Tiên trong việc đối mặt với tình huống nguy hiểm.
+ “Kêu rằng: Đừng làm kẻ hung ác!/Hãy làm người có ích cho dân chúng.”: Hai dòng thơ này thể hiện tính cách nhân từ và minh bạch của Lục Vân Tiên. Trước khi hành động, anh ta lý giải lý do và mục đích của việc can thiệp, không che đậy hay lừa dối.
+ Trận đánh đầy cam go, “bốn phía vây bắt gian nguy”, nhưng cũng là cơ hội để Lục Vân Tiên thể hiện tài năng: “thần đột hữu xuất thế/ Giống như Triệu Tử trong cuộc đại chiến Đương Dang”.
- So sánh về hình ảnh giữa Lục Vân Tiên và anh hùng lịch sử Triệu Tử, với hành động mạnh mẽ và từ ngữ sắc bén, toát lên sức mạnh của nhân vật.
- Sau trận đánh, kẻ cướp tan tác, vũ khí bị bỏ rơi, và thủ lĩnh Phong Lai đã bị Lục Vân Tiên tiêu diệt.
- Như những tiếng reo hò ăn mừng chiến thắng, hành động của Lục Vân Tiên trong trận đánh đã biến anh thành một anh hùng vĩ đại, bảo vệ những người yếu đuối và tiêu diệt ác để bảo vệ nhân dân.
b, Cảnh Lục Vân Tiên gặp Kiều Nguyệt Nga:
- Tính cách và phẩm chất của Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga được thể hiện qua cách họ đối xử và trả ơn lẫn nhau.
- Khi nghe tiếng khóc từ xe ngựa, Vân Tiên quan tâm và hỏi thăm, cho thấy lòng nhân ái khi nhìn thấy hai cô gái gặp nguy, và khẳng định đã đẩy lui kẻ gian.
+ Ngăn cản hai cô gái rời khỏi xe: theo tư tưởng nam nữ thụ thụ bất thân của thời xưa.
+ Hỏi tên và nguyên nhân của hai người gặp nạn trên đường.
- Sử dụng ngôn từ giản dị để mô tả trận đánh, sau đó chuyển sang lối viết trang trọng trong đoạn hội thoại, cho thấy cả hai nhân vật đều có trình độ, tôn trọng giáo dục.
- Sau khi biết Lục Vân Tiên là người cứu mình, Kiều Nguyệt Nga kể lại sự việc: cô và tì thiếp đang trên đường đến nơi cha làm quan, gặp cướp và may mắn được Vân Tiên cứu giúp. Tính cách và giáo dục của cô được thể hiện qua những lời:
+ Con không dám phản bác cha: tôn trọng cha mẹ hơn hết, không ngại khó khăn.
+ Dù có phải hy sinh danh dự cả đời: danh dự quan trọng hơn tất cả.
+ Cảm kích và muốn báo ơn Vân Tiên bằng cách mong anh đi cùng để cha con có thể báo đáp.
- Thông qua đây, chúng ta thấy Kiều Nguyệt Nga là một nhân vật hiếu thuận, lễ phép, biết ơn, có học thức và lòng nghĩa.
- Khi được Nguyệt Nga đề nghị tạ ơn, Vân Tiên từ chối: “Làm việc nên dựa vào lòng biết ơn/ Nhớ câu lời người đại nhân dạy/ Làm việc theo điều đó không phải là anh hùng”.
+ Tăng cường thêm phẩm chất trượng nghĩa của con người.
+ Phản ánh triết lý sống của người đàn ông trong thời kỳ phong kiến: chỉ thấy nên làm việc nghĩa mới thực sự là anh hùng.
- Tác giả thông qua nhân vật Lục Vân Tiên nhắc nhở về những nguyên tắc cần có của một người đàn ông, và thông qua Kiều Nguyệt Nga ca ngợi vẻ đẹp tinh thần của phụ nữ Việt Nam.
c, Nghệ thuật đoạn trích:
- Nghệ thuật miêu tả nhân vật chủ yếu dựa vào đối thoại và hành động, ít sử dụng miêu tả về ngoại hình và tâm trạng, vì tác giả sáng tác trong điều kiện không có thị giác, nên truyện được ghi chép lại dựa trên kí ức. Tính cách và phẩm chất của nhân vật được phác họa qua lời nói và hành động.
- Sử dụng ngôn ngữ thơ mộc mạc, phản ánh cách diễn đạt hàng ngày, rất Nam Bộ. Thể thơ lục bát dễ nhớ.
- Sử dụng nhiều hình ảnh so sánh, điển tích và luận điểm triết học.
3, Kết bài:
- Tóm tắt nội dung: Đoạn thơ ca ngợi những phẩm chất đẹp của người Nam Bộ và người Việt Nam nói chung. Đồng thời, đoạn thơ cũng mở đầu cho mối quan hệ giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga.
- Nghệ thuật mô tả nhân vật xuất sắc, ngôn ngữ truyền đạt triết lý sâu sắc.
Sơ đồ tư duy Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga
Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga – mẫu 2
Nguyễn Đình Chiểu, một tác giả đại diện của văn học Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với tác phẩm Kiều mà còn được đánh giá cao về văn phong mộc mạc, gần gũi với cuộc sống của người dân Nam Bộ. Truyện Lục Vân Tiên của ông cũng thu hút độc giả bởi sự chân thành, gần gũi của nó, trở thành một phần của đời sống hàng ngày. Truyện Lục Vân Tiên nổi tiếng với sự mộc mạc và gần gũi, và đoạn trích “Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” cũng thể hiện được điều này.
“Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga” là một phần của tác phẩm “Truyện Lục Vân Tiên”, nói về hành động nhân đạo của Lục Vân Tiên khi anh ta gặp một cảnh tượng đau lòng trên đường. Anh ta không do dự trong việc giúp đỡ người khác, điều này thể hiện rõ phẩm chất và tâm hồn cao thượng của anh. Tương tự, Kiều Nguyệt Nga cũng được miêu tả là một nhân vật đầy đặn với những phẩm chất tốt, như trung thành và hiền lành.
Mở đầu đoạn trích, nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu đã mô tả một cách chân thực, sống động những hành động của Lục Vân Tiên, khi chàng ra tay diệt trừ cái bạo tàn, không cho phép nó làm tổn hại, gây ra đau khổ cho những người dân lương thiện. Đây là một hành động đẹp, là biểu hiện ra bên ngoài của một tấm lòng đáng quý, đáng trân trọng.
“Vân Tiên ghé lại bên đàng
Bẻ cây làm gậy nhằm làng xông vô
Kêu rằng: “Bớ đảng hung đồ”
Chớ quen làm thói hồ đồ hại dân”
Câu thơ miêu tả hành động của Lục Vân Tiên khi gặp một sự cố trên đường, đó là chứng kiến cảnh lũ cướp hoành hành, gây họa cho người dân. Bản tính cương trực, căm ghét cái ác đã thôi thúc Vân Tiên hành động, và hành động của chàng dường như cũng chỉ diễn ra trong một cái chớp mắt. Chàng không hề suy nghĩ, tính toán mà lập tức ra tay diệt trừ mối nguy hại, bảo vệ người dân. Lời nói của chàng cũng thể hiện tính cách cương trực, thẳng thắn. Lời nói của Lục Vân Tiên là hướng đến chỉ trích, phê phán lũ giặc cướp nhưng cũng là tuyên ngôn sống đầy cao đẹp, sống là phải hướng đến bảo vệ cuộc sống của những người dân lành, chứ không phải mang đến những đau khổ cho họ. Vân Tiên không chỉ là một con người có tình thương với con người, mang trong mình tinh thần chính nghĩa cao đẹp mà chàng còn là một chàng trai khỏe mạnh, tài giỏi, điều này được thể hiện ra trong những hành động chống lại những tên cướp:
“Vân Tiên tả đột hữu xông
...
Bị Tiên một gậy thác rày thân vong”
Những động tác của Vân Tiên rất dứt khoát, nhanh nhẹn “tả đột hữu xung”, và nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu so sánh chúng với hình ảnh anh hùng Triệu Tử phá vòng Đương Dang. Trước sức mạnh của Lục Vân Tiên, băng cướp tan nát “Lâu la bốn phía vỡ tan”, chúng hoảng loạn bỏ lại gươm giáo để tìm đường thoát thân. Phong Lai, thủ lĩnh của băng đảng, bị Tiên trừng phạt bằng một cú gậy “thác rày thân vong”. Đây là hình phạt xứng đáng cho những kẻ làm hại người khác vì lợi ích cá nhân. Với những tên cướp, Lục Vân Tiên không khoan nhượng, lời nói và hành động đều quyết liệt. Tuy nhiên, khi hỏi thăm người bị nạn, chàng lại thể hiện sự dịu dàng, quan tâm:
“Dẹp rồi lũ kiến chòm ong
Hỏi: “Ai than khóc ở trong xe này”
Không chỉ cứu giúp người bị nạn, Vân Tiên còn quan tâm và động viên họ, giúp họ trấn tĩnh tinh thần sau cơn hoảng loạn. Chàng thông báo rằng những kẻ gây rối đã bị tiêu diệt, không còn nguy hiểm nào. Vân Tiên tiếp tục thể hiện phẩm chất tốt đẹp khi giao tiếp với người bị hại, cũng là Kiều Nguyệt Nga. Khi nàng muốn cúi lạy để tạ ơn, chàng từ chối:
“Khoan khoan ngồi đó chớ ra
Nàng là phận gái ta là phận trai”
Chỉ qua vài câu nói, Lục Vân Tiên thể hiện lòng trọng đạo lí và kỷ luật xã hội xưa. Chàng không muốn Kiều Nguyệt Nga ra ngoài cúi lạy vì sợ ảnh hưởng đến phẩm tiết của nàng. Trong xã hội phong kiến, nam nữ cần giữ khoảng cách và không được thân thiết với nhau. Lời nói của chàng cũng cho thấy sự học thức và đáng yêu. Mục đích của chàng không chỉ vì lễ tiết mà còn là vì tấm lòng:
“Nhớ câu kiến nghĩa bất vi
Làm người thế ấy cũng phi anh hùng”
Lục Vân Tiên tin rằng nhân nghĩa là cần thiết và không nên trông đợi sự trả ơn khi làm việc tốt. Trong tâm niệm của chàng, người không làm việc tốt chỉ để nhận lại thì không xứng là anh hùng. Đoạn trích này vẽ nên hình ảnh anh hùng hiệp nghĩa của Lục Vân Tiên, với đầy đủ phẩm chất tốt đẹp:
Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga – mẫu 3
Mở đầu Truyện Lục Vân Tiên, Nguyễn Đình Chiểu viết:
“Hỡi ai lắng nghe im đê,
Vạch trước mưu sự, cẩn dè đầu thân.
Con trai thời hiếu học dẫn đầu,
Con gái thời hiền lành chăm sóc gia mình...”
Lời thơ đơn giản, rõ ràng như một tuyên ngôn, định hướng cho toàn bộ tác phẩm. Với nhà thơ từ vùng đất dừa ấy, việc sáng tác văn chương không chỉ vì nghề nghiệp mà hơn hết là vì mục đích giáo dục, truyền bá đạo lý, làm người. Truyện thơ Lục Vân Tiên của Nguyễn Đình Chiểu được nhân dân yêu thích không chỉ vì câu chữ hay, lời đẹp, nghệ thuật tinh tế mà còn vì những chi tiết, sự việc, nhân vật phản ánh đạo lý, vì những ý tưởng giáo dục chân thành, sâu sắc. Nội dung đạo lý bao trùm toàn bộ truyện là nhân nghĩa, trung hiếu, tiết hạnh. Nhưng không phải những từ ngữ khô khan bị trói buộc trong khuôn khổ phong kiến cũ kỹ, nặng nề.
Với Nguyễn Đình Chiểu, nhân nghĩa là đạo đức của nhân dân, là cơ sở, nguồn gốc để rèn luyện, đào tạo con người. Vì vậy, ở đầu tác phẩm - trong đoạn Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga - nhà thơ đã hào hứng giới thiệu hai người trẻ tuổi, biết tuân theo lòng nhân, biết hành động theo lẽ nghĩa. Đó là Lục Vân Tiên - chàng trai tài năng dũng cảm, sẵn lòng làm việc cho mục đích cao cả. Vân Tiên xuất thân từ gia đình thường dân nhưng có trí tuệ, tài năng toàn diện. Chàng đang trên con đường đến với triều đình. Nhưng gặp phải bọn cướp. Không phải chúng xung phong chống lại chàng, mà chúng đang làm phiền dân lành. Trước mắt chàng, diễn ra một tình huống khó khăn: dân là “khóc nức nở - Tất cả chạy vào rừng non” ; bọn cướp thì “xuống làng hướng - Thấy cô gái tốt ngang qua đường bắt đi”. Sau một lời hứa ngắn gọn: “Tôi sẽ cứu người ra khỏi tình thế này...”, Lục Vân Tiên nhanh chóng “Đi dọc theo đường, bẻ cây làm gậy”, lao thẳng vào giữa bọn cướp. Bọn cướp đông đúc. Kẻ đứng đầu bọn cướp là “Kẻ mặt đỏ phun sùng”, độc ác như một con thú hung dữ. Chúng “Lùng sục từng phía bao vây gò bó”. Lực lượng không cân xứng. Phía kia là cả một bầy cướp đông như ong, như kiến. Bên này chỉ có một mình chàng trai dũng cảm với lời hứa chân thành “Cứu người khỏi cảnh khốn khó này”, với vũ khí giản dị “cây gậy sử dụng trong đường đi”. Dù vậy, chàng không một chút do dự:
“Vân Tiên tiến đến dũng cảm chống lại,
Giống như Triệu Tử phá vòng Đương Giang.”
Nhà thơ không mô tả chi tiết trận đánh mà chỉ dùng vài dòng thơ, một so sánh và mấy từ đặc biệt: 'tả đột, hữu xông - Giống như Triệu Tử...' thật là một vị tướng tài ba, chiến đấu nhanh nhẹn, chắc võ, ngang tài với Triệu Tử Long thời Tam quốc trong trận phá vây quân của Tào Tháo ở Đương Giang. Ngày xưa Triệu Tử Long chiến đấu vì vua nhà Hán, để bảo vệ A Đẩu, một nhiệm vụ của một tôi binh trung thành. Còn ngày nay, Lục Vân Tiên chiến đấu vì dân chúng gặp nạn, cứu dân, tiêu diệt ác, vì lẽ nghĩa... hành động ấy thật giản dị, trong trắng và cao đẹp không biết bao nhiêu. Cuộc chiến của chàng như trận đánh của Thạch Sanh, giết rồng cứu công chúa. Sức mạnh của Lục Vân Tiên là sức mạnh của dân chúng, của điều thiện.
“Bốn phía lâu la tan rã,
Chúng vứt gươm giáo, chạy vội đi ngay.
Phong Lai bất kịp đánh đối,
Bị Vân Tiên một gậy làm vỡ đầu.”
Lời thơ chân chất, có chỗ thô mộc, nhưng tâm hồn thơ phong phú. Trong Lục Vân Tiên, thường thấy nhiều câu chữ thô mộc như vậy. Thơ thô mộc nhưng cảm hứng của tác giả vẫn bay bổng, mơ mộng. Người thi sĩ mù có vẻ như đang kể chuyện mà vẫn hứng thú, gửi đến độc giả một thông điệp rõ ràng: Ai có lòng nhân, biết làm việc nghĩa thì sẽ chiến thắng. Kẻ độc ác, vô nhân sẽ thất bại như vậy. Bắt đầu từ lòng nhân, Lục Vân Tiên đã thực hiện một việc lành, một việc xứng đáng với danh hiệu anh hùng. Tự nguyện hy sinh trong hiểm nguy, chiến đấu hết mình, chiến thắng rực rỡ,... tất cả đều vì lòng nhân, nên sau chiến thắng, Lục Vân Tiên không tỏ ra kiêu ngạo chút nào. Ngược lại, chàng khiêm nhường, chính trực. Khi nghe cô hầu Kim Liên kể về sự cố, cảm thấy lo lắng, Vân Tiên cảm thông, an ủi: 'Chúng ta đã đánh tan lũ lâu la'. Sau đó, chàng lịch thiệp, thăm hỏi về tên, họ, gia cảnh, quê hương và nguyên nhân gặp nạn của hai cô gái. Trong lời của chàng, có phần còn bị ảnh hưởng bởi quan niệm cổ truyền 'Nam nữ thụ thụ bất thân', nhưng tất cả đều chân thành, dễ thương và lịch sự. Đặc biệt là sau khi nghe Kiều Nguyệt Nga (nạn nhân được chàng cứu giúp) kể và khen ngợi, thì: Vân Tiên vui mừng cười.'Nụ cười đáng yêu, đáng kính! Đó là nụ cười của anh hùng quân tử, của chàng trai, của nhân dân rộng lượng, tất cả đều hiện lên trên môi Vân Tiên' (Xuân Diệu - Đọc lại thơ và văn của Nguyễn Đình Chiểu). Sau nụ cười đáng yêu đó là lời nói, cũng rất đáng yêu:
“Xin hãy dễ dàng nhận lại ân nhân.
Ngày nay đã rõ nguồn gốc của điều gì.
Không ai nên đoán trước hơn làm gì.
Thật là giọng điệu, cách diễn đạt của chàng trai Nam Bộ - giản dị, tự nhiên. Nó phát ra từ một tâm hồn chân thành. Chân thành, cái bề ngoài có vẻ lỗi thời, thô kệch. Nhưng bên trong, phần tinh túy thì cao quý, tươi đẹp, ngọt ngào như một niềm tin vĩ đại, vô tư của một nhóm người, một thế hệ con người. Chúng ta hiểu lời của Lục Vân Tiên như thế nào?. Trước hết, chàng khẳng định việc mình làm là hoàn toàn tự nguyện. Có thể gọi là ân nhân. Hoặc có thể xem đó là việc 'nghĩa' ? Làm việc 'nghĩa' thì không nên đợi đến lúc được nhận ơn, suy tính trước hậu quả,... bởi vì 'nghĩa ơn' là điều tự nhiên của người sống có văn hóa, tuân theo lời kinh sử, người theo đuổi giá trị đạo đức, lấy lòng nhân, chữ nhân làm động cơ, mục đích cho mọi hành động. Chàng đã hành động vì nghĩa lớn trừ bỏ kẻ ác, bảo vệ người tốt. Chàng chỉ mong Nguyệt Nga và mọi người 'hiểu rõ nguồn cơn' - nghĩa là hiểu rõ, đồng cảm với hành động của chàng. Sau đó, chàng nhắc tới lời dạy của các vị tiền bối, lời dạy của bậc hiền nhân xưa. Người xưa đã nói: 'Nhìn thấy việc nghĩa mà không làm, không phải là người dũng cảm'. Cách diễn đạt của chàng đơn giản hơn: 'Nhớ câu thánh ngữ 'Nhìn thấy việc nghĩa mà không làm - Trở thành người như thế cũng không xứng đáng với danh hiệu anh hùng'. 'Không xứng đáng' là những kẻ nhỏ nhen, hèn nhát. Lời của Vân Tiên mạnh mẽ, vừa để đối lập, chỉ trích những kẻ bình thường, vừa khẳng định hành động là đúng đắn, là tất yếu, hiển nhiên, nằm trong cốt lõi, gốc rễ của cuộc sống của mình. Đó cũng là cuộc sống của bao hiền nhân, quân tử ngày xưa, và bao người chân chính ngày nay. Lời của chàng, tính cách của chàng, gợi nhớ đến Từ Hải, tính cách Từ Hải trong Truyện Kiều: 'Anh hùng đã nói rằng - Dù gặp khó khăn nhưng vẫn tha thứ'. Vậy đó, Lục Vân Tiên thật dũng cảm, trọng nghĩa, khinh tài, là biểu hiện của những chàng trai Nam Bộ.
Còn Kiều Nguyệt Nga là một cô gái hiền lành, biết trân trọng tình nghĩa. Sau khi được cứu khỏi tay bọn ác, không nhân, nàng vô cùng xúc động. Nàng đã nói lời biết ơn tới ân nhân:Làm người không gặp nguy hiểm,
“Trăm năm trang cứng cũng rồi một hồi.
Ngồi trên xe ngựa của quân tử tạm nghỉ,
Mong cho được phép lễ phép, sau đó sẽ nói.
Nói 'Tiết trăm năm' là nói về sự trân trọng của một đời người. 'Sẽ thưa' cũng là một thái độ kính trọng, thiêng liêng trong quan hệ của con người. Một cô tiểu thư thường được yêu chiều, thường được bảo vệ, xử sự như thế, hạ mình như thế, không phải là điều dễ dàng. Nguyệt Nga là tiểu thư - con gái của quan phủ - nàng được giáo dục kỹ lưỡng, nàng gắn bó với nhân dân, và từ đó tiếp nhận đạo đức của nhân dân. Đạo đức ấy là lòng ấm áp, lòng nhân từ. Do đó, sau những phút giao tiếp ban đầu, nàng thẳng thắn bày tỏ ý nguyện đền đáp công lao cứu giúp của Lục Vân Tiên. Thái độ và lời nói của nàng có sự lúng túng, ngượng ngùng, nhưng đều thể hiện sự chân thành, 'nghe thánh thót bên tai giọng điệu của cô gái Nam Bộ' (Xuân Diệu):
“Gặp được đây giữa chốn đàng,
Của tiền không có, vàng bạc cũng không.
Giữ trong lòng lòng biết ơn đức, công lao,
Cũng chẳng làm gì phế tấm lòng của ngươi.”
Nguyệt Nga đề cập đến 'của tiền', 'vàng bạc' để thể hiện sự thiếu hụt về vật chất. Sau đó, nàng nhắc đến việc đền đáp công lao, đức lòng. Rồi nàng bày tỏ sự lúng túng, day dứt bằng lời 'Cũng không làm gì phế tấm lòng của ngươi...' để thể hiện sự xúc động thật lòng. Sau đó, Nguyệt Nga cố gắng mời Vân Tiên về nhà để tạ ơn. Nhưng chàng từ chối. Nàng lưỡng lự, băn khoăn không nguôi. Chỉ đến khi thấy 'Vân Tiên nghe nói liền cười...' và an ủi: 'Nhớ câu thánh ngữ 'Nhìn thấy việc nghĩa mà không làm - Trở thành người như thế cũng không xứng đáng với danh hiệu anh hùng', Nguyệt Nga mới nhẹ nhõm hỏi thăm về cuộc sống của vị ân nhân. Vậy đó, ngay từ phút gặp gỡ ban đầu với Lục Vân Tiên, Kiều Nguyệt Nga đã thể hiện một tâm hồn trung hậu, nết na. Tâm hồn ấy chắc chắn được thôi nhiên từ đạo đức nhân nghĩa của nhân dân ta, đặc biệt là nhân dân Nam Bộ cùng quê hương của Nguyễn Đình Chiểu. Nhiều nhà nghiên cứu văn học cho rằng: Lục Vân Tiên là Truyện Kiều của nhân dân Nam Bộ.
“Vân Tiên, Vân Tiên, Vân Tiên,
Hãy cho tôi một xu, tôi sẽ kể chuyện thơ...”
Các nghệ sĩ dạo chơi ở vùng đồng bằng sông Cửu Long thường bắt đầu bài hát về Lục Vân Tiên bằng những lời ca như vậy. Ngay sau đó, buổi trình diễn dân gian thu hút sự chú ý của đông đảo người dân, họ vây quanh người kể chuyện. Người biểu diễn và người nghe tạo ra một sự giao hòa, say mê suốt giờ đồng hồ, thậm chí cả buổi. Một đoạn truyện được mọi người yêu thích là câu chuyện Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga. Không phải vì nó có vẻ văn chương tinh tế, ý nghĩa sâu sắc như Truyện Kiều, mà vì nó thể hiện mong muốn giúp đỡ của Nguyễn Đình Chiểu và mô tả đặc điểm đẹp đẽ của hai nhân vật trẻ tuổi - Lục Vân Tiên tài ba và dũng cảm, trọng nghĩa và Kiều Nguyệt Nga nết na, nhân hậu và tốt bụng. Tất cả những đặc điểm đó của đoạn thơ phản ánh phong cách sống và ước mơ giản dị, trong sáng của nhân dân ta, luôn dạy chúng ta về đạo đức và tinh thần cao cả.
Phân tích đoạn trích Lục Vân Tiên cứu Kiều Nguyệt Nga – mẫu 4
Sau khi từ biệt thầy để đi thi, giữa đường, Lục Vân Tiên đột ngột gặp phải nhóm cướp hoành hành, và anh ta dũng cảm như chàng Thạch Sanh trong truyện cổ tích. Hình ảnh này ấn tượng sâu sắc trong tâm trí người đọc, đó là hình ảnh của một người liều lĩnh hy sinh để cứu giúp Kiều Nguyệt Nga:
“Vân Tiên dừng lại bên đường,
Đoạt cành làm gậy để tiến vào làng.
Thọc mấy tên gian bút chẳng tha”
Vẫn là những vần thơ mang phong cách dân gian sâu sắc nhưng được tác giả sắp xếp và nâng cao, tạo nên sự hấp dẫn, thú vị đối với người đọc, đặc biệt là trong các lời đối thoại giữa Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga. Lời thơ được làm điệu, không còn là ngôn ngữ thô sơ hàng ngày:
“Một chút yếu đuối tôi nói ra,
Giữa đường gặp phải rác rưởi đã thành.
Hà Khê qua đó cũng không xa,
Mong theo thiếp để đền ơn cho người…”
Đây là lời nói của một tiểu thư từ gia, có văn hóa. Và điều đó thể hiện sự khéo léo khi sử dụng ngôn từ và sự tinh tế khi miêu tả nhân vật. Lung linh sau những câu thơ giản dị là nét đẹp của phẩm cách, tấm lòng cao quý, đáng kính của Vân Tiên, Nguyệt Nga... Đoạn thơ rực rỡ như chính lòng nhân ái của Đồ Chiểu.
