Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết: Điểm tương đồng và khác biệt

1. Tuyến nội tiết là gì và có những loại nào?

1.1. Khái niệm về hệ nội tiết

Hệ thống nội tiết bao gồm một mạng lưới các tuyến tiết hormone để tạo ra mối liên kết giữa các tế bào trong cơ thể. Những tuyến này đóng vai trò quan trọng trong cả cơ thể và cơ quan.

Các hormone từ tuyến nội tiết có vai trò điều chỉnh tâm trạng, kích thích tăng trưởng và phát triển, cũng như quản lý sự trao đổi chất giữa các cơ quan và chức năng sinh sản. Chúng là hệ thống điều chỉnh cách hormone được giải phóng và vận chuyển vào máu, từ đó chúng được phân phối đến tất cả các tế bào trong cơ thể qua hệ tuần hoàn máu.

Tuyến nội tiết đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người

1.2. Phân loại các tuyến nội tiết

Hệ nội tiết bao gồm nhiều tuyến với các trách nhiệm khác nhau, bao gồm:

• Tuyến yên: Là bản giao hàng của cơ thể, truyền thông tin từ não để phân phối nhiệm vụ cho các tuyến khác. Nó sản sinh hormone tăng trưởng, prolactin giúp cho việc cho con bú, luteinizing điều chỉnh testosterone ở nam và estrogen ở nữ. Nó cũng điều tiết hoạt động của tuyến giáp và tuyến thượng thận,...;

• Tuyến tùng: Sản xuất melatonin để giúp cơ thể đi vào giấc ngủ dễ dàng;

• Tuyến giáp: Sản xuất hormone để kiểm soát quá trình trao đổi chất. Thiếu hormone sẽ gây suy giáp, làm chậm hoạt động trong cơ thể. Ngược lại, cường giáp là khi cơ thể sản xuất quá nhiều hormone, tăng tốc độ hoạt động với biểu hiện như tim đập nhanh, giảm cân, tiêu chảy,...;

• Tuyến cận giáp: Bao gồm 4 tuyến nhỏ phía sau tuyến giáp. Tuyến này hỗ trợ sức khỏe cho xương, giúp xương trở nên chắc khỏe bằng cách kiểm soát canxi và phosphorus;

• Tuyến thượng thận: Sản xuất các loại hormone như corticosteroid và epinephrine. Các hormone này ảnh hưởng đến sinh lý, chức năng tình dục và trao đổi chất của cơ thể;

1.3. Tuyến nội tiết và vấn đề sức khỏe 

Khi cơ thể bắt đầu lão hóa, hệ thống nội tiết gặp các vấn đề bệnh lý là điều tất yếu. Do hoạt động trao đổi chất chậm lại, chúng ta dễ tăng cân mà không cần thay đổi chế độ ăn uống hay tập luyện.

Sự thay đổi của nội tiết không chỉ ảnh hưởng đến cân nặng mà còn gây ra các vấn đề như bệnh tim mạch, suy giáp, tiểu đường type 2 và loãng xương khi già. Các yếu tố như căng thẳng, tuổi tác, nhiễm trùng, di truyền, và môi trường độc hại đều gây rối loạn nội tiết.

2. Tổng quan về tuyến ngoại tiết 

Khác với tuyến nội tiết tiết chất trực tiếp vào máu, tuyến ngoại tiết tiết sản phẩm lên bề mặt biểu mô qua các ống dẫn. Các loại tuyến ngoại tiết thường gặp có tuyến nước bọt, mồ hôi, lông mi, nước mắt, vú, bã nhờn và chất nhầy. 

Tuyến ngoại tiết được chia thành 3 nhóm chính dựa trên cách thức bài tiết:

• Tuyến toàn hủy (Holocrine gland): tiết chất từ cấu trúc của tế bào. Ví dụ như tuyến bã;

• Tuyến bán hủy (Apocrine gland): tiết từ phần bào tương thuộc nhân tế bào chế tiết;

• Tuyến toàn vẹn (Merocrine gland): hạt tiết ra ngoài còn tế bào chế tiết vẫn nguyên vẹn. Ví dụ như tuyến tụy.

Tuyến mồ hôi giúp cơ thể tiết mồ hôi lên bề mặt da

Dựa vào sản phẩm của tuyến ngoại tiết, ta có 3 nhóm chính như sau:

• Tuyến tiết nhầy: sản phẩm có đặc tính nhớt và giàu carbohydrate;

• Tuyến tiết dịch: sản phẩm là các dung dịch giống nước, giàu protein

• Tuyến tiết bã nhờn hoặc tuyến tiết dầu: sản phẩm có đặc điểm là chứa nhiều lipid.

3. Tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết khác nhau như thế nào? 

Khác nhau:

• 2 loại tuyến này đều có cùng một cơ chế sản xuất chất tiết;

• Các sản phẩm chất tiết  đóng vai trò quan trọng trong hoạt động sinh lý của cơ thể: chuyển hóa vật chất và năng lượng, trao đổi chất,...

Sự khác biệt: 

Dưới đây là biểu đồ minh họa sự khác biệt giữa tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết:

Phân biệt tuyến nội tiết và tuyến ngoại tiết