UI là gì? Khám phá khái niệm và các phân loại

Chắc chắn bạn đã nghe về UI, nhưng tên thật, ý nghĩa và có bao nhiêu loại UI, có lẽ chưa nhiều người quan tâm tới.

Giao Diện Người Dùng (UI) là gì, bạn sử dụng nó như thế nào và khi nào?

1. UI là gì?

UI, hay Giao diện Người dùng, là viết tắt của User Interface và dịch sang tiếng Việt nghĩa là giao diện mà người dùng tương tác khi sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ kỹ thuật số. Đơn giản nói, UI bao gồm mọi thứ trên màn hình, bàn phím, âm thanh và thậm chí ánh sáng. Gần như mọi thiết bị điện tử mà bạn sử dụng hàng ngày, từ điện thoại di động, máy tính, TV, đến xe hơi, iPad, ATM, hoặc hệ thống điều khiển công nghiệp, đều có UI.

Khi nhà thiết kế tạo ra giao diện người dùng, họ làm việc để tạo ra cảm giác đặc trưng và đưa ra sự đổi mới về mặt thẩm mỹ. Khi ai đó truy cập vào trang web của bạn, điều đầu tiên họ chú ý là giao diện người dùng, một trong những yếu tố quyết định liệu họ sẽ ở lại hay không.

Thiết kế Giao diện Người dùng (UI) và Trải nghiệm Người dùng (UX) chặt chẽ liên kết với nhau. Cả hai đều quan trọng cho thành công của sản phẩm kỹ thuật số, và thường xuyên sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, chúng khác nhau. Thiết kế Giao diện Người dùng là quá trình tạo ra giao diện tập trung vào bề mặt, ngoại hình và kiểu dáng, trong khi thiết kế UX bao gồm toàn bộ trải nghiệm của người dùng với trang web hoặc ứng dụng (trong đó UI chỉ là một phần). Để hiểu rõ sự phát triển của UI, hãy cùng khám phá một chút về lịch sử của nó.

2. Tóm tắt lịch sử của UI

Trong những chiếc máy tính đời đầu, giao diện người dùng rất ít ngoại trừ vài nút trên bảng điều khiển. Nhiều máy tính ban đầu sử dụng thẻ bấm lỗ (Punched card) làm phương thức nhập liệu chính cho chương trình và dữ liệu máy tính.

Quay về thập kỷ 70, để sử dụng máy tính, bạn phải sử dụng giao diện dòng lệnh. Giao diện đồ họa mà chúng ta thấy ngày nay không tồn tại lúc đó. Để máy tính hoạt động, người dùng phải giao tiếp qua ngôn ngữ lập trình, yêu cầu mã lệnh dường như vô hạn để thực hiện một tác vụ đơn giản.

Vào thập kỷ 80, giao diện đồ họa người dùng (GUI) bắt đầu nổi lên do những nỗ lực của các nhà nghiên cứu máy tính tại Xerox PARC. Điều đột phá này mang lại khả năng tương tác với máy tính cá nhân thông qua biểu tượng, nút bấm, menu và checkbox một cách trực quan.

Sự thay đổi trong công nghệ này đã mở cửa cho mọi người sử dụng máy tính mà không cần biết về mã code, và cũng đánh dấu sự bắt đầu của cuộc cách mạng máy tính cá nhân. Năm 1984, Apple Computer phát hành máy tính cá nhân Macintosh với chuột máy tính, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc sử dụng giao diện này cho gia đình và thương mại.

Sự phổ biến của ứng dụng di động cũng đã tác động đến UI, dẫn đến xu hướng gọi là UI di động. Mobile UI tập trung vào việc thiết kế giao diện tương tác phù hợp với màn hình nhỏ của điện thoại thông minh, máy tính bảng và cải thiện các tính năng đặc biệt như điều khiển bằng cảm ứng.

3. Các loại UI và yêu cầu thiết kế cơ bản cho từng loại

Đa số sản phẩm kỹ thuật số ngày nay đều sử dụng giao diện đồ họa người dùng (GUI), bao gồm văn bản, liên kết, nút bấm và hình ảnh. GUI được phát triển để thay thế giao diện dòng lệnh (CLI).

Thiết kế UI đã trải qua một cuộc cách mạng lớn khi thiết bị cảm ứng xuất hiện, tạo ra một loại giao diện mới là giao diện cảm ứng. Trái ngược với GUI phụ thuộc vào thị giác, UI cảm ứng sử dụng cảm giác chạm để hoàn thành nhiệm vụ. Điều này thêm một mức độ tương tác mới, đặc biệt là đối với người dùng có khiếm thị.

Bước tiến tiếp theo là giao diện cử chỉ, cho phép người dùng kiểm soát máy tính thông qua chuyển động của cơ thể và cử chỉ mà không cần chạm vào bàn phím, chuột hoặc màn hình.

Giao diện người dùng trò chuyện (CUI) mô phỏng cuộc trò chuyện với người thật và có thể xuất hiện dưới dạng chatbot hoặc trợ lý giọng nói như Alexa hoặc Siri. Ngày càng phát triển, giao diện đang hướng tới Zero UI hay giao diện không màn hình. Điều này có thể thay đổi cách chúng ta tìm kiếm thông tin hoặc thực hiện các tác vụ. Bởi khi UI trở nên đơn giản và trực quan hơn, người dùng có thể tương tác 'ngầm' khi lái xe, làm việc hoặc giao tiếp.

Tóm lại, giao diện người dùng đóng vai trò quan trọng như một cửa ngõ cho máy tính, sản phẩm hoặc thiết bị để con người tương tác. Để UI thực sự thân thiện với người dùng (dù có màn hình hay không), nó cần phải có tính năng, đáng tin cậy, dễ sử dụng và thú vị. Đây là một yếu tố quan trọng đối với trải nghiệm người dùng. Hãy khám phá thêm về khái niệm Rủi ro bảo mật tại đây.