Tuyển chọn Top 10 Bài văn phân tích tâm trạng Thúy Kiều từ đoạn 'Trao duyên' của Nguyễn Du

Trao Duyên là một đoạn thơ quan trọng trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, nó nổi bật với tấn bi kịch của Thúy Kiều. Chữ Hiếu khiến nàng phải quên chữ Tình và hạnh phúc của mình. Nguyễn Du tài tình mô tả nội tâm Thúy Kiều, thể hiện rõ sự giằng xé đau khổ của nàng.

“Cậy em em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”.

Trong không gian tĩnh mịch đêm khuya vắng, Thúy Kiều gọi Thúy Vân cậy nhờ em. Nàng sử dụng từ “cậy em” để thể hiện khó khăn, đưa em lên để chị “lạy rồi sẽ thưa”. Chỉ hai câu thơ đã thấy sự hiểu biết của Thúy Kiều về việc cậy nhờ em. Nàng phân bày với em về lý do cậy nhờ ngày hôm nay:

'Giữa đường đứt mối tương tư.

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề.

Sự đâu sóng gió bất kỳ.

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.

Ngày xuân em hãy còn dài.

Xót tình máu mủ thay lời nước non.

Chị dù thịt nát xương mòn.

Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây.”

Nàng kể về mối tình nồng thắm với Kim Trọng, giờ đây phải lụi tàn vì hoàn cảnh gia đình. Nỗi đau khi phải từ bỏ chữ Tình vì chữ Hiếu khiến Thúy Kiều thấu hiểu, mong em thấu hiểu và nhận lời cậy nhờ. Dù có chết, Thúy Kiều cũng biết ơn em. “Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây”. Nàng sử dụng cái chết để thuyết phục em nhận lời cậy nhờ.

Sau khi Thúy Vân đồng ý, Thúy Kiều bắt đầu trao cho em những kỷ vật tình yêu. Tâm trạng đau khổ của nàng được Nguyễn Du mô tả rõ nét.

Chiếc trâm với bức tờ mây.

Duyên này giữ, vật này của chung.

Dù em nên vợ nên chồng.

Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên.

Mất người còn chút của tin.

Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.

Trong giờ phút trao duyên, mọi kỷ niệm sống dậy trong tâm trí Thúy Kiều. Tình yêu mới như hôm qua, nàng và Kim Trọng trao lời thề ước. Trao duyên làm kỷ vật của cả hai. Khi em trở thành vợ Kim Trọng, đừng quên chị. Nỗi đau khi tình yêu bị tuột mất, Thúy Kiều chới với không biết bám vào đâu, tưởng tượng về Thúy Vân và Kim Trọng bên nhau khiến nàng như oan hồn vương vấn trên phím đàn và mảnh hương nguyền ngày xưa.

Mai sau dù có bao giờ.

Đốt lò hương ấy so tơ phím này.

Trông ra ngọn cỏ lá cây.

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Nếu em nhận lời trao duyên, chín suối còn thơm lây. Nhưng đến đoạn thơ này khi nhắc đến kỷ niệm tình yêu, nỗi đau của Thúy Kiều lại nổi lên mạnh mẽ. Nàng day dứt với tình yêu không trọn vẹn. Thúy Kiều xót xa cho thân phận hồng nhan bạc mệnh, khi có tình yêu mà lại mất. Nàng tưởng tượng về lúc Thúy Vân và Kim Trọng bên nhau, nàng chỉ là oan hồn vương vấn trên phím đàn và mảnh hương nguyền ngày xưa.

Hồn còn mang nặng lời thề.

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai.

Dạ đài cách mặt khuất lời.

Rưới xin giọt nước cho người thác oan.

Dù có chết, Thúy Kiều không bao giờ quên tình yêu với Kim Trọng. Thốt lên “ôi Kim Lang” để coi chàng như phu quân của mình. Nhưng từ nay, vì chữ Hiếu, nàng phải từ bỏ chàng Kim Trọng.

Đoạn thơ kết thúc với tâm trạng đau khổ cùng cực của Thúy Kiều. Nguyễn Du mô tả chân thực nỗi niềm trong đoạn trích Trao Duyên. Tâm trạng giằng xe đau khổ, không phải ngòi bút nào cũng có thể lột tả được.

Tên thực của Truyện Kiều có ý nghĩa là Đoạn trường tân thanh, tiếng kêu đứt ruột. Trong đó, Trao duyên là tiếng kêu đứt ruột đầu tiên khởi đầu chuỗi đau thương trong cuộc đời của một người con gái tài sắc. Thuý Kiều đứt ruột trao duyên. Nguyễn Du viết nên cảnh Trao duyên bằng những lời thơ tan nát can tràng.

Nỗi oan đổ xuống gia đình, giáng hoạ lên đầu mọi người. Kiều muốn hứng chịu tất cả, bán mình chuộc cha, đêm trước đã trải qua cuộc giằng xé âm thầm giữa tình đầu hứa hẹn và bổn phận con đối với ơn sinh thành. Cuối cùng, sau những đắn đo, nàng đã quyết chọn con đường đau thương. Duyên thì đã trao nhưng Tình càng thêm nặng.

Thậm chí, lúc mất Kim Trọng, Kiều lại cảm thấy yêu, gắn bó với chàng hơn bao giờ hết. Mỗi lời nàng nói, mỗi việc nàng làm trong cuộc trao duyên này như đứt từng khúc ruột. Nguyễn Du thấu hiểu mọi lẽ nhường ấy, Thi hào môi thấy tường tận Tình và Hiếu chỉ là bề nổi, ở bề sâu, cái phần nhức buốt nhất chính là Tình và Duyên. Cảnh Trao duyên là giằng xé của bi kịch ấy.

Truyện Kiều ít ai không biết. Nó giản đơn như lời nói thông thường nhưng chân xác như mọi câu thơ hàm súc nhất. Cậy em, em có chịu lời, ngồi lên cho chị lạy rồi thưa. Bốn chữ “cậy”, “chịu”, “lạy” và “thưa” mang đậm cái bi kịch của nàng Kiều, đảo lộn vị thế giữa chị em thành người ban ơn và kẻ chịu ơn.

Kiều nhún mình hạ mình để báo đáp ân tình. Trong lò hương kia, tơ phím này đã đảo lộn quan hệ giữa hai chị em. Kỉ vật trở nên của “chung”, câu thơ như một nỗi đau sâu kín, chứa đựng sự chấp nhận mất mát. Chẳng biết ngày mai chúng sẽ chứng kiến những phút giây hạnh phúc của Kim Trọng với người khác, thậm chí là em gái mình. Nguyễn Du thấu hiểu nỗi đau của Kiều:

Mai sau dù có bao giờ

Đốt lò hường ấy so tơ phím này

Trông ra ngọn cỏ lá cây

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Chân thành lời thề đã nát tan, nghĩ về quá khứ muôn vàn ái ân mà đau đớn. Phận sao phận bạc như vôi? Đã dành nước chảy hoa trôi lỡ làng. Kiều cảm nhận mất mát trong lòng, nỗi trống hoang và hụt hẫng bao trùm. Lòng nàng đau đớn vì những ái ân đã hoá thành đớn đau. Lời trao duyên đã hoá thành lời trăng trối, Nguyễn Du không chỉ viết về Kiều, mà còn như là chính mình đang đứt ruột trao duyên.

Bài phân tích về đoạn thơ 'Trao duyên' là một cuộc hành trình qua cảm xúc dữ dội của Thúy Kiều. Sự hi sinh, đau khổ, và lòng vị tha tạo nên một bức tranh tâm hồn đẹp đẽ trong nỗi đau của người con gái tài sắc - Thúy Kiều.

Trong bức tranh đêm gia biến, nàng sống với tâm trạng rối bời, tan nát. Trao duyên, khúc hát đau lòng, là nỗi đau đầu đời của Thúy Kiều. Đấu tranh giữa tình và hiếu, nàng tự trách mình, nhưng cũng làm thế để bảo vệ người yêu. Trong nỗi đau, nàng cậy Thúy Vân như một ánh sáng cuối con đường, trao duyên cho em gái với lòng băn khoăn, bối rối.

'Cậy em, em có chịu lời, ngồi lèn cho chị lạy rồi sẽ thưa.' - Nỗi thất vọng, nỗi hy sinh, và cảm xúc không dứt khoát hiện lên trong câu thơ đầy tình cảm của Thúy Kiều. Bức tranh tâm hồn nàng nhuộm màu đau thương, nhưng cũng đậm bản chất vị tha và tình yêu thương.

Trong lúc chờ đợi quyết định của em, Kiều bộc bạch về mối tình đẹp đẽ, dang dở của mình, và lòng biết ơn với người yêu. Nàng lạy em gái như một nghệ sĩ sáng tạo bức tranh tình cảm đặc sắc, nghệ thuật đau thương và hy sinh.

Bài phân tích tâm trạng Thúy Kiều trong 'Trao duyên' số 2 không chỉ là một điểm nhấn tâm lý trong Truyện Kiều mà còn là tác phẩm nghệ thuật tình cảm đầy sức cuốn hút.

Nguyễn Du tỏa sáng như một vì sao trên bầu trời thơ ca Việt Nam, không chỉ là một nhà thơ xuất sắc mà còn là một người thạo nghệ trong việc lồng ghép tâm trạng nhân vật. Truyện Kiều là tác phẩm mà ông viết bằng niềm đam mê cuồng nhiệt, hóa thân vào từng nhân vật để hiểu rõ tâm hồn con người. Đoạn Trao duyên là một tuyệt phẩm miêu tả chi tiết về tâm trạng của Thúy Kiều.

Trích này thể hiện sự đau đớn và buồn bã của Kiều khi phải chia lìa với hạnh phúc của mình. Nàng trao duyên cho em, nhờ em trả nghĩa cho Kim Trọng. Nguyễn Du đã tài năng miêu tả, làm sống động hình ảnh một Thúy Kiều đa sầu đa cảm. Đầu đoạn thơ, lời nói dịu dàng của Kiều với Thúy Vân đã thể hiện sự khôn khéo và nài nỉ của nàng:

Cậy em em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa

Không chỉ nhờ cậy, Kiều còn 'lạy' và 'thưa', tạo nên một nghịch lí. Nàng đẩy Vân vào tình thế khó xử, nhưng Vân vẫn nhận lời. Tâm trạng sâu kín của Kiều được miêu tả đặc sắc, thể hiện mong ngóng và hy vọng của nàng.

Giữa đường đứt gánh tương tư

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em

Cuộc sống bi kịch và đau lòng của Kiều hiện rõ ở câu này. Tình yêu của Kim Trọng và nàng đẹp đẽ nhưng giờ đây phải chia lìa. Câu chuyện của họ làm nổi bật sự đau đớn và xót xa của Kiều, nhớ về những kỷ niệm hạnh phúc bên Kim Trọng:

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề

Đau buồn và sóng gió không dứt. Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai

Kỷ niệm về những thời khắc hạnh phúc không bao giờ phai nhạt. Kiều chọn hiếu để đền ơn cho cha mẹ, thể hiện lòng hiếu thảo:

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Hồn còn mang nặng lời thề

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai

Dạ đài cách mặt khuất lời

Rưới xin chén nước cho người thác oan

Kiều là người chung thủy, nuối tiếc quá khứ, xót xa hiện tại và lo lắng cho tương lai. Kỷ vật và ký ức gần đây nhưng giờ đây xa xôi, tạo nên sự hụt hẫng, đau đớn, nuối tiếc và bẽ bàng.

Tình yêu giữa Thúy Kiều và Kim Trọng đang tươi đẹp, nồng nàn thì Kim Trọng phải về Liêu Dương hộ tang chú. Trong khi đó tai họa đổ ập xuống gia đình Thúy Kiều. Của cải bị bọn sai nha vét sạch. Cha và em trai Thúy Kiều bị bắt, bị đánh. Bọn quan lại đòi đút lót “có ba trăm lạng việc này mới xuôi”. Trước biến cố đau lòng đó, một người giàu tình cảm, giàu đức hi sinh như Thúy Kiều không còn cách nào khác là phải bán mình lấy tiền cứu cha và em. Nhưng còn mối tình với Kim Trọng? Thúy Kiều hết sức đau khổ. Cuối cùng nàng quyết định nhờ em thay mình lấy Kim Trọng. Đoạn “Trao duyên” trong “Truyện Kiều” rất cảm động. Có lẽ đây là cảnh tượng đau lòng chưa từng thấy trong nền văn học nhân loại.

Dựa vào cốt truyện của Thanh Tâm Tài Nhân, Nguyễn Du đã dựng lại tình tiết trao duyên thật sống động. “Thúy Vân chợt tỉnh giấc xuân” thì thấy chị mình đang thổn thức giữa đêm khuya. Vân ghé đến ân cần hỏi han. Thúy Kiều thật là khó nói, nhưng “để lòng thì phụ tấm lòng với ai”. Thương cha, nàng bán mình, thương người tình, nàng đành cậy em:

Cậy em em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa

Giữa đường đứt gánh tương tư

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em

Trong dãy từ diễn tả khái niệm nhờ, Nguyễn Du đã chọn từ “cậy”, tuyệt vời chính xác. Từ “cậy” hàm chứa niềm tin mà người được nhờ không thể thoái thác được. Lại thêm một cử chỉ thiêng liêng là “lạy”. Thuở đời chị lại lạy sống em bao giờ! Mà chỉ để trao duyên. Mối tình với chàng Kim sâu nặng biết chừng nào, thiêng liêng biết chừng nào! Trong nước mắt, giữa đêm khuya, Thúy Kiều đã kể lể sự tình cho cô em nghe:

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề

Sự đâu sóng gió bất kì

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai

Thúy Kiều đã kể nhanh những sự kiện mà Thúy Vân cũng đã chứng kiến: chuyện gặp chàng Kim trong buổi chiều thanh minh, chuyện thề nguyền hẹn ước với Kim Trọng, chuyện sóng gió của gia đình. Nhưng có một chi tiết mà đối với cái trí bình thường của Thúy Vân không bao giờ biết được: Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.

Qua lời Thúy Kiều, Nguyễn Du đay nghiến cả một xã hội. Hiếu - tình là hai giá trị tinh thần không thể đặt lên bàn cân được. Một xã hội bắt con người phải lựa chọn những giá trị không thể lựa chọn được thì xã hội ấy là một xã hội tàn bạo. Thúy Kiều đã cay đắng lựa chọn chữ “hiếu”. Mà chỉ có ba điều tồn tại: “Đức tin, hi vọng và tình yêu, tình yêu vĩ đại hơn cả”. Nghe một lời trong Kinh Thánh như vậy, chúng ta càng thấm thía với nỗi đau của nàng Kiều. Cho nên hi sinh chữ tình, nàng Kiều coi như không tồn tại trên cõi đời này nữa. Mỗi lời của nàng không phải là nước mắt mà là máu đang rỉ ra trong lòng:

Ngày xuân em hãy còn dài

Xót tình máu mủ thay lời nước non

Chị dù thịt nát xương mòn

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây

Hai chị em đều là “xuân xanh xấp xỉ tới tuần cập kê” vậy mà nàng nói “ngày xuân em hãy còn dài” đau đớn biết chừng nào ! Lời lẽ thiêng liêng của nàng là vì lo cho Kim Trọng, mong sao cho chàng Kim có hạnh phúc trong tan vỡ. Trong đau khổ tuyệt vọng, nàng còn biết lo cho hạnh phúc của người khác, thật là một cô gái có đức hi sinh lớn lao. Biết là em thuận lòng, nàng trao cho em những kỉ vật giữa nàng và chàng Kim:

Chiếc vành với bức tờ mây

Duyên này thì giữ, vật này của chung

Tình cảm dẫu sao vẫn còn là trừu tượng, chữ kỉ vật của tình yêu thì cứ hiển nhiên hiện ra đó, cho nên Thúy Kiều trao “chiếc vành với bức tờ mây” cho em thì nàng cũng đau đớn đến tột độ. Mỗi lời của nàng nặng như chì. Nàng trao duyên, trao kỉ vật cho em mà nàng chửi đời. Cái xã hội bắt con người phải chung cả cái không thể chung được thì có đáng ghét không, có đáng nguyền rủa không? Đấy chính là lời tố cáo vọng đến thấu trời của Nguyễn Du đối với xã hội đã chà đạp lên hạnh phúc của con người. Thúy Kiều trao duyên là coi như mình đã khuất. Nàng dặn em giữ gìn kỉ vật và còn dặn em hãy thương lấy linh hồn vật vờ đau khổ của chị trên cõi đời đen bạc này:

Mai sau dù có bao giờ

Đốt lò hương ấy so tơ phím này

Trông ra ngọn cỏ lá cây

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Hồn còn mang nặng lời thề

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai

Thúy Kiều tưởng tượng nàng chỉ còn là bóng ma. Lời lẽ huyền hồ. Bóng ma nàng sẽ hiện lên trong hương trầm và âm nhạc. Hồn ma còn mang nặng lời thề với Kim Trọng, cho nên dẫu “thịt nát xương mòn” thì hồn nàng vẫn còn quanh quẩn với “ngọn cỏ lá cây”, với “hiu hiu gió…”. Tình của người bạc mệnh vẫn còn làm chấn động cả vũ trụ. Đau đớn tột cùng trước sự đổ vỡ của tình yêu, nàng quên rằng trước mặt mình là Thúy Vân mà than khóc với Kim Trọng:

Trăm nghìn gửi lạy tình quân

Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi

Phận sao phận bạc như vôi?

Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng

Mỗi lời của nàng là một lời vận vào. Trước nỗi đau đớn xót xa này, nàng chỉ trách mình là “phận bạc”, là "hoa trôi”, những hình ảnh đó làm động lòng thương đến hết thảy chúng ta. Đối với Kim Trọng, nàng còn mặc cảm tội lỗi là chính nàng đã “phụ chàng”. Chính tâm lí mặc cảm tội lỗi cao thượng đó khiến nàng chết ngất trong tiếng kêu thương thấu trời:

Ôi Kim Lang ! Hỡi Kim Lang!

Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây!

Đoạn trích “Trao duyên” trong “Truyện Kiều” là một khúc “đoạn trường” trong thiên “Đoạn trường tân thanh”. Với con mắt tinh đời, Nguyễn Du đã phát hiện thấy trong truyện của Thanh Tâm Tài Nhân một tình tiết rất cảm động và bằng nghệ thuật tuyệt vời, ông đã dựng lại đoạn “trao duyên” hết sức sâu sắc và độc đáo. Tác giả đã đối lập hai tính cách của hai chị em một cách tài tình: con người của đời thường và con người của phi thường. Trong sự kiện “sóng gió bất kì” này, Thúy Vân vô tư, hồn nhiên (cũng đừng vội chê trách Thúy Vân.

Nhân vật này còn là một kho bí mật trong công trình nghệ thuật kiệt tác của Nguyễn Du mà chúng ta chưa kịp bàn ở đây), còn Thúy Kiều thì lại càng đau đớn hơn. Nguyễn Du đã dụng công miêu tả tâm lí, sự vận động nội tâm nhân vật, cũng có thể nói Nguyễn Du đã đạt đến phép biện chứng của tâm hồn. Chỉ qua đoạn trao duyên, chúng ta cũng cảm nhận được Thúy Kiều là một cô gái giàu tình cảm, giàu đức hi sinh, có ý thức về tình yêu và cuộc sống.

Một nhân cách như vậy mà vừa chớm bước vào đời như một bông hoa mới nở đã bị sóng gió dập vùi tan tác. Nói như Mộng Liên Đường Chủ nhân là khúc đoạn trường này như có máu rỏ trên đầu ngọn bút của Nguyễn Du, như có nước mắt của thi nhân thấm qua trang giấy. Hơn hai trăm năm rồi, những giọt nước mắt nhân tình ấy vẫn chưa ráo.

Kiều là một cô gái tuyệt vời, đẹp mặn mà và sắc sảo. Nhưng cuộc sống của cô được chấn động bởi bóng tối của xã hội đen. Nhà thơ Nguyễn Du đã thấu hiểu sâu sắc những sóng gió trong cuộc đời của Kiều, và chỉ có tình cảm sâu sắc đó mới đủ để kể về câu chuyện của cô.

Trước khi trở thành một 'hàng hóa' trong thế giới buôn bán người của phường, Kiều nhớ đến người yêu của mình, Kim Trọng, và nhờ Thúy Vân thay mình đền đáp tình cảm với chàng. Đoạn trích Trao duyên là hiện thân của sự quyết định trao duyên của Kiều cho em.

Duyên là một sức mạnh không thể kiểm soát, và Kiều đang thách thức số phận bằng cách tự mình quyết định trao duyên cho em. Thúy Vân và Kim không có mối quan hệ tình cảm, nhưng Kiều vẫn phải đối mặt với sự đau lòng để đảm bảo hạnh phúc cho họ.

Mười bốn câu thơ đầu tiên nói về sự cậy nhờ của Kiều vào em, Thúy Vân. Kiều tỏ ra như một người chị cầu xin em mình để đền đáp tình cảm với Kim Trọng:

“Cậy em em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”

Tác giả sử dụng từ ngôn ngữ tinh tế để diễn đạt việc trao duyên của Kiều cho Thúy Vân. Mối quan hệ giữa chị em thể hiện qua những từ ngữ như 'cậy,' 'ngồi lên,' 'lạy,' và 'thưa.' Kiều cầu xin em mình để thay thế cho mình trong việc đền đáp tình cảm với Kim Trọng. Cảm xúc của Kiều được thể hiện rõ qua những từ ngữ này.

Sau khi cậy nhờ em, Kiều chia sẻ với em về nỗi đau trong trái tim cô. Chỉ có Thúy Vân mới có thể giúp Kiều vượt qua những cảm xúc khó khăn này:

“Giữa đường đứt gánh tương tư

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề

Sự đâu sóng gió bất kì,

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.”

Kiều nhận ra mình đang phải trao duyên và cảm thấy đau lòng khi phải đối mặt với sự đau khổ. Những từ ngữ như 'đứt gánh,' 'keo loan,' và 'sóng gió' diễn đạt sự khó khăn trong quyết định của Kiều.

Kiều mô tả hoàn cảnh của bản thân và cuộc sống của Vân để làm cho lời cậy nhờ trở nên nặng nề hơn, buộc Thúy Vân phải chấp nhận mà không thể từ chối:

“Ngày xuân em hãy còn dài

Xót tình máu mủ thay lời nước non

Chị dù thịt nát xương mòn

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây!”

Sau khi cậy nhờ em, Kiều trở lại cảm giác cô đơn và sự cô đơn này khiến cho cô nhớ về quá khứ. Kiều mong muốn trở lại những ngày hạnh phúc và luyến tiếc những kỷ vật tình yêu.

Nguyễn Du không chỉ để những kỷ vật đó trong cùng một câu thơ. Điều này nhấn mạnh sự đau lòng của Kiều khi phải trao đi những kỷ vật quý giá đó cho em gái. Kiều cố gắng giữ lại những kỷ vật, nhưng cô cũng phải đền đáp tình cảm của Kim Trọng. Tâm trạng của Kiều được thể hiện rõ qua những câu thơ này.

Có vẻ như sau khi trao duyên, Kiều không cảm thấy an tâm một chút nào. Tình yêu của cô, bất chấp nhiều khó khăn, giờ đây không còn là của cô nữa. Kiều đau đến mức cô nghĩ đến cái chết:

“Mai sau dù có bao giờ

Đốt lò hương ấy so tơ phím này

Trông ra ngọn cỏ lá cây

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Hồn còn mang nặng lời thề

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai

Dạ đài cách mặt khuất lời

Rảy xin chén nước cho người thác oan”

Kiều nghĩ về cái chết và nhận ra rằng ngay cả khi cô chết, những lời thề đó vẫn sẽ ở lại. Sự bất công của xã hội và mất mát tình yêu khiến cho Kiều cảm thấy đau đớn và bị oan trái. Cô mong muốn Kim và Vân nhớ đến cô sau khi họ có hạnh phúc. Những dòng thơ cuối cùng diễn đạt sự sâu sắc và đau đớn trong tâm trạng của Kiều khi phải trao duyên cho em gái mình.

Thường thường, khi nam và nữ yêu nhau, họ trao duyên cho nhau. Nhưng trong Truyện Kiều của Nguyễn Du, Thúy Kiều lại tự trao duyên mình cho em gái. Hình thức trao duyên ở đây khác biệt so với cách nam nữ trao duyên với nhau. Đoạn trích 'Trao duyên' thể hiện hình ảnh của Thúy Kiều khi buộc phải trao duyên cho Thúy Vân. Đầu tiên, khi nhờ cậy Thúy Vân, Thúy Kiều lộ diện với dáng vẻ lạy van, nhờ vả:

Cậy em, em có chịu lời

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa

Giữa đường đứt gánh tương tư

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.

Các từ như “cậy”, “lạy”, “thưa” thể hiện Thúy Kiều đang quỳ xuống trước mặt Thúy Vân, cầu xin và nhờ vả Vân thay mình nối duyên với chàng Kim Trọng. Hành động và lời nói đó như những lời nhờ vả tha thiết, khiến người bị nhờ vả phải khó xử, không muốn nhận nhưng lại phải nhận. Hình ảnh như thế khiến độc giả không thể không cảm thấy xót thương cho Thúy Kiều, người quỳ ở đó lạy em, nhưng trong lòng chỉ hướng tới mục đích là nhờ em trả tình, trả nghĩa cho Kim Trọng thay mình. Không chỉ xuất hiện với hình ảnh khúm lúm, lạy thưa, Thúy Kiều còn xuất hiện với hình ảnh tiều tụy, đau khổ:

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước, khi đêm chén thề

Sự đâu sóng gió bất kì

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai

Ngày xuân em hãy còn dài

Xót tình máu mủ thay lời nước non

Chị dù thịt nát xương mòn

Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây

Thúy Kiều như ngồi thẫn thờ, giãi bày nỗi lòng mình cho em gái hiểu. Tưởng rằng mối tình ấy sẽ đơm hoa kết trái, tưởng chừng Kim Trọng sẽ trở thành người bảo bọc che chở cho Kiều cả đời, nhưng sóng gió bỗng ập đến gia đình Kiều, buộc Kiều phải chọn một trong hai, chữ tình hay hiếu. Với tâm hiếu thảo, Kiều không thể để cha chịu oan ức trong tù, đành phải bán mình chuộc cha.

Vì vậy giờ đây, mang tiếng phụ bạc tình của Kim, nàng chỉ mong Vân có thể thay mình nối duyên với chàng. Dù có chết đi, nàng cũng cam lòng. Qua từng câu thơ, độc giả có thể tưởng tượng được hình ảnh của Thúy Kiều hiện lên với đôi mắt sầu thẳm, nói về quá khứ, hiện tại và cả tương lai. Nói về việc nàng trao những kỉ vật tình yêu cho em gái mình với bộ dạng lưu luyến, không muốn đưa nhưng buộc phải đưa:

Chiếc thoa với bức tờ mây

Duyên này thì giữ, vật này của chung

Mai sau dù có bao giờ,

Đốt lò hương ấy, so tờ phím này.

Trông ra ngọn cỏ lá cây,

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Hồn còn mang nặng lời thề,

Nát thân bồ liễu, đền nghì trúc mai

Nàng mong Thúy Vân xót chị, chấp nhận mối duyên với Kim Trọng, nhưng cũng mong Vân coi những kỉ vật này là của ba người. Nàng thẫn thờ, hình dung đến cái chết của mình, mai sau dù hai người có thành vợ chồng, cũng hãy nhớ đến người chị này. Người dù có chết, hồn vẫn giữ nguyên lời thề xưa. Cuối cùng, nàng gọi tên chàng Kim, lạy chàng bằng tất cả tình yêu và lời xin lỗi chân thành:

Trăm nghìn gửi lạy tình quân,

Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi

Phận sao, phận bạc như vôi!

Đã đành, nước chảy hoa trôi, lỡ làng

Ôi Kim Lang! hỡi Kim Lang!

Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây.

Hình ảnh của Thúy Kiều hiện lên thật đáng thương, người con gái xinh đẹp tài năng là thế, nàng có một mối tình trong sáng đẹp đẽ là thế, nhưng lại trở thành kẻ phụ tình. Thường thường, người ta phụ tình và đâu có buồn, nhưng ở đây Thúy Kiều phụ tình lại buồn, lại đau đến thế. Rõ ràng, xã hội bất công đã đày đọa, dập vùi tình yêu của người con gái.

Có thể nói, nhà thơ Nguyễn Du đã xây dựng thành công hình ảnh Thúy Kiều trong đoạn trích Trao duyên. Không nói trực tiếp về điệu bộ của nàng một cách chi tiết, nhưng qua những câu thơ nặng trĩu tâm trạng, độc giả cũng phần nào thấy được hình ảnh của Thúy Kiều khi quyết định trao duyên cho Thúy Vân.

Tình yêu trong văn học trung đại Việt Nam thường ít được đề cập. Mối tình giữa Thúy Kiều và Kim Trọng nổi bật nhất trong văn học trung đại, là biểu tượng của sự đẹp đẽ và bi kịch. Cuộc sống của Kiều đầy bi kịch, nhưng tình yêu với Kim Trọng là điểm đau đớn và tác động lớn nhất.

Khi quyết định bán mình để chuộc cha, Kiều có sức mạnh, nhưng đối diện với tình yêu của mình, nàng trở nên đau đớn và bất lực. Khi chấp nhận kết hôn với Mã Giám Sinh, tương lai mờ mịt nhưng tâm trí Kiều chỉ nghĩ về Kim Trọng. Nàng quyết định trao duyên cho Thúy Vân, là một quyết định đầy đau đớn.

Trong đoạn trích 'Trao duyên,' tâm trạng của Kiều được thể hiện qua lời cầu xin của nàng đối với Vân. Nàng đặt tất cả lòng tin vào Vân và đưa ra quyết định khó khăn. Câu thơ 'Cậy em em có chịu lời, Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa' tạo ra không khí trang trọng và khẩn khoản.

Ba động từ liên tiếp 'ngồi – lạy – thưa' gợi lên nhiều suy nghĩ. Kiều lạy Vân không chỉ là nhờ vả mà còn là sự tin tưởng tuyệt đối. Cô đặt Vân trong tình thế không thể từ chối và tỏ ra như mình đang chịu ơn. Câu thơ 'Giữa đường đứt gánh tương tư, Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em' mô tả khái niệm trừu tượng và nỗi đau tâm hồn của Kiều.

Diễn biến tâm trạng của Kiều qua 'Trao duyên' rõ ràng khi nàng trực tiếp đưa ra lý lẽ thuyết phục Vân. Cô viện dẫn những kí ức đẹp với Kim Trọng và thể hiện lòng biết ơn đối với Vân nếu em đồng ý. Câu thơ 'Ngày xuân em hãy còn dài, Xót tình máu mủ thay lời nước non' diễn đạt mong muốn hạnh phúc cho Vân và sự hy sinh của Kiều.

Trong những câu cuối, Kiều nhấn mạnh tình cảm của mình và dành tặng Vân những kỷ vật quý giá, như chiếc vành và tờ mây, biểu tượng cho mối tình giữa nàng và Kim Trọng. Cô nhìn nhận mình là người mệnh bạc và tỏ ra đau đớn với tình cảm dang dở của mình.

Thấu hiểu tâm trạng bi kịch của Kiều qua 'Trao duyên,' chúng ta cảm nhận sâu sắc những đau thương và hi sinh của nàng. Cuộc trao duyên không chỉ là sự chia ly, mà còn là sự tự biến mình thành người mệnh bạc, mang theo ta cảm nhận về một tình yêu vô song trong văn học trung đại Việt Nam.

Nguyễn Du, bậc thầy trong nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật, đặc biệt thể hiện rõ trong 'Truyện Kiều' ở đoạn 'Trao duyên'. Tình yêu giữa Thúy Kiều và Kim Trọng, dù đẹp đẽ nhưng phải chia lìa vì trách nhiệm gia đình. Nàng quyết định trao duyên lại cho em gái Thúy Vân để giúp mình và Kim Trọng.

Thúy Kiều, mặc dù bề trên nhưng tôn trọng lời thề và đưa ra lời thỉnh cầu trang trọng. Thúy Vân, người được cậy nhờ, có quyền từ chối nhưng trước sự van nài của Thúy Kiều, chỉ có thể 'chịu lời'.

Mối tình Kim - Kiều lãng mạn và đẹp đẽ, được thể hiện qua những kỉ vật như chiếc vòng đeo tay và tờ giấy ghi lời thề. Nàng trao lại những kỉ vật ấy để giữ giùm bởi niềm hi vọng rằng mối tình của họ sẽ không phai nhòa.

Thúy Kiều, trong nỗi đau khó tả, xin Thúy Vân 'rưới xin giọt nước' cho linh hồn oan khuất của mình. Nàng đau đớn khi nhận ra mình là 'người mệnh bạc', tình yêu với Kim Trọng kết thúc không như mong đợi. Thúy Kiều cất lên tiếng than trách số phận và gửi những lời tha thiết đến Kim Trọng.

Xuyên suốt 'Trao duyên' là những nỗi niềm đắng cay, sự đau đớn tột cùng trong tâm hồn của Thúy Kiều. Nguyễn Du đã tài tình khắc họa nên hình ảnh nhân vật, làm cho 'Truyện Kiều' trở thành kiệt tác vĩ đại được nhớ mãi.

Khi đứng trước sự lựa chọn giữa nghĩa và tình, con người thường gặp khó khăn. Mặc dù tình yêu có đẹp đến đâu, nhưng với những người con hiếu thảo, tôn trọng cha mẹ, lựa chọn chữ nghĩa là điều hiển nhiên. Trong Truyện Kiều, Thúy Kiều cũng đã chọn chữ “nghĩa” lớn lao ấy. Mặc dù vậy, nàng vẫn muốn trao duyên để vùi đắp cho tình cảm của mình. Thế nên, nàng quyết định trao duyên cho em gái là Thúy Vân. Đoạn trích về việc trao duyên thể hiện rõ tâm trạng của Thúy Kiều khi chuyển giao duyên của mình cho Thúy Vân.

Duyên là một sức mạnh để con người gặp gỡ, yêu nhau, và nếu có duyên số, họ có thể bên nhau trọn đời. Duyên này là do ông tơ bà nguyệt kết tóc nối duyên. Tuy nhiên, Thúy Kiều đã như đoạt lấy quyền lực đó để nối duyên cho em gái. Mặc dù nàng có duyên với chàng Kim Trọng, nhưng lại không có phận. Vì vậy, nàng muốn nối duyên cho em gái. Trong tâm tư sâu kín của nàng, đó như một cách để đền đáp những ân tình mà chàng Kim dành cho nàng. Thực hiện hành động trao duyên, nàng không khỏi đau xót vì tình yêu duy nhất và đầu tiên của mình đã không thành. Có lẽ, tình đầu là điều đắng cay.

Trong hai câu thơ đầu, chúng ta nhận thấy hành động của Thúy Kiều là khác thường. Nàng hạ thấp bản thân để cầu xin em, trao duyên, nhưng cũng là cầu xin em giúp chị và chấp nhận:

“Cậy em em có chịu lời.

Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”

Là một người chị, nàng không nên phải cậy nhờ hay lạy em, nhưng ở đây Kiều trao duyên như là đang nhờ Thúy Vân thay mình đền đáp tình cảm với Kim Trọng. Những từ “cậy”, “ngồi lên”, “lạy”, “thưa” là những từ thể hiện sự kính trọng của người dưới đối với người trên. Tuy nhiên, ở đây, chúng bị xáo trộn. Thúy Kiều, mặc dù là chị, nhưng phải lạy em, cậy nhờ em. “Cậy” mang ý nghĩa ép buộc Thúy Vân phải làm nhiều hơn chỉ là nhờ. Sự cậy nhờ này rõ ràng là để Thúy Vân thay mình đền đáp tình cảm với Kim Trọng. Thúy Kiều nói lên tâm tư của mình khi nói:

“Giữa đường đứt gánh tương tư

Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em

Kể từ khi gặp chàng Kim

Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề

Sự đâu sóng gió bất kì,

Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai. ”

Nàng biểu hiện được nỗi đau xót khi tình duyên lỡ dở. Vì chữ hiếu, nàng đã hi sinh chữ tình để phục vụ chàng Kim. Nàng mong muốn Thúy Vân chấp nhận sự cậy nhờ để bù đắp cho những gì của mình, vẫn còn dang dở. Nàng mong Vân chấp nhận sự cậy nhờ để chấp nhận mối tơ này, liên kết với chàng Kim Trọng. Thúy Kiều ngậm ngùi đón nhận việc cậy nhờ em mình, nhưng đồng thời thể hiện sự đau khổ vì tình yêu đầu tiên của mình đã không trọn vẹn và êm đềm.

“Chiếc vành với bức tờ mây

Duyên này thì giữ vật này của chung

Dù em nên vợ nên chồng

Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên

Mất người còn chút của tin

Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa”

Chiếc vành và tờ mây đại diện cho những kỷ vật tình yêu của hai người. Họ đã thề nguyền sống chết, đã có những ngày tháng hạnh phúc. Nhưng giờ đây, xã hội buộc Thúy Kiều chọn chữ hiếu mà hi sinh chữ tình. Nàng chỉ mong rằng Kim và Vân sẽ giữ những kỷ vật ấy là của cả ba người. Dù đã trao cho Thúy Vân những kỷ vật ấy, nhưng nàng vẫn luyến tiếc và hy vọng chúng sẽ là của chung. Nguyễn Du chia nhỏ những kỷ vật đó thành nhiều câu thơ để thể hiện rõ tâm trạng đau xót của Kiều khi chuyển giao cho em gái mình. Nàng cố gắng giữ lại những kỷ vật của tình yêu, nhưng đồng thời buộc phải chia sẻ với Thúy Vân, không thể đền đáp cho tình cảm của chàng Kim một cách trọn vẹn. Nàng mong rằng, dù cuộc sống của họ có thay đổi, thì Kim và Vân cũng sẽ nhớ đến nàng. Khi nàng trao duyên xong, cảm giác làm mất đi một tình yêu đầu êm đềm dịu ngọt hiện lên trong nàng. Hơn nữa, tình yêu đó chỉ mới bắt đầu:

“Mai sau dù có bao giờ

Đốt lò hương ấy so tơ phím này

Trông ra ngọn cỏ lá cây

Thấy hiu hiu gió thì hay chị về

Hồn còn mang nặng lời thề

Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai

Dạ đài cách mặt khuất lời

Rảy xin chén nước cho người thác oan”

Sự bất công của xã hội và sự mất mát tình yêu khiến Thúy Kiều cảm thấy đau khổ và bất công, vương vấn trên cõi trần không thể siêu thoát. Nàng chỉ mong rằng, nếu có gió hiu hiu, có thể cảm nhận nàng đang về. Cơn gió ấy thể hiện sự vương vấn của nàng trong thế giới này. Lời thề với Kim, dù nát thân liễu yếu, cũng không thể đền đáp cho chàng. Nàng chỉ mong rằng Kim và Vân sẽ rót một chén rượu cho người thác oan, là Thúy Kiều. Nàng nhận thức rõ nỗi đau trong mình và có lẽ đã tưởng tượng cảnh sẽ đến, nếu cuộc sống cứ kéo dài, và nàng sẽ phải đối mặt với những khổ cực và gian truân đến mức nào đó. Có thể nàng cũng đã nghĩ đến cái chết, vì chỉ khi nào nàng cảm thấy đau khổ đến mức không thể chịu đựng được nữa, nàng mới dám nghĩ đến chết. Thúy Kiều cảm nhận được nỗi đau trong lòng và tưởng tượng về con đường gian khổ sắp phải đi qua. Nàng cũng có thể chết bất cứ lúc nào.

Qua đây, chúng ta hiểu rõ hơn về tâm trạng của Thúy Kiều. Tình yêu đầu tiên là thứ tình cảm thiêng liêng và đẹp đẽ nhất, nhưng duyên phận thường trớ trêu với con người. Chữ tình không trọn vẹn cho phận má đào. Cô không muốn chàng Kim đợi mình, mà mong Thúy Vân sẽ giúp anh có cuộc sống hạnh phúc. Mặc dù nàng biết điều đó, nhưng nàng vẫn không khỏi đau khổ khi trao duyên.