Vai trò của học sinh trong việc chống ma túy là gì?

1. Ma túy là gì?

Theo Tổ chức Liên Hợp Quốc, ma túy gồm các chất tự nhiên hoặc tổng hợp có khả năng làm thay đổi tâm lý và sinh lý của người dùng. Theo Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 của Việt Nam,

'Chất ma túy là chất gây nghiện hoặc chất hướng thần được liệt kê trong danh mục do Chính phủ ban hành'.

Trong đó, chất gây nghiện được định nghĩa là những chất có khả năng kích thích hoặc ức chế hệ thần kinh, dễ gây nghiện cho người sử dụng; còn chất hướng thần là các chất có tác động lên hệ thần kinh, gây ảo giác và có nguy cơ nghiện nếu được dùng liên tục.

Ma túy là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tội phạm, tệ nạn xã hội và lây nhiễm HIV/AIDS. Đây là một hiểm họa toàn cầu, và Việt Nam không phải là ngoại lệ. Trong những năm qua, tình trạng ma túy tại Việt Nam diễn biến phức tạp với sự gia tăng của các loại ma túy mới và đối tượng sử dụng ngày càng trẻ.

2. Những tác hại của ma túy

Ma túy có thể được đưa vào cơ thể qua các cách như hút, hít, nhai, tiêm chích... Khi vào cơ thể, ma túy gây ra tình trạng ngộ độc, lú lẫn tâm lý, rối loạn thần kinh, tổn thương hệ thần kinh trung ương, dẫn đến những trạng thái tâm lý không ổn định, làm mất các chức năng cơ bản của cơ thể, gây ra ảo giác hoặc giảm đau. Sử dụng lâu dài có thể dẫn đến tình trạng 'nghiện'. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO):

'Nghiện' là 'trạng thái nghiện mãn tính hoặc từng giai đoạn do việc sử dụng lặp đi lặp lại một hoặc nhiều chất tự nhiên hoặc tổng hợp. Nó khiến người nghiện cảm thấy ham muốn không thể kiểm soát và phải tiếp tục sử dụng chất đó. Sẽ có xu hướng tăng liều lượng và gây lệ thuộc cả về tâm lý lẫn thể chất [...]'.

Nói cách khác, khi ngừng dùng ma túy, người nghiện sẽ trải qua 'hội chứng cai thuốc' với các triệu chứng nghiêm trọng như tiêu chảy, nôn mửa, đau nhức cơ bắp, tim đập bất thường, chán ăn, mất ngủ, sụt cân nhanh... Những cơn vật vã này làm người nghiện cảm thấy đau đớn và khổ sở, buộc họ phải tiếp tục sử dụng ma túy. Điều này cho thấy ma túy gây ra nhiều tác hại, không chỉ cho người sử dụng mà còn cho toàn xã hội.

- Ảnh hưởng đối với người sử dụng ma túy: Như đã đề cập, nghiện ma túy gây tổn hại nghiêm trọng đến sức khỏe. Những người nghiện ma túy thường có những đặc điểm sau đây:

+ Thân hình gầy yếu, da xanh xao, mắt trắng, môi thâm, da dẻ nhợt nhạt, dáng đi không vững, sức khỏe suy giảm rõ rệt.

+ Thường xuyên giao du với những người không có công việc ổn định, không học hành, hoặc thường xuyên tiếp xúc với những người nghiện ma túy.

+ Có thói quen đi lại vào một giờ cố định hàng ngày, dù bận rộn cũng tìm cách để rời khỏi công việc để đi.

+ Tâm trạng thường xuyên căng thẳng, lo âu, có thể nói nhiều hơn bình thường; thường xuyên nói dối, thể hiện sự chống đối, dễ nổi cáu.

+ Thường xuyên ngáp, cơ thể mệt mỏi, uể oải, lười lao động, không chú ý đến vệ sinh cá nhân.

+ Xu hướng tiêu tiền ngày càng nhiều, chi tiêu không có lý do rõ ràng, thường xuyên xin tiền từ người thân, bán đồ đạc cá nhân và gia đình, mắc nợ nhiều, có dấu hiệu ăn cắp vặt.

+ Có dấu hiệu kim tiêm trên các vị trí mạch máu như mu bàn tay, cổ tay, khuỷu tay, mắt cá chân và bẹn.

+ Trong túi quần, túi áo, cặp sách, phòng ở thường thấy nhiều đồ dùng như giấy bạc, thuốc lá, kẹo cao su, bật lửa gas, bơm xi lanh, kim tiêm, ống thuốc, và gói nhỏ hê - rô - in.

Người nghiện ma túy sẽ trải qua tình trạng giảm sút khả năng lao động, trong nhiều trường hợp nghiêm trọng có thể mất hoàn toàn khả năng làm việc và tập trung trí óc. Khả năng tình dục của người nghiện cũng giảm mạnh và tình trạng này có thể kéo dài ngay cả khi ngừng sử dụng ma túy trong thời gian dài. Việc dùng ma túy quá liều có thể dẫn đến tử vong đột ngột.

- Đối với cộng đồng: Ma túy là nguyên nhân chính gây ra sự gia tăng tội phạm trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự. Khi không còn ma túy để sử dụng, người nghiện thường sẵn sàng làm bất kỳ việc gì để có tiền mua ma túy, dẫn đến sự gia tăng tỷ lệ trộm cắp, cướp bóc, và buôn bán ma túy.

3. Trách nhiệm của học sinh trong việc phòng chống ma túy

Ma túy gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, do đó cần đẩy mạnh các hoạt động phòng chống. Công tác phòng chống ma túy bao gồm việc ngăn ngừa, chống lại tội phạm và các tệ nạn liên quan, cũng như kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy. Với xu hướng ngày càng nhiều người trẻ sử dụng và nghiện ma túy, việc học sinh tham gia phòng chống ma túy trở nên rất quan trọng. Mỗi học sinh cần ý thức và có trách nhiệm trong việc phòng chống ma túy, góp phần xóa bỏ 'cái chết trắng' khỏi trường học và xã hội. Vậy trách nhiệm cụ thể của học sinh trong phòng chống ma túy là gì?

Để phòng chống ma túy, học sinh cần:

- Tuyệt đối không tiếp xúc với ma túy dưới bất kỳ hình thức nào

- Không tham gia vào các hoạt động liên quan đến việc tàng trữ, vận chuyển, hoặc buôn bán ma túy và các chất kích thích

- Năng nổ tham gia các khóa tập huấn về ma túy và nâng cao ý thức của học sinh trong công tác phòng chống ma túy

- Chủ động học hỏi, tìm hiểu và nắm rõ các quy định pháp luật về ma túy và công tác phòng chống ma túy

- Đảm bảo thực hiện nghiêm túc các quy định của lớp, trường và cộng đồng về phòng chống ma túy

- Cảnh giác cao độ để không bị lôi kéo vào việc tàng trữ, vận chuyển, mua bán và sử dụng ma túy cũng như các chất kích thích khác.

- Tuyên truyền và giáo dục cho bạn bè, người thân trong gia đình về tác hại của ma túy, thực hiện các quy định pháp luật về phòng, chống ma túy và ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật trong gia đình.

- Hợp tác với các cơ quan chức năng trong việc chống lại tội phạm và tệ nạn ma túy; hỗ trợ các hoạt động cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình và cộng đồng, tham gia vào các cơ sở cai nghiện và điều trị nghiện bằng thuốc thay thế; giúp đỡ người sau cai nghiện hòa nhập cộng đồng và phòng ngừa tái nghiện.

- Cung cấp kịp thời thông tin về các hành vi tội phạm, tệ nạn ma túy và việc trồng cây chứa chất ma túy cho cơ quan công an hoặc các cơ quan nhà nước có thẩm quyền; tham gia vào các hoạt động xóa bỏ cây chứa chất ma túy do chính quyền địa phương tổ chức.