Theo lịch phương Đông, một năm được chia thành 4 mùa Xuân, Hạ, Thu, Đông tương ứng với 8 tiết trời. Tiết Đông Chí là ngày bắt đầu mùa Đông ở bắc bán cầu và mùa Hè ở nam bán cầu. Trong văn hóa phương Đông, tiết Đông Chí có nguồn gốc từ Trung Quốc và từ xa xưa được coi là ngày tết quan trọng.
Tùy theo phong tục địa phương, mỗi nơi sẽ có những món ăn đặc trưng khác nhau. Ở miền bắc Trung Quốc, thường ăn bánh bao hoặc hoành thánh, còn ở miền nam thường là thang viên hay chè trôi nước. Tại Việt Nam, trong tiết Đông Chí vẫn còn người làm lễ cúng tổ tiên và mời con cháu về để cùng nhau sum họp ăn cơm gia đình.
Những việc nên làm trong ngày Đông Chí
Ăn chè trôi nước: Việc ăn chè trôi nước có thể mang lại may mắn cho mọi thành viên trong gia đình. Viên màu đỏ hoặc hồng thường biểu hiện tình duyên, trong khi màu trắng thường tượng trưng cho duyên phận. Theo truyền thống, nên ăn số lượng chẵn để tránh xui xẻo.
Sắm sửa quần áo và giày tất mới: Việc này giúp tạo sự gắn kết gia đình, mang lại niềm vui và hòa thuận cho mọi người.
Thờ cúng ông bà, tổ tiên: Vào dịp tiết Đông Chí, khi năng lượng dương trời tăng cao, việc thờ cúng các vị thần sẽ mang lại may mắn cho gia đình. Thực hiện lễ thờ cúng tổ tiên cũng giúp nhận được sự che chở, bảo vệ từ ông bà, tổ tiên khi gặp khó khăn.
Mâm cúng Đông Chí
Mâm cúng ông bà
Mâm cúng ông bà vào tiết Đông Chí cũng giống như các ngày lễ Tết, bao gồm những vật phẩm cúng lễ cơ bản như hương thơm, giấy tiền, vàng mã, quần áo giấy, rượu, đèn nến, mâm ngũ quả, bánh kẹo, hoa tươi, và nhiều hơn nữa.
Mâm cúng trước nhà
Lễ vật trong mâm cúng tiết Đông Chí trước nhà cũng phụ thuộc vào tình hình kinh tế và truyền thống của từng địa phương. Tuy nhiên, một số vật phẩm cơ bản không thể thiếu trong mâm cúng bao gồm hoa tươi, mâm quả, rượu hoặc nước, giấy tiền, vàng mã, hương thơm,... và đặc biệt là bánh bao thường được đặt trong mâm.
Bài hát truyền thống ông Cửu Cửu ca
Chu kỳ 81 ngày Đông Chí được mô tả trong bài hát dân gian nổi tiếng mang tên “Đông Cửu Cửu ca”
“Một cửu hai cửu không ra tay,
Ba cửu bốn cửu lạnh lùng trên cao,
Năm cửu sáu cửu hy vọng gặp may mắn,
Bảy cửu hà mở ra, tám cửu vẫn ở lại,
Cửu cửu gia một cửu, canh ngưu biến đổi cả trái đất”.
Phiên dịch:
“Cửu một, cửu hai, không vận động,
Cửu ba, cửu bốn, bước trên băng,
Cửu năm, cửu sáu, hy vọng xanh mướt,
Cửu bảy băng tan, cửu tám điểm về,”
Cửu chín, mùa đông tan, trâu bước ra đồng.”