Vắc xin phòng thủy đậu cần được tiêm bao nhiêu mũi và điều quan trọng khi tiêm

1. Hiểu rõ về cơ chế hoạt động của vắc xin phòng thủy đậu

Vắc xin thủy đậu, cũng như các loại vắc xin khác, được sản xuất từ chủng vi khuẩn gây bệnh, trong trường hợp này là virus Varicella Zoster. Tuy nhiên, virus này đã được xử lý để loại bỏ độc tố và không còn gây bệnh khi tiêm vào cơ thể.

Bệnh thủy đậu thường xuất hiện nhiều nhất ở trẻ nhỏ

Khi tiêm vắc xin, cơ thể sẽ tiếp nhận kháng nguyên từ vắc xin, giúp hệ miễn dịch nhận biết và làm quen với chúng. Sau đó, cơ thể sẽ sản xuất ra kháng thể đặc hiệu để chống lại các tác nhân lạ mang kháng nguyên đó. Khi bị tác nhân gây bệnh xâm nhập, hệ miễn dịch sẽ nhận ra và dễ dàng loại bỏ chúng nhờ vào kháng thể có sẵn.

Miễn dịch với virus gây bệnh thủy đậu có thể đạt được qua việc mắc bệnh hoặc tiêm phòng. Kháng thể miễn dịch này sẽ duy trì trong máu trong thời gian dài, giúp bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, sau một thời gian, khả năng miễn dịch của cơ thể có thể giảm dần.

Trẻ sơ sinh có thể được truyền kháng thể chống thủy đậu từ mẹ

Miễn dịch từ mẹ có thể được truyền qua thai kỳ cho thai nhi, khiến cho trẻ khi sinh ra sẽ có sẵn sức đề kháng. Tuy nhiên, sức đề kháng này chỉ duy trì trong khoảng vài tuần đến vài tháng. Do đó, khi trẻ đủ tuổi, việc tiêm vắc xin phòng thủy đậu vẫn là cần thiết.

2. Số mũi tiêm và lịch tiêm cụ thể của vắc xin thủy đậu

Dựa trên các nghiên cứu về hiệu quả của vắc xin trong việc tạo ra sức đề kháng chống lại bệnh, vắc xin thủy đậu đã được chứng minh là có hiệu quả trong việc ngăn ngừa bệnh. Số mũi tiêm và lịch tiêm cụ thể có thể thay đổi tùy theo loại vắc xin và độ tuổi của người được tiêm. Thời gian giữa các mũi tiêm cũng rất quan trọng để cơ thể có thời gian hình thành sức đề kháng trước khi tiếp nhận mũi tiêm tiếp theo.

Tuy nhiên, thời điểm tiêm phù hợp cho mỗi đối tượng có thể khác nhau. Trẻ em từ 12 tháng tuổi trở lên (hoặc từ 9 tháng tuổi trở lên nếu sử dụng vắc xin Varilrix) và người trưởng thành chưa từng mắc bệnh thủy đậu đều có thể được tiêm phòng vắc xin thủy đậu.

Thời điểm tiêm phù hợp như sau:

2.1. Vắc xin Varicella

Lịch tiêm cụ thể cho từng đối tượng:

• Trẻ từ 12 tháng đến 12 tuổi: 2 mũi: 

> Mũi 1: Tiêm lần đầu tiên khi ở trong khoảng tuổi này.

> Mũi 2:  Tiêm mũi thứ 2 khi trẻ từ 4 - 6 tuổi.

• Đối với những người từ 13 tuổi trở lên và người lớn: Cần tiêm 2 mũi vắc xin, mỗi mũi cách nhau ít nhất 1 tháng.

• Đối với phụ nữ có kế hoạch mang thai, nên hoàn tất lịch tiêm vắc xin trước khi có thai ít nhất 3 tháng.

2.2. Vắc xin Varivax

Lịch tiêm cụ thể: 

• Đối với trẻ từ 12 tháng tuổi đến 12 tuổi: Cần tiêm 1 liều Varivax với liều lượng 0.5ml.

• Đối với người lớn và trẻ em từ 13 tuổi trở lên chưa từng mắc bệnh thủy đậu: Cần tiêm 2 mũi vắc xin như sau:

> Mũi 1: Đây là mũi tiêm lần đầu, với liều lượng 0.5ml.

> Mũi 2: Tiêm sau mũi 1 từ 4 đến 8 tuần, với liều lượng 0.5ml.

• Đối với trẻ từ 12 tháng tuổi đến 12 tuổi: Có thể chọn mũi tiêm đầu tiên, sau đó mũi tiêm sau cách mũi đầu ít nhất 3 tháng.

• Đối với trẻ từ 13 tuổi trở lên và người trưởng thành: Có thể chọn mũi tiêm đầu tiên, sau đó mũi tiêm nhắc lại cách mũi tiêm đầu ít nhất 1 tháng.

Vắc xin Varilrix có thể được sử dụng để tiêm phòng cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên.

2.3. Vắc xin Varilrix

Loại vắc xin này được sử dụng để phòng bệnh thuỷ đậu cho trẻ từ 9 tháng tuổi trở lên, lịch tiêm như sau:

• Với trẻ từ 9 tháng tuổi đến 12 tuổi: Sau mũi đầu tiên tùy chọn, mũi tiêm tiếp theo cách mũi đầu ít nhất 6 tuần.

• Với trẻ từ 13 tuổi và người trưởng thành: Sau mũi đầu tiên, mũi tiêm tiếp theo cách mũi đầu ít nhất 6 tuần.

• Riêng với phụ nữ mang thai, vắc xin thuỷ đậu là vắc xin sống, nghĩa là virus vẫn còn tiềm năng phát triển và gây bệnh nên không được tiêm phòng trong thai kỳ dù trong trường hợp nào. Thay vào đó, phụ nữ có ý định mang thai nên tiêm phòng và hoàn tất mũi tiêm thứ 2 trước khi mang thai ít nhất 3 tháng.

Nếu mang thai và nhiễm thuỷ đậu do cơ thể không có kháng thể hoặc kháng thể yếu, nhất là trong khoảng 20 tuần thai đầu, bệnh có thể gây biến chứng sảy thai, dị tật thai,… 

Mặc dù có thể tự tiêm mũi vắc xin thuỷ đậu đầu tiên nhưng do cơ thể cần 1 - 2 tuần để sản xuất kháng thể chống lại bệnh nên trẻ nên được tiêm phòng trước mùa dịch khoảng 1 tháng. Mùa dịch thuỷ đậu ở nước ta là từ tháng 2 đến tháng 6 hàng năm.

Mặc dù nghiên cứu chứng minh sau tiêm phòng đủ 2 mũi vắc xin thuỷ đậu, hiệu quả phòng ngừa bệnh có thể đạt tới 95%. Tuy nhiên sau thời gian hoặc do yếu tố tác động, lượng kháng thể trong cơ thể có thể giảm xuống, hiệu quả phòng bệnh cũng kém đi. Lúc này, bạn có thể lựa chọn tiêm một mũi vắc xin bổ sung để tăng kháng thể chống lại virus thuỷ đậu trong cơ thể.

Kháng thể sẽ xuất hiện đầy đủ sau khoảng 6 tuần sau tiêm vắc xin.

3. Điều quan trọng khi tiêm phòng vắc xin thủy đậu

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả tiêm phòng, nắm vững thông tin về số mũi tiêm phòng thủy đậu và các lưu ý quan trọng sau đây:

• Nếu trẻ có tiền sử dị ứng nặng hoặc phản ứng tiêm vắc xin, không nên tiêm phòng hoặc cần thảo luận với bác sĩ trước.

• Tránh tiêm phòng đối với trẻ yếu sức khỏe hoặc có hệ miễn dịch suy giảm như ung thư, điều trị hóa trị, nhiễm HIV, bệnh lao, hay các bệnh lý về máu…

• Thích hợp điều chỉnh lịch tiêm phòng nếu trẻ không khỏe mạnh, gặp phải các tình trạng như sốt, viêm da, hoặc đang trong quá trình phục hồi sức khỏe sau bệnh.

• Trong 6 tuần sau khi tiêm phòng, tránh tiếp xúc với người mắc bệnh thủy đậu hoặc nghi ngờ mắc bệnh này, vì lúc này cơ thể vẫn chưa hình thành đủ kháng thể.

• Sau khi tiêm phòng, cần ở lại trung tâm tiêm chủng ít nhất 30 phút để theo dõi phản ứng của cơ thể. Nếu có dấu hiệu bất thường như sốt, buồn nôn, hoặc cảm giác choáng váng, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.

• Vị trí tiêm cần được vệ sinh kỹ càng và bảo vệ bằng băng gạc, tránh nhiễm trùng và viêm nhiễm.

Sau khi tiêm vắc xin phòng thủy đậu, trẻ có thể có một số phản ứng nhẹ.

Hiểu rõ về số mũi và lịch tiêm phòng vắc xin thủy đậu sẽ giúp bạn chăm sóc sức khỏe gia đình một cách hiệu quả.