1. Ngọc Hoàng Thượng Đế là ai và khi nào diễn ra lễ Vua Cha Ngọc Hoàng?
Ngọc Hoàng Thượng Đế là vị vua tối cao của Thiên Đình, quản lý cả trời đất, biển cả và cõi âm dương. Ngài đứng đầu các vị thần, tiên, thánh, có quyền lực tối thượng và khả năng điều khiển các hiện tượng tự nhiên như mây, mưa, sấm chớp, lửa và nước. Trong Đạo Mẫu Việt Nam, Ngọc Hoàng Thượng Đế cũng được gọi là Vua Cha Ngọc Hoàng, là cha của mẫu Liễu Hạnh. Ngài cư ngụ tại Thiên Phù, nơi có nhiều Tiên nữ và được bảo vệ bởi Thiên Binh, Thiên Tướng. Ngọc Hoàng Thượng Đế là vị thần cao quý nhất và thường được thờ tại các đền, phủ riêng biệt.
Theo phong tục Việt Nam, lễ Vua Cha Ngọc Hoàng, hay còn gọi là ngày cúng vía trời, diễn ra vào ngày mồng 9 tháng 1 Âm Lịch. Vào ngày này, Ngọc Hoàng sẽ xuống trần gian với sự hộ tống của Kim Đồng Ngọc Nữ, 70.000 Thiên Binh Thiên Tướng, và các vị thần khác như Nam Tào, Bắc Đẩu, Chú Sinh Nương Nương, Phúc Lộc Thọ. Các thần cai quản dưới hạ giới như Thổ Công, Thổ Địa, Địa Phủ, Thần Sông, Thần Núi, Thần Rừng, Thần Cây cũng có mặt. Người dân tổ chức lễ đón tiếp Ngọc Hoàng để cầu phúc và xin xá tội. Tại các đền, miếu, quán, thành hoàng, người ta chuẩn bị 18 món ăn và tấu sớ cầu xin sự bình an, siêu thoát cho người mới mất và để Ngọc Hoàng xá tội cho tổ tiên. Phong tục này vẫn được duy trì và tổ chức hàng năm vào ngày mùng 9 tháng 1 Âm Lịch.
Theo truyền thống dân gian, lễ cúng vía trời diễn ra vào ngày mùng 9 Tết Âm Lịch. Số 9 được chọn vì mỗi con số từ 1 đến 9 đều mang một ý nghĩa riêng biệt. Con số 1 biểu thị sự vĩ đại và quyền năng của tạo hóa; số 2 đại diện cho trời và đất; số 3 mang ý nghĩa tam tài: trời, đất, người; số 4 tượng trưng cho bốn kiểu khí tượng: nhật, nguyệt, tinh, thần; số 5 biểu trưng cho ngũ hành: kim, mộc, thủy, hỏa, thổ; số 6 đại diện cho sự hòa hợp của trời đất và bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc; số 7 liên quan đến chòm sao Bắc Đẩu; số 8 biểu thị bát quái càn khôn; và số 9 tượng trưng cho chín phương trời, sự bao la. Dựa trên ý nghĩa này, ngày mùng 9 được chọn làm ngày cúng để thể hiện sự vĩ đại của vũ trụ, với Ngọc Hoàng Thượng Đế là người duy nhất có quyền sinh sôi nảy nở vạn vật.
2. Cách thực hiện lễ cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế
Để thực hiện lễ cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế, các lễ vật cơ bản bao gồm nhang thơm, đèn cầy (hoặc nến cốc), một bình hoa tươi, và trà (hoặc nước trắng). Một mâm lễ cúng vía trời đầy đủ cần có: hương, đèn, hoa quả và phẩm, được gọi là 'lục lễ' với 6 loại đồ lễ cơ bản.
Trong 'lục lễ', các lễ vật như nhang, đèn cầy (hoặc nến cốc), và hoa có thể chuẩn bị giống như các lễ cúng thông thường. Tuy nhiên, trà cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế cần chuẩn bị theo cách đặc biệt: trà khô được rót vào một chiếc chén nhỏ hoặc 9 chiếc chum nhỏ. Điểm đặc biệt trong lễ cúng vía trời là 'phẩm', các vật phẩm dùng để cúng tế cần phải là đồ khô như bột bán kim, bột khoai mì, nấm đông cô, nấm tai mèo, bún tàu, tàu hũ, nấm phô mai, với số lượng theo số lẻ 5, 7, hoặc 9. Cần chuẩn bị thêm mía, đường đổ khuân (với mía để nguyên vẹn cả ngọn và đường đổ khuân theo hình dạng lục giác, thỏi vàng, hoặc kỳ lân). Vàng mã gồm thếp tiền vàng và một cặp thùng giấy màu vàng và bạc.
Khi thực hiện lễ cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế, gia chủ nên tắm rửa sạch sẽ, ăn mặc chỉnh tề và thành tâm bái lạy.
3. Lời văn khấn Ngọc Hoàng Thượng Đế
Khi thực hiện lễ cúng Ngọc Hoàng Thượng Đế (hay còn gọi là lễ cúng vía trời), gia chủ cần đọc văn khấn đầy đủ và thành tâm như sau:
NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT
NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT
NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT
Con thành tâm kính mời đức Vua Cha Ngọc Hoàng Thượng Đế, Vua Cha Bát Hải, đức Vua Cha Thuỷ Tề, cùng Hội Đồng Đức Vua Cha, Quan Nam Tào, Bắc Đẩu, Tứ Đại Thiên Vương, và Thiên Long Hộ Pháp.
Con kính mời Ngũ Vị Hoàng Tử và Ngũ Vị Tiên Ông.
Con thành tâm mời Đức Hoàng Thiên Quốc Mẫu, Mộc Công Thiên Mẫu, Mẫu Bát Hải, Mẫu Thuỷ Tề, và Mẫu Cửu Trùng Thiên.
Con xin cung thỉnh Đức Phật A Di Đà Dược Sư Lưu Ly Quang Như Lai, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, giáo chủ cõi Sa Bàn, và Đức Phật Mẫu Chuẩn Đề Quan Thế Âm Bồ Tát. Con kính mời Đức Phật Hoàng Trần Nhân Tông cùng muôn ngàn vị Chư Phật, Bồ Tát, các vị La Hán, và các đức Hộ Pháp.
Con kính mời các Vua, các Mẫu, các Chầu, các Quan, Mẫu Đệ Nhất, Mẫu Đệ Nhị, Mẫu Đệ Tam, cùng Tam Toà Thánh Mẫu.
Con xin thành tâm kính mời các vị Tứ Phủ Chầu Bà, Tứ Phủ Vạn Linh, và Long Thiên Thánh Chúng Vị Tiền.
Con xin cung thỉnh các vị Tiên Thiên, Tiên Thánh, Tiên Thần, Đức Thánh Tản Viên Sơn Thần, Đức Thánh Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, các Thánh Cô, Thánh Cậu, cùng hồn thiêng sông núi.
Con xin mời các Quan Thần Linh Bản Địa, Thần Hoàng Bản Thổ, Thần Công Thổ Địa, Thần Tài, Thần Táo Công cùng tất cả các vị thần linh đang quản lý (địa chỉ nhà, nơi cúng).
Con xin cung thỉnh Đức Thánh Tổ của dòng họ bố (hoặc nhà chồng, họ nội), các cụ tổ tiên hai bên nội ngoại, hội đồng bà cô, ông mãnh, các vong linh, hương hồn, dòng họ, và các cô cậu bé đỏ.
Hôm nay, ngày 09 tháng Giêng năm âm lịch, chúng con (họ ông bà nếu còn sống, tên chồng, vợ và các con) xin được làm lễ.
Chúng con thành tâm dâng nén hương và lễ vật nhỏ bé lên Trời, Phật, cùng các cõi linh thiêng.
Xin các ngài ban phước và bảo vệ chúng con: được âm phù, dương trợ, trên kính dưới nhường, bạn bè và người thân giúp đỡ, công việc suôn sẻ. Mong gia đình yên ấm, bình an, vợ chồng hạnh phúc, các con khỏe mạnh, có tài lộc, điều kiện và phương tiện làm phúc, tích đức, làm rạng danh dòng họ và tổ tiên.
Chúng con xin lễ mọn và lòng thành kính được các ngài và các cõi linh thiêng tiếp nhận và chấp nhận lời cầu nguyện.
NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT
NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT
NAM MÔ A DI ĐÀ PHẬT
Trên đây là văn khấn Ngọc Hoàng Thượng Đế, hy vọng sẽ hữu ích cho quý bạn đọc. Chúc quý bạn đọc luôn an bình, sống cuộc đời thanh thản, thành công và đón tài lộc vào nhà.