Vai trò của vi sinh vật đường ruột trong sức khỏe con người

1. Khái niệm vi sinh vật đường ruột

Vi sinh vật đường ruột là một hệ sinh thái đặc biệt nhưng cực kỳ phức tạp. Chúng tạo thành một hệ vi sinh vật ruột bao gồm hàng tỷ tỷ vi khuẩn hoặc cộng đồng vi khuẩn có trong hệ tiêu hóa của con người. Hiện nay, các nhà khoa học đã phát hiện hơn 1.000 loài vi khuẩn khác nhau với tổng cộng khoảng 3 triệu gen - nhiều gấp 150 lần so với gen của con người.

Ngay từ khi mới sinh, trẻ em đã phải đối mặt với vi sinh vật xâm nhập. Các nguồn vi sinh vật này chủ yếu đến từ mẹ (da, vú, âm đạo, phân,...), sau đó là từ không khí và môi trường trong quá trình sinh sản,... Hệ vi sinh vật này tiếp tục phát triển đến khi trẻ em đạt 2 tuổi và chịu ảnh hưởng lớn từ chế độ dinh dưỡng. Sau 2 tuổi, hệ vi sinh vật này trở nên đa dạng nhưng vẫn phát triển tiếp theo suốt cuộc đời dưới tác động của lối sống và chế độ ăn uống,...

Theo thống kê, khi sức khỏe của con người đạt mức tốt, hệ vi sinh vật đường ruột thường có tỷ lệ khoảng 85% lợi khuẩn (vi khuẩn có ích) và 15% còn lại là vi khuẩn gây hại.

Phân loại các vi sinh vật đường ruột thành 2 nhóm

2. Vai trò của các vi sinh vật đường ruột

Các vi sinh vật đường ruột được phân thành 2 loại: vi khuẩn có lợi và vi khuẩn gây hại. Thông thường, chúng tồn tại trong sự cân bằng, kiềm chế sự phát triển của nhau, tạo điều kiện cho hệ sinh thái vi khuẩn đường ruột. Nếu sự cân bằng này bị phá vỡ, có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe cho con người.

Tiếp theo, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về ảnh hưởng của từng nhóm vi sinh vật đối với sức khỏe con người:

2.1. Vi khuẩn có ích

Có một số loại vi khuẩn trong ruột có thể mang lại lợi ích cho cơ thể, ví dụ như: Lactobacilli, Bacillus clausii, Bifidobacteria,... Những tác động tích cực của chúng đối với cơ thể chúng ta có thể kể đến như sau:

Vi khuẩn có lợi đóng vai trò quan trọng trong cơ thể con người

Vi khuẩn Bifidobacteria đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của trẻ sơ sinh bởi chúng giúp tiêu hóa các loại đường có trong sữa mẹ.

2.2. Vi sinh vật gây hại

Ngoài những vi khuẩn có lợi, còn có những vi khuẩn gây hại tồn tại trong ruột người. Chúng không chỉ gây bệnh ở đường tiêu hóa mà còn có thể gây bệnh ở bất kỳ bộ phận nào khác trên cơ thể. Các bệnh lý ở đường tiêu hóa do vi khuẩn gây ra có thể kể đến như: viêm ruột, tiêu chảy, viêm đại tràng,... Các bệnh lý khác như: viêm phổi, viêm đường tiết niệu, viêm màng não và đặc biệt là nhiễm trùng máu.

Vi khuẩn gây hại sẽ gây bệnh cho cơ thể

Các vi sinh vật đường ruột có thể gây hại cho sức khỏe con người bao gồm:

• Trực khuẩn Shigella gây ra bệnh lỵ và viêm ruột tiêu chảy.

• Vi khuẩn thương hàn, còn được biết đến với tên gọi khoa học là Salmonella typhi, là nguyên nhân gây bệnh thương hàn ở người.

• E.coli là một loại vi khuẩn sống kí sinh trong đường ruột của con người và động vật, chiếm đến 80% số vi sinh vật đường ruột. E.coli có nhiều biến thể, thường không gây hại và thậm chí có vai trò quan trọng trong cơ thể. Tuy nhiên, trong những tình huống khi cơ thể gặp vấn đề hoặc hệ miễn dịch suy giảm, một số biến thể của E.coli có thể xâm nhập và gây bệnh. Biến thể phổ biến nhất của E.coli gây bệnh là E.coli O157:H7. Chúng có thể gây ra tổn thương nghiêm trọng cho niêm mạc ruột non, dẫn đến đau bụng, tiêu chảy cấp tính. Trong các trường hợp nghiêm trọng, có thể gây ra tiểu có máu, mất nước, và xuất huyết dưới da...

3. Cách duy trì cân bằng của hệ vi sinh vật đường ruột là gì? 

Một hệ vi sinh vật đường ruột cân bằng và khỏe mạnh có ảnh hưởng tích cực đối với sức khỏe con người. Dưới đây là một số biện pháp để duy trì sự cân bằng của hệ vi sinh vật đường ruột:

3.1. Ăn uống cân đối

Hãy tổ chức các bữa ăn giàu dinh dưỡng và đảm bảo có đủ thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc và rau củ quả. Chất xơ không chỉ có lợi cho cơ thể mà còn cung cấp nguồn dinh dưỡng cho một số vi sinh vật có lợi trong đường ruột, giúp chúng phát triển mạnh mẽ.

Hãy thay đổi các bữa ăn để mang lại sự đa dạng cho hệ vi sinh vật đường ruột. Bạn có thể bổ sung thêm các loại thực phẩm lên men như sữa chua, phô mai, kim chi,... để hỗ trợ vi sinh vật đường ruột được củng cố và khỏe mạnh hơn. Việc bổ sung axit amin cần thiết cùng chất béo từ khẩu phần ăn cũng giúp tăng cường dinh dưỡng và đa dạng hóa nguồn vi sinh vật đường ruột.

Cuối cùng, hãy giảm thiểu tiêu thụ đồ ngọt, đặc biệt là các chất ngọt nhân tạo hoặc đường hóa học. Những chất này có thể ảnh hưởng đến hệ vi sinh vật đường ruột, gây ra sự mất cân bằng và rối loạn tiêu hóa.

3.2. Điều chỉnh sinh hoạt

Thói quen sinh hoạt cũng có ảnh hưởng đáng kể đến sự cân bằng của các vi sinh vật đường ruột. Nếu bạn thường thức khuya, thiếu ngủ, ngủ không đều hoặc có giấc ngủ kém chất lượng, bạn có thể tăng nguy cơ mắc các vấn đề viêm nhiễm. Vì vậy, hãy đảm bảo có đủ giấc ngủ, giữ cho giấc ngủ đều đặn và điều chỉnh để có một giấc ngủ tốt.

3.3. Bổ sung men vi sinh

Cuối cùng, một phương pháp quan trọng để cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột là bổ sung men vi sinh - hay còn gọi là các vi khuẩn có lợi. Có nhiều loại men vi sinh khác nhau nhưng nguyên tắc chung là: vi khuẩn trong men vi sinh cần phát triển trong hệ tiêu hóa (phải chịu được dịch mật, dịch axit dạ dày, dịch tiêu hóa và có thể di chuyển đến các vị trí cần thiết để sinh sống và phát triển), giúp quá trình tiêu hóa diễn ra một cách thuận lợi và có thể phục hồi cân bằng của hệ vi sinh vật ruột.

Men vi sinh giúp duy trì cân bằng hệ vi sinh vật đường ruột

Tóm lại, hệ tiêu hóa của chúng ta gồm một hệ thống vi sinh vật phức tạp. Trong đó, hệ thống vi sinh vật đường ruột đóng vai trò quan trọng với sức khỏe và giúp tăng cường khả năng đề kháng trước các nguy cơ gây bệnh. Tuy nhiên, việc duy trì cân bằng của vi sinh vật đường ruột cần được chú trọng, vì nếu cân bằng bị mất, sẽ có tác động không tốt đến hệ tiêu hóa và toàn bộ cơ thể.