Ưu thế của Não Trái so với Não Phải

Bạn đã từng nghe người ta nói rằng họ có xu hướng sử dụng tư duy của Não Phải hơn Não Trái chưa? Từ sách báo đến các chương trình truyền hình, có lẽ bạn đã nghe cụm từ này được đề cập nhiều lần. Hoặc có thể bạn thậm chí đã làm một bài kiểm tra trực tuyến để xác định xem bạn thuận Não Phải hay Não Trái.

Có lẽ bạn cũng đã từng nhìn thấy ít nhất một số đồ họa thông tin trên Pinterest hoặc Facebook khẳng định sẽ tiết lộ bí mật về sự ưu thế Não của bạn. Và có thể bạn đã đọc qua một số bài báo hoặc sách gợi ý rằng bạn có thể khai thác khả năng sáng tạo tiềm ẩn trong tư duy của Não Phải hoặc sự logic của Não Trái.

Với sự phổ biến của ý tưởng về người sử dụng tư duy 'Não Phải' và 'Não Trái', bạn có thể bất ngờ khi biết rằng ý tưởng này chỉ là một trong những hiểu lầm về não.

Đặc điểm của Não Trái và Não Phải

Những người được mô tả là có tư duy Não Trái thường được biết đến với khả năng logic và toán học xuất sắc. Trong khi đó, những người được mô tả là có tư duy thuận Não Phải thường được biết đến với sự sáng tạo trong mọi mặt của cuộc sống. 

Đặc điểm của những người có tư duy thuận não phải

Theo lý thuyết não Trái, não Phải là bộ não thống trị, và bán cầu não Phải thường thực hiện tốt nhất các nhiệm vụ liên quan đến biểu cảm và sáng tạo. Có một số khả năng phổ biến được liên kết với bán cầu não Phải. Dựa trên điều này, những người có tư duy bằng não Phải giỏi: 

Nhận biết gương mặt

Diễn đạt cảm xúc

Giải mã cảm xúc

Phân tích màu sắc một cách chính xác

Sử dụng trí tưởng tượng

Trực quan hóa

Sáng tạo

Vậy những người được gọi là “người thuận não trái” là như thế nào? Họ thường được mô tả là giàu cảm xúc, có khả năng trực quan hóa và sáng tạo hơn. Họ thường được mô tả là làm tốt những công việc đòi hỏi sự thể hiện sáng tạo và tư duy tự do, chẳng hạn như trở thành nghệ sĩ, nhà tâm lý học hoặc nhà văn.

Đặc điểm của người thuận não phải

Bán cầu não phải có khả năng thực hiện một số nhiệm vụ nhất định. Đặc điểm của bán cầu não phải bao gồm những đặc điểm liên quan đến: 

Ngôn ngữ

Logic

Tư duy phản biện

Toán học

Lý luận

Người thuận não trái là những người như thế nào? Chúng được miêu tả là logic, phân tích và có trật tự. Lý thuyết này cho thấy những người thuận não trái sẽ làm tốt những công việc liên quan đến tư duy tuyến tính, toán học và xử lý thông tin bằng lời nói. Điều này bao gồm các nghề nghiệp như kế toán, nhà khoa học hoặc lập trình viên máy tính.

Lý thuyết về sự thống trị của não phải so với não trái đã gây ra tranh cãi lớn trong giới nghiên cứu về tâm lý học.

Theo lý thuyết não trái hay não phải thống trị, mỗi bên não điều khiển những loại tư duy khác nhau.

Ví dụ, một người 'thuận não trái' thường được cho là người logic, phân tích và khách quan hơn. Một người “thuận não phải” được cho là có trực giác, suy nghĩ và chủ quan hơn.

Trong tâm lý học, lý thuyết này dựa trên sự phân chia chức năng của não. Bộ não có hai bán cầu, mỗi bán cầu thực hiện một số vai trò, hai bên não giao tiếp với nhau.

Bán cầu não trái điều khiển các cơ ở bên phải cơ thể trong khi bán cầu não phải điều khiển các cơ ở bên trái. Đây là lý do tại sao tổn thương ở bên trái não chẳng hạn có thể ảnh hưởng đến bên phải cơ thể.

Lịch sử của lý thuyết về não phải và não trái đã được theo dõi và nghiên cứu kỹ lưỡng từ các nhà tâm lý học hàng đầu.

Vậy liệu một bên não có chịu trách nhiệm cho các chức năng cụ thể không? Liệu con người có phải là thuận não trái hay không? Như nhiều huyền thoại trong lĩnh vực tâm lý học, điều này bắt nguồn từ quan sát về bộ não con người, nhưng sau đó đã bị biến tấu và phóng đại một cách đáng kể.

Lý thuyết về bên não trái và bên não phải xuất phát từ công trình nghiên cứu của Roger W. Sperry, người đã đoạt giải Nobel vào năm 1981. Ông đã nghiên cứu về chức năng não trên các bệnh nhân thông qua việc thực hiện phẫu thuật cắt bỏ để điều trị bệnh động kinh kháng trị.

Tuy nhiên, những bệnh nhân này cũng gặp phải các triệu chứng khác sau khi dây liên lạc giữa hai bên não bị cắt. Ví dụ, nhiều bệnh nhân sau khi bị cắt dây liên lạc giữa hai bên não, họ không thể gọi tên được những vật phẩm mà chỉ được xử lý bởi bán cầu não phải, nhưng vẫn có thể gọi tên được những vật phẩm mà chỉ được xử lý bởi bán cầu não trái. Dựa trên thông tin này, Sperry kết luận rằng ngôn ngữ được điều khiển bởi bán cầu não trái.

Nói chung, bên trái của não có xu hướng kiểm soát nhiều khía cạnh của ngôn ngữ và logic, trong khi bên phải có xu hướng xử lý thông tin không gian và khả năng hiểu thị giác.

Nghiên cứu về bên não trái và bên não phải

Các nghiên cứu sau này đã chỉ ra rằng bộ não gần như không phân chia như người ta từng nghĩ. Ví dụ, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khả năng học môn như toán sẽ mạnh mẽ nhất khi cả hai nửa não hoạt động cùng nhau.

Ngày nay, các nhà nghiên cứu thần kinh hiểu rằng hai bán cầu não làm việc cùng nhau để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau và giao tiếp thông qua nhau. Carl Zimmer, một nhà khoa học viết cho tạp chí Discover, giải thích: “Dù bộ não có thể được phân chia ngang nhưng hai bên vẫn hợp tác với nhau”.

'Khái niệm phổ biến về não trái và não phải không thể hiểu được mối quan hệ làm việc chặt chẽ của chúng. Ví dụ, bán cầu não trái tập trung vào âm thanh và cú pháp của từ, nhưng không phải vì nó độc quyền về ngôn ngữ. Bán cầu não phải nhạy cảm với các yếu tố cảm xúc của ngôn ngữ, điều chỉnh nhịp điệu và căng thẳng của lời nói'.

Một nghiên cứu tại Đại học Utah phân tích bộ não của hơn 1.000 người để xem họ có ưa thích bên nào hơn.

Kết quả nghiên cứu cho thấy mặc dù hoạt động có thể cao hơn ở một số vùng, nhưng cả hai bên não hoạt động tương đương.

Vậy, mặc dù thường được mô tả là thuận não phải hoặc thuận não trái, nhưng thực tế họ là cả hai. Mặc dù lý thuyết về sự thống trị của não phải so với não trái đã bị phủ nhận nhưng nó vẫn còn tồn tại.

Những hiểu lầm dai dẳng về não trái và não phải

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng lý thuyết não trái/phải là một câu chuyện cổ điển, tuy nhiên vẫn còn nổi tiếng đến ngày nay. Tại sao? Thật không may, nhiều người không nhận ra rằng lý thuyết này đã lỗi thời. Thực ra, ý tưởng này có vẻ như đã được ăn sâu vào trong ý thức đại chúng.

Trong thời đại hiện đại, học sinh có thể tiếp tục tìm hiểu về lý thuyết này như một điểm thú vị trong lịch sử, để hiểu rõ hơn về sự phát triển và biến đổi của cách chúng ta nhìn nhận hoạt động của bộ não theo thời gian khi những nhà nghiên cứu khám phá ra thêm thông tin về nó.

Dù các tài liệu về tâm lý học và tự giúp bản thân thường đã phổ biến hóa và làm to lên vấn đề, nhưng việc nhận biết điểm mạnh và điểm yếu của bản thân trong một số lĩnh vực cụ thể có thể giúp bạn phát triển các kỹ năng học tập và nghiên cứu hiệu quả hơn. Ví dụ, những học sinh gặp khó khăn khi theo dõi hướng dẫn bằng lời nói có thể học được từ việc viết ra các hướng dẫn và phát triển khả năng tổ chức.

Một điều quan trọng cần nhớ nếu bạn đang tham gia vào một trong số nhiều trò chơi não trái/phải trên mạng là chúng chỉ mang tính giải trí và bạn không nên đặt quá nhiều niềm tin vào kết quả của chúng.

Tóm lại, lý thuyết về não trái/phải có thể không hoàn toàn đúng, nhưng điều đó không có nghĩa là việc nhận biết điểm mạnh của mình là không có giá trị. Bạn cũng có thể thực hiện những biện pháp để bảo vệ sức khỏe tinh thần bằng cách tập thể dục đều đặn, ngủ đủ giấc, tương tác xã hội và thử thách trí não.

Nguồn bài viết:

Corballis MC. Bàn về não trái, não phải: sự thật và sự tưởng tượng. PLoS Biol. 2014;12(1). doi: 10.1371/journal.pbio.1001767

Joseph R. Nghiên cứu về bàn về bán cầu não phải: cảm xúc, âm nhạc, kỹ năng không gian, hình ảnh cơ thể, giấc mơ và nhận thức. Tạp chí Tâm lý lâm sàng. 1988;44(5):630-73.

Liederman J. Động lực của sự hợp tác giữa hai bán cầu và kiểm soát của chúng. Tạp chí Nhận thức não. 1998;36(2):193-208. doi: 10.1006/brcg.1997.0952

Tác giả: Ngô Trần Phương Uyên