Cách sắm lễ và trình tự dâng lễ cũng như các bài văn khấn tại Đình Đền Miếu Phủ sẽ được chúng tôi tổng hợp chi tiết nhất để cung cấp tài liệu tham khảo đầy đủ và chính xác về phong tục tập quán truyền thống.
Sắm lễ khi đến Đình, Đền, Miếu, Phủ
Theo phong tục truyền thống, khi thăm viếng các địa điểm linh thiêng như Đình, Đền, Miếu, Phủ, việc mang theo lễ vật như hương, hoa, quả... là điều rất phù hợp để thể hiện lòng thành kính và tôn trọng.
1. Lễ Chay: Bao gồm hương hoa, trà, quả, phẩm oản... dùng để cúng ban Phật, Bồ Tát (nếu có).
Lễ chay cũng được dùng để cúng ban Thánh Mẫu. Trong trường hợp này, ngoài các món lễ vật đã kể, còn cần sắm thêm một số hàng mã như tiền, vàng, nón, hia... để dâng cúng.
2. Lễ Mặn: Bao gồm gà, lợn, giò, chả... được nấu chín kỹ càng. Nếu thực hiện lễ này, bàn thờ Ngũ vị quan lớn tức là ban công đồng sẽ được chuẩn bị.
3. Lễ đồ sống: Bao gồm trứng, gạo, muối hoặc một miếng thịt lợn khoảng vài lạng. Đây là lễ dành riêng cho việc cúng quan Ngũ Hổ, Bạch xà, Thanh xà đặt ở hạ ban Công Đồng Tứ phủ.
Đây là lễ dành riêng cho việc dâng cúng quan Ngũ Hổ, Bạch xà, Thanh xà đặt ở hạ ban Công Đồng Tứ phủ.
Theo nghi thức thông thường, lễ này bao gồm 5 quả trứng vịt sống trong đĩa chứa muối và gạo, cùng hai quả trứng gà sống trong hai cốc nhỏ, và một miếng thịt mồi được khía thành năm phần, để sống. Đồng thời, lễ còn bao gồm tiền vàng.
4. Cỗ mặn sơn trang: Bao gồm những đặc sản Việt Nam như cua, ốc, lươn, ớt, chanh quả... Nếu có, gạo nếp cẩm nấu xôi chè cũng được thêm vào lễ này.
Theo phong tục, khi sắm lễ mặn sơn trang, người ta thường chọn số lượng là 15: 15 con ốc, cua, 15 quả ớt, chanh hoặc chỉ cần một quả nhưng phải được khía ra làm 15 phần... Số 15 này tượng trưng cho 15 vị được thờ tại ban sơn trang:
- 1 vị chúa
- 2 vị hầu cận
- 12 vị cô sơn trang
5. Lễ cúng thờ cô, thờ cậu: Thường bao gồm oản, quả, hương hoa, hia, hài, nón, áo... (đồ hàng mã), gương, lược... Lễ vật này thường là những đồ chơi mà người ta thường làm cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, chúng phải cầu kỳ, nhỏ, đẹp và được bao bọc trong những túi nhỏ xinh xắn, đẹp mắt.
6. Lễ thần Thành Hoàng, Thư điền: Thường sử dụng lễ mặn như chân giò lợn luộc, xôi, rượu, tiền, vàng...
Trình tự cúng lễ tại Đình, Đền, Miếu, Phủ
Đầu tiên là lễ thần Thổ địa, thủ Đền trước, được gọi là lễ trình. Lễ trình này là lễ cáo Thần linh Thổ Địa tại địa điểm cúng lễ. Người thực hành tín ngưỡng thường cáo lễ Thần linh để được phép tiến hành lễ tại Đình, Đền, Miếu, Phủ.
Sau đó, sửa sang lễ vật một lần nữa. Mỗi lễ đều được sắp xếp trên các mâm và khay đặc biệt dùng để cúng tại Đình, Đền, Miếu, Phủ.
Tiếp theo, đặt lễ vào các ban. Trong quá trình cúng lễ, phải kính cẩn dùng hai tay để đặt lễ vật cẩn thận lên bàn thờ. Lễ vật cần được đặt trên ban chính trước khi chuyển sang ban ngoài cùng.
- Chỉ khi đã sắp xếp lễ vật trên các bàn thờ mới được thắp hương.
- Trong quá trình làm lễ, việc thắp hương cần phải tuân thủ thứ tự từ ban thờ chính đến ban ngoài cùng. Thường thì ban cuối cùng được thắp hương là ban thờ cô thờ cậu.
Thứ tự thắp hương:
- Thắp từ trong ra ngoài
- Ban thờ chính của điện được xếp theo hàng dọc, với gian giữa được thắp hương trước.
- Các ban thờ hai bên được thắp hương sau khi đã thắp hương ở gian giữa.
- Khi thắp hương, cần dùng số lẻ: 1, 3, 5, 7 nén. Thường thì dùng 3 nén.
Sau khi thắp lửa cho hương, dùng hai tay dâng hương lên ngang trán, sau đó vái ba lần và dùng cả hai tay kính cẩn cắm hương vào bình trên bàn thờ.
Nếu có sớ tấu trình, kẹp sớ vào giữa bàn tay hoặc đặt lên một cái đĩa nhỏ, sau đó dùng hai tay nâng đĩa sớ lên ngang mày và vái ba lần.
Trước khi khấn thường có thỉnh chuông. Thỉnh ba hồi chuông. Sau khi thỉnh chuông xong mới tiến hành khấn lễ.
Đọc văn khấn:
Khi thực hiện lễ dâng hương, bạn có thể đọc văn khấn hoặc trình sớ trước các bàn, hoặc đơn giản chỉ cần đặt văn khấn hoặc sớ trình lên một cái đĩa nhỏ, sau đó đặt vào mâm lễ dâng cúng. Khi hoá vàng, cần phải hoá văn khấn và sớ trình trước. Mời các bạn tham khảo các bài văn khấn dưới đây:
Văn khấn cúng Tam bảo
Nam mô A Di Đà Phật! (3 lần)
Con chúng con thành tâm kính lạy Mười phương chư Phật, chư vị Bồ Tát, chư Hiền Thánh Tăng, Hộ pháp Thiện thần, Thiên Long Bát Bộ.
Hôm nay là ngày ..... tháng ..... năm .....âm lịch
Tín chúng con là ..........................................
Ngụ tại ......................................................
Con xin dốc lòng kính lễ:
- Đức Phật A Di Đà giáo chủ cõi Cực Lạc Tây phương.
- Đức Phật Thích Ca Mâu Ni giáo chủ cõi Sa Bà.
- Đức Phật Dược Sư Lưu Ly giáo chủ cõi Đông phương.
- Đức Thiên thủ, Thiên nhãn, Ngũ bách danh tầm thanh cứu khổ cứu nạn, linh cảm Quán Thế Âm Bồ Tát.
- Kính lạy Đức Hộ Pháp thiện thần Chư Thiên Bồ Tát.
Kính xin chư vị từ bi, phù hộ độ trì cho con, nguyện được ....................................(công danh, tài lộc, giải hạn, bình an…).
Nguyện xin chư vị, chấp kỳ lễ bạc, tâm thành (sớ trạng) chứng minh, chứng giám cho con được tai qua nạn khỏi, điều lành đem đến, điều dữ tiêu tan, phát lộc phát tài, gia trung mạnh khỏe, trên dưới thuận hòa an khang thịnh vượng.
Chúng con người phàm trần tục lầm lỗi còn nhiều. Cúi mong Phật, Thánh từ bi đại xá cho con (và gia đình) được tai qua nạn khỏi, mọi sự tốt lành, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
Dãi tấm lòng thành, cúi xin bái thỉnh.
Cẩn nguyện.
SửaVăn khấn cúng Thành hoàng tại Đình Đền Miếu
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con xin kính lạy ngài Kim Niên Đương cai Thái tuế chí đức Tôn thần.
– Con kính lạy ngài Bản cảnh Thành Hoàng chư vị Đại Vương.
Hương tử con là:......................................................................................... Tuổi...........................
Ngụ tại:...........................................................................................................................................
Hôm nay là ngày…… tháng……năm…..(Âm lịch)
Hương tử con đến nơi (Đình hoặc Đền hoặc Miếu) thành tâm kính nghĩ: Đức Đại Vương nhận mệnh Thiên đình giáng lâm ở nước Việt Nam làm Bản cảnh Thành Hoàng chủ tể một phương bấy nay ban phúc lành che chở cho dân. Nay hương tử chúng con thành tâm dâng lên lễ bạc, hiến tế hương hoa, phẩm oản…
Cầu mong đức Bản cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương chứng giám, rủ lòng thương xót, phù hộ che chở cho chúng con sức khoẻ dồi dào, mọi sự tốt lành, lắm tài nhiều lộc, an khang thịnh vượng, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
SửaVăn khấn cúng Ban Công Đồng
– Con kính lạy chín phương trời, mười phương Chư phật, Chư phật mười phương
– Con kính lạy đức Vua cha Ngọc Hoàng Thượng Đế
– Con kính lạy Tam Toà Thánh Mẫu
– Con kính lạy Tam phủ Công Đồng, Tứ phủ Vạn linh
– Con kính lạy Tứ phủ Khâm sai
– Con kính lạy Chầu bà Thủ Mệnh
– Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Hoàng
– Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cô
– Con kính lạy Tứ phủ Đức Thánh Cậu
– Con kính lạy cộng đồng các Giá, các Quan, mười tám cửa rừng, mười hai cửa bể.
– Con kính lạy quan Chầu gia.
Hương tử con là:…………………………………...............................….Tuổi…………………..
Cùng đồng gia đại tiểu đẳng, nam nữ tử tôn
Ngụ tại:…………………………………………………….......................................................….
Hôm nay là ngày…… tháng…… năm………………(Âm lịch). Tín chủ con về Đền…………… thành tâm kính lễ, xin Chúa phù hộ độ trì cho gia đạo chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn.
Phục duy cẩn cáo!
SửaVăn khấn cúng Tam Toà Thánh Mẫu
Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, tứ vi chầu bà, năm toà quan lớn, mười dinh các quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng
– Con kính lạy Đức Hiệu Thiên chí tôn kim quyết Ngọc Hoàng Huyền khung cao Thượng đế.
– Con kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ chư vị Tôn thần.
– Con xin kính Cửu trùng Thanh Vân lục cung công chúa.
– Con kính lạy Đức thiên tiên Quỳnh Hoa Liễu Hạnh Mã Hoàng Công chúa, sắc phong Chế Thắng Hoà Diệu đại vương, gia phong Tiên Hương Thánh Mẫu.
– Con kính lạy Đức đệ nhị đỉnh thượng cao sơn triều mường Sơn tinh công chúa Lê Mại Đại Vương.
– Con kính lạy Đức đệ tứ khâm sai Thánh Mẫu, tứ vi chầu bà, năm toà quan lớn, mười dinh các quan, mười hai Tiên cô, mười hai Thánh cậu, ngũ hổ Đại tướng, Thanh Hoàng Bạch xà đại tướng.
Hương tử con là:........................................................................... Tuổi.....................
Ngụ tại:........................................................................................................................
Hôm nay là ngày…… tháng.…..năm…….(Âm lịch)
Hương tử con đến nơi Điện (hoặc Phủ, hoặc Đền)………chắp tay kính lễ khấu đầu vọng bái, lòng con thành khẩn, dạ con thiết tha, kính dâng lễ vật, cúi xin các Ngài xót thương phù hộ độ trì cho gia đạo chúng con sức khoẻ dồi dào, phúc thọ khang ninh, cầu tài đắc tài, cầu lộc đắc lộc, cầu bình an đắc bình an, vạn sự hanh thông, gặp nhiều may mắn.
Hương tử con lễ bạc tâm thành, trước án kính lễ, cúi xin được phù hộ độ trì.
Phục duy cẩn cáo!
SửaHướng dẫn hạ lễ tại Đình, Đền, Miếu, Phủ
Khi kết thúc khấn, lễ tại các bàn thờ, có thể viếng thăm phong cảnh nơi thừa tự, thờ tự trong khi đợi hết một tuần nhang.
Sau khi thắp hết một tuần nhang, có thể thắp thêm một tuần nhang nữa. Sau khi thắp nhang xong, vái 3 vái trước mỗi bàn thờ rồi hạ tiền, vàng… đem ra nơi hoá vàng để hoá. Khi hoá tiền, vàng… cần hoá từng lễ một, từ lễ của bàn thờ chính cho tới cuối cùng là lễ tiền vàng… ở bàn thờ Cô thờ cậu.
Sau khi hoá tiền vàng xong, mới hạ lễ dâng cúng khác. Khi hạ lễ, hạ từ bàn ngoài cùng vào bàn chính.
Đối với các đồ lễ ở bàn thờ Cô, thờ Cậu như gương, lược… thì để nguyên trên bàn thờ hoặc giả nơi đặt bàn thờ này có nơi để riêng thì nên gom vào đó mà không đem về.