Vắc-xin là gì? Tầm quan trọng của vắc-xin

Vắc-xin là gì?

Vắc-xin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên, có nguồn gốc từ vi sinh vật dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động, nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một số tác nhân gây bệnh cụ thể.

Nhà khoa học Jenner phát minh ra vắc-xin vào năm 1796, mở ra một kỷ nguyên mới trong lịch sử y học. Vắc-xin đã giúp loài người có được vũ khí mạnh mẽ nhất để chủ động phòng chống bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tác động của vắc-xin đối với sức khỏe loài người không thể phủ nhận. Ngoại trừ trường hợp nước sạch hoàn toàn, không có bất kỳ biện pháp y tế nào có thể so sánh với tác động của vắc-xin trong việc giảm tỷ lệ mắc và tử vong do bệnh truyền nhiễm.

Chích ngừa để bảo vệ sức khỏe của bạn và người thân

Việc chích ngừa là sử dụng vắc-xin kích thích cơ thể tạo ra miễn dịch đặc hiệu chống lại bệnh truyền nhiễm. Hiện có khoảng 30 bệnh truyền nhiễm có vắc-xin và khoảng 190 quốc gia đã áp dụng chích ngừa phổ biến cho người dân, đóng vai trò quan trọng đối với xã hội.

Vắc-xin và chích ngừa là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong do bệnh truyền nhiễm. Khoảng 85% - 95% người chích ngừa sẽ có miễn dịch đặc hiệu bảo vệ cơ thể, không mắc bệnh và không tử vong do bệnh dịch. Vắc-xin hàng năm đã cứu sống khoảng 2,5 triệu trẻ em không bị chết vì bệnh truyền nhiễm. Chích ngừa góp phần quan trọng đạt mục tiêu giảm tử vong cho trẻ dưới 5 tuổi trên toàn thế giới của Liên hợp quốc.

Tính chất cơ bản của vắc-xin

Đặc tính kháng nguyên đặc thù

Là khả năng kích thích cơ thể sản xuất kháng thể. Kháng nguyên mạnh khi đưa vào cơ thể một lần đã sinh ra nhiều kháng thể. Kháng nguyên yếu là những chất cần đưa vào nhiều hoặc phải kèm theo một số dược liệu mới sinh ra ít kháng thể.

Đặc tính miễn dịch

Vắc-xin tạo miễn dịch bằng vi khuẩn hoặc virus giảm độc lực, hoặc với một loại protein đặc hiệu có tính kháng nguyên để tạo ra đáp ứng miễn dịch hiệu quả cho cơ thể sau khi tác nhân gây bệnh xâm nhập với độc tính đầy đủ.

Loại vắc-xin

Vắc-xin đã bị inactivated

Là các chất kháng nguyên không còn khả năng gây nhiễm trùng nhưng vẫn giữ được khả năng kích thích miễn dịch. Người ta phân biệt:

+ Vắc-xin giải độc tố: Đây là vắc-xin đã bị inactivated nhưng chỉ chứa kháng nguyên tinh chế. Loại này bao gồm thành phần kháng nguyên quan trọng nhất về mặt miễn dịch của vi khuẩn hoặc virus, được tinh chế và làm bất hoạt. Ví dụ như vắc-xin giải độc tố vi khuẩn (vắc-xin uốn ván, vắc-xin bạch hầu)

Loại vắc-xin này được sản xuất để mất tính độc nhưng vẫn giữ được tính kháng nguyên. Vắc-xin giải độc tố kích thích cơ thể sản xuất kháng độc tố, nhằm phòng chống các bệnh nhiễm trùng. Ví dụ: vắc-xin bạch cầu, vắc-xin uốn ván,…

+ Vắc-xin chết toàn thể hoặc kháng nguyên tinh chế: Loại này chứa tất cả các thành phần của tác nhân gây nhiễm trùng, đã bị giết chết bằng nhiệt, formol hoặc propiolacton, bao gồm vắc-xin vi khuẩn như ho gà, thương hàn TAB, tả uống hoặc vắc-xin virus như cúm, bại liệt, dại,...

Vắc-xin này được sản xuất từ vi sinh vật gây bệnh. Sau khi vi sinh vật bị giết chết, có thể lấy toàn bộ huyền dịch làm vắc-xin (vắc-xin toàn thể) hoặc tinh chế để lấy các thành phần kháng nguyên quan trọng, kích thích đáp ứng miễn dịch của cơ thể.

Vắc-xin là biện pháp phòng bệnh an toàn, chủ động và hiệu quả

Vắc-xin sống giảm độc lực

Là các tác nhân nhiễm trùng tự nhiên, được giảm độc tố nhân tạo trong phòng thí nghiệm. Vắc-xin đậu mùa là loại vắc-xin đầu tiên trong lịch sử, là một virus động vật (virus đậu bò) có khả năng đem lại sự bảo vệ chéo chống lại virus đậu mùa mà nó gần gũi. Phần lớn vắc-xin sống hiện nay là các vắc-xin virus như vắc-xin sốt vàng, vắc-xin bại liệt, sởi, rubella, quai bị. Một số vắc-xin vi khuẩn sống thường được sử dụng như vắc-xin BCG.

Đối với vắc-xin sống, sự chủng ngừa thường một lần gây nên sự nhiễm trùng nhẹ hoặc không biểu hiện, sự nhân lên của virus trong cơ thể gây nên miễn dịch thường lâu bền, tương đương với sự miễn dịch do sự nhiễm trùng tự nhiên. Những thuận lợi của vắc-xin sống là tiện lợi (tiêm 1 lần), giá thành thường rẻ. Điều bất tiện là có thể đem lại nguy cơ nhiễm trùng (phản ứng và biến chứng).

Vắc-xin tách chiết (vắc-xin dưới đơn vị)

Là vắc-xin công nghệ cao, loại chỉ tách lấy một phần vách (vỏ) chứa thành phần kháng nguyên đặc thù Polysaccharide của vi khuẩn (vắc-xin não mô cầu, vắc-xin phế cầu), vắc-xin chứa thành phần kháng nguyên virus (vắc-xin vi rút viêm gan B được điều chế từ HBsAg có trong huyết tương những người nhiễm kháng nguyên này). Những vắc-xin chết có ưu điểm không có nguy cơ nhiễm trùng. Những bất lợi bao gồm: giá thành thường cao, nguy cơ mẫn cảm, một lịch chủng ngừa nhiều lần và lặp lại.

Vắc-xin tái tổ hợp (vắc-xin công nghệ mới)

Là những vắc-xin được sản xuất dựa vào kỹ thuật di truyền và công nghệ gen, như vắc-xin viêm gan B tái tổ hợp.

Vắc-xin có an toàn không?

Vắc-xin hầu hết là an toàn. Bất kỳ loại vắc-xin nào được cấp phép đều được kiểm tra nghiêm ngặt qua nhiều giai đoạn thử nghiệm trước khi được phê duyệt để sử dụng và thường xuyên được đánh giá lại khi nó có mặt trên thị trường.

Hầu hết các phản ứng vắc-xin thường nhỏ và tạm thời, chẳng hạn như đau ở chỗ tiêm, sốt nhẹ hoặc nổi cục u. Tỉ lệ phản ứng nặng, gây nguy hiểm cho tính mạng, phải nhập viện thường rất thấp, ít xảy ra.

Lợi ích của việc tiêm vắc-xin vượt xa rủi ro và nhiều bệnh tật, tử vong sẽ xảy ra nếu không có vắc-xin.

Nguy cơ nếu trẻ không được tiêm chủng hoặc tiêm chủng muộn

Để phòng bệnh, trẻ cần được tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch. Nếu không, trẻ có nguy cơ cao bị mắc bệnh do không có miễn dịch bảo vệ.

Chích ngừa vắc-xin ngăn ngừa nhiều bệnh nguy hiểm

Trong quá trình tiêm chủng, có nơi, thời điểm tỷ lệ tiêm chủng thấp và dịch bệnh nghiêm trọng đã xảy ra như sởi, bạch hầu, ho gà, viêm não Nhật Bản,… cướp đi sinh mạng của nhiều trẻ em. Nếu trẻ không được tiêm chủng, nguy cơ dịch bệnh quay trở lại là rất lớn, gây nguy hiểm cho sức khỏe trẻ em và cộng đồng.

Địa chỉ tiêm chích ngừa uy tín tại Hà Nội

Hiện nay, tiêm chích ngừa được triển khai ở rất nhiều nơi, tuy nhiên nhằm đảm bảo tính an toàn, mẹ cần tìm nơi uy tín tiêm cho con. Tại Hà Nội, mẹ có thể tham khảo Bệnh viện Đa khoa Mytour - địa chỉ tin cậy tiêm chích ngừa.

Chích ngừa vắc-xin là cách tốt nhất để phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho trẻ em

Các bậc cha mẹ vì sức khoẻ của con em mình hãy đưa trẻ đi tiêm chích ngừa đầy đủ, đúng lịch các vắc-xin trong chương trình Tiêm chích ngừa mở rộng và cả những vắc-xin chưa có trong chương trình Tiêm chích ngừa mở rộng. Hãy coi việc tiêm chích ngừa không chỉ là quyền lợi, trách nhiệm của mỗi cá nhân mà còn là trách nhiệm đối với cộng đồng và toàn xã hội.