Ulysses trở về - Khúc thứ XXIII, Sử thi Odyssey

Đoạn trích về viễn cảnh Ulysses trở về thuộc khúc thứ XXIII của Sử thi Odyssey. Tác phẩm này là biểu tượng của sự hùng vĩ và kiên cường của người Hy Lạp trong cuộc hành trình chinh phục tự nhiên và xây dựng đất nước.

Mời các bạn học sinh lớp 10 tham khảo tài liệu giới thiệu về tác giả Homer, cùng đoạn trích về Ulysses trở về.

I. Về tác giả

Dù đã trôi qua bao thế kỷ, vẫn chưa có câu trả lời chính xác về danh tính của Homer. Có nhiều câu chuyện huyền thoại về nhà thơ mù này. Phổ biến nhất là câu chuyện kể về việc ông sinh ra trong một gia đình nghèo ven dòng sông Meles vào khoảng thế kỷ IX - VII trước Công nguyên. Ông được gọi là Melesigenes, có nghĩa là 'con của dòng sông Meles'.

II. Giới thiệu về Ulysses trở về

1. Nguyên gốc

- Đoạn trích về cuộc trở về của Ulysses thuộc khúc thứ XXIII trong Sử thi Odyssey.

- Odyssey bao gồm 12110 dòng thơ, chia thành 24 khúc. Nó kể về hành trình trở về quê hương của Ulysses sau khi chiến thắng tại thành Troy.

- Tác phẩm là biểu tượng của sự kiên cường và hào hùng của người Hy Lạp trong cuộc đấu tranh với tự nhiên và trong việc mở mang vùng đất mới.

2. Tóm lược

Sau khi đánh bại thành Troy, Ulysses trở về quê hương gặp nhiều khó khăn nhưng nhờ sự giúp đỡ của các vị thần để trở về nhà. Anh giả dạng làm người lạ và vợ mình, Penelope, không nhận ra. Để chứng minh danh dự, Penelope ra thách thức bằng việc bắn cung qua mười hai vòng rìu. Ulysses thắng và tiết lộ danh tính, sau đó anh trừng trị kẻ thù và gia đình phản bội. Tuy nhưng, khi Penelope biết tin Ulysses trở về từ người mẹ, bà không tin và sắp xếp một cuộc thử thách để xác minh sự thật.

3. Sơ đồ

Bao gồm 3 phần:

• Phần 1. Từ đầu đến “con cũng không phải là kẻ nhát gan”: Cuộc trò chuyện giữa Penelope với Eurycleia và Telemachus.
• Phần 2. Phần còn lại: Cuộc đấu trí giữa Ulysses và Penelope, gia đình hòa mình lại.

4. Nội dung

Khi vợ chồng tái hợp sau hai mươi năm, tác giả đã minh họa sự sâu sắc trong tâm hồn và trí tuệ của Ulysses và Penelope.

6. Nghệ thuật

Kỹ thuật kể chuyện, các đoạn đối thoại, và các chi tiết đặc biệt...

Ulysses trở về

Nghe đoạn Ulysses trở về:

Giả dạng thành người lạ, Ulysses đã trở về nhà và được Penelope cho phép ở lại để kể về chính mình. Penelope tổ chức cuộc thi bắn cung để chọn chồng, và Ulysses chiến thắng. Anh ta tiêu diệt kẻ thù và trừng trị những kẻ phản bội. Tiếp tục câu chuyện về vợ chồng...

(Eurycleia gọi Penelope dậy, báo tin Ulysses chồng cô đã trở về và đã trừng trị kẻ cầu hôn. Nhưng Penelope vẫn nghi ngờ...)

Penelope nói cẩn trọng:

- Mẹ ơi, hãy kiềm chế, đừng mừng quá sớm. Mẹ cũng biết, nếu chồng mẹ trở về thì mọi người trong nhà, đặc biệt là tôi và con trai chúng ta sẽ vui mừng lắm! Nhưng những điều mẹ kể không phải lúc nào cũng đúng. Có một vị thần đã trừng phạt những kẻ cầu hôn kiêng nể, vì chúng đã làm điều không đúng. Nhưng về Ulysses, anh ta ở đâu xa xứ, không còn hi vọng trở lại quê nhà nữa, anh ta đã qua đời.

Eurycleia nhẹ nhàng đáp lại:

- Con à! Sao con dám nói như vậy? Chồng con ở đây, ngay trong nhà này, nhưng con lại không tin và nói rằng anh ta sẽ không bao giờ trở về! Để ta nói cho con biết một dấu hiệu khác, một dấu hiệu không thể phủ nhận: đó là vết sẹo từ răng nanh của một con lợn khiến anh ta bị thương nặng ngày xưa. Khi ta rửa chân cho anh, ta nhận ra vết sẹo đó. Ta đã cố gắng bảo con, nhưng anh ta đã giấu đi và cấm ta nói, vì anh ta đang âm mưu một kế hoạch thâm độc. Vậy con hãy đi cùng ta. Ta sẽ đặt tính mạng mình vào cuộc đấu với con: nếu ta lừa dối con, con hãy giết ta bằng bất kỳ cách nào tàn nhẫn nhất.

Penelope cẩn thận đáp lại:

- Mẹ ơi! Dù mẹ có thông thái đến đâu, mẹ cũng không thể hiểu hết những kế hoạch siêu nhiên của thần thức bất tử. Nhưng thôi, hãy để qua mặt điều đó. Bây giờ hãy đi xuống nhà với Telemachus để xem xác của những kẻ cầu hôn và kẻ giết chúng.

Nói xong, nàng bước xuống cầu thang. Trái tim nàng rất đầy nghĩa: nàng không biết nên tiếp cận chồng mình từ xa hay nên lại gần, ôm lấy anh ta, và hôn lên tay anh? Khi vào nhà, nàng bước qua ngưỡng cửa đá, nằm về phía trước Ulysses, dưới ánh lửa vàng, tựa vào bức tường đối diện, trong khi Ulysses ngồi tựa vào một cột cao, mắt nhìn xuống đất, chờ đợi thấy mình và nghe người vợ của mình nói điều gì. Nhưng nàng vẫn ngồi yên lặng trên ghế trong thời gian dài, lòng xao xuyến, đôi khi nhìn chăm chú chồng mình, đôi khi không nhận ra chồng dưới bộ trang phục rách rưới.

Telemachus lên tiếng trách móc mẹ một cách gay gắt:

- Mẹ ơi, mẹ quá tàn nhẫn và độc ác! Sao mẹ ngồi xa cha con như vậy, sao mẹ không đến gần hỏi han cha? Không có người phụ nữ nào đủ lạnh lùng để chồng đi mất hai mươi năm, trải qua biết bao khó khăn, rồi khi chồng trở về, lại có thể ngồi xa như vậy. Mẹ luôn cứng rắn và độc đoán.

Penelope cẩn trọng đáp lại:

- Con à, mẹ không thể tin nổi điều này, mẹ không thể nói gì, không thể đối diện với người. Nhưng nếu đây thực sự là Ulysses, thì mẹ chắc chắn rằng cha con và mẹ sẽ nhận ra nhau dễ dàng, vì cha và mẹ có những dấu hiệu riêng, chỉ hai ta biết, không ai khác.

Nghe điều đó, Ulysses cao quý và kiên nhẫn mỉm cười. Rồi người nói với Telemachus như sau:

- Telemachus, con yêu! Đừng làm phiền mẹ, mẹ muốn thử thách cha ở đây. Chúng ta sẽ nhận ra cha, chắc chắn như vậy. Hiện tại cha còn bẩn bẩn, áo quần rách rưới, nên chúng ta không thể nhận ra ngay. Nhưng khi nào mọi thứ rõ ràng hơn, chúng ta sẽ quyết định cách xử lý. Nếu một người giết người trong thành phố mà không ai biết, người đó phải rời xa gia đình và đất nước. Chúng ta đã làm điều tương tự, giết chết những người mạnh nhất. Cha khuyên con suy nghĩ kỹ lưỡng.

Telemachus đáp chậm rãi:

- Cha thân yêu, con sẽ tuân theo lời cha. Cha luôn khôn ngoan, không ai sánh kịp cha. Chúng con sẽ ủng hộ cha hết mình, và con tin rằng con cũng không phải là kẻ sợ hãi.

(Ulysses bảo mọi người tắm rửa và thay quần áo đẹp, tổ chức lễ cưới giả cho người ngoài, và giữ bí mật cho đến khi họ trở về trang trại của Laertes. Ulysses cũng tắm rửa.)

Khi Ulysses bước ra từ phòng tắm, người trông như một vị thần. Người quay lại và ngồi đối diện với Penelope trên chiếc ghế bành, sau đó nói với nàng:

- Xin lỗi! Có lẽ các thần trên núi Olympus đã ban cho nàng một trái tim cứng cỏi hơn ai trong số phụ nữ yếu đuối, vì không ai khác có thể cách xa chồng như thế, sau khi chồng đi rời nhà hai mươi năm, trải qua bao nhiêu khổ đau, mới trở về đất nước. Thôi, xin lỗi nha! Hãy để tôi có một chiếc giường để tôi ngủ một mình, như đã từng, bởi trái tim trong ngực tôi cũng là như thế.

Penelope đáp thận trọng:

- Xin lỗi! Tôi không coi thường ông, cũng không bất ngờ về suy nghĩ của ông. Tôi biết ông là ai từ khi ông rời bỏ Ithaca trên con thuyền dài. Vậy thì, Eurycleia! Hãy cầm chiếc giường ra khỏi phòng, được xây bằng tay của Ulysses, đặt trên tường kiên cố mà chính Ulysses đã xây, sau đó trải chăn và tấm vải lên giường.

Nàng nói như vậy để thử chồng, nhưng Ulysses đột nhiên trả lời vợ mình một cách thận trọng:

- Em à, em vừa nói điều làm tôi cảm thấy không vui. Ai đã dời chiếc giường của tôi? Nếu không có sự giúp đỡ từ các vị thần, thì ngay cả người mạnh nhất cũng khó lòng làm được việc đó. Đây là một chiếc giường đặc biệt, được xây dựng xung quanh cây ô-liu lớn trong sân nhà. Tôi đã dùng đá xây thành một kiến trúc độc đáo, lợp mái, và cánh cửa được làm chắc chắn. Tôi đã sử dụng tất cả các phần của cây ô-liu đó để làm thành chiếc giường này và trang trí nó với vàng và bạc. Cuối cùng, tôi đã đặt một tấm da đỏ lên trên mặt giường. Đó là điều đặc biệt mà tôi đã nói với em. Nhưng em à, tôi muốn biết chiếc giường đó vẫn ở chỗ cũ, hay đã bị dời đi.

Người nói như vậy, và Penelope rụt rè, cảm thấy Ulysses nói đúng tới mức hoàn hảo. Bà chạy về ngay, nước mắt rơi ướt đẫm, ôm lấy cổ chồng, hôn lên trán và nói:

- Ulysses! Xin anh đừng giận em, vì anh vẫn là người rất thông thái. Ôi! Thần đã định cho chúng ta số phận đầy gai góc vì kẻ ghen ghét, không muốn chúng ta sống hạnh phúc bên nhau, chia sẻ niềm vui và nỗi buồn. Bây giờ, xin anh đừng trách em, cũng đừng trách em về việc không mừng gặp anh ngay. Em luôn sợ sẽ có kẻ đến, nói dối và gạt gẫm, vì đời có nhiều kẻ xảo quyệt, chỉ muốn gây rắc rối... Nhưng giờ đây, anh đã cung cấp bằng chứng rõ ràng, mô tả chiếc giường mà chỉ có anh, em và Eurycleia, người hầu của cha em khi em trở về, biết và sau đó giữ cửa gian phòng kiên cố của chúng ta. Vì vậy, anh đã thuyết phục em và em phải tin anh, dù lòng em vẫn còn hoài nghi.

Bà nói như vậy, khiến Ulysses muốn khóc hơn nữa. Anh ôm lấy người vợ yêu dấu, bạn đời trung thành của mình mà khóc ướt đẫm vai.

Dịu dàng như mặt đất, khi nó xuất hiện trước mắt những người đi biển bị Poseidon đánh tan thuyền giữa sóng cả và gió lớn, họ bơi, nhưng rất ít người sống sót và lên bờ được; cả bộ trang phục đều ướt đẫm, những người sống sót vui mừng bước lên bờ đất liền với hy vọng; Penelope cũng như vậy, được gặp lại chồng, bà sung sướng đến đầy tràn, bà không thể rời mắt khỏi chồng và hai tay trắng muốt của bà ôm lấy cổ chồng không buông ra.