Văn mẫu lớp 10: Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè (3 Mẫu) Phân tích Cảnh ngày hè

Văn mẫu lớp 10: Phân tích bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi bao gồm 3 mẫu, giúp học sinh lớp 10 nắm vững kĩ năng viết dàn ý bài văn phân tích Cảnh ngày hè và xây dựng dàn ý chi tiết, đầy đủ để viết bài văn một cách thành công.

Bài thơ Cảnh ngày hè là một tác phẩm sáng tạo độc đáo của Nguyễn Trãi về hình thức thơ. Bài thơ không chỉ miêu tả cảnh sắc đặc trưng của mùa hè, mà còn là biểu hiện của niềm vui sống, háo hức, tươi tắn, trẻ trung của tâm hồn nhà thơ. Nó cũng là sự ao ước của Nguyễn Trãi về hạnh phúc cho dân chúng muôn phương.

Dàn ý phân tích bài thơ Cảnh ngày hè

I. Mở bài: Giới thiệu về tác giả và tác phẩm

• Tác giả Nguyễn Trãi được biết đến là một nhà văn, nhà thơ tài năng, góp phần không nhỏ vào sự phát triển của văn học dân tộc.
• Bài thơ Cảnh ngày hè của Nguyễn Trãi thuộc số thứ 43 trong tuyển tập thơ Bảo kính cảnh giới của Quốc âm thi tập, một tác phẩm tuyệt vời về thiên nhiên và tình yêu quê hương, nhân dân của tác giả.

II. Phần chính

- Hoàn cảnh cuộc sống của Nguyễn Trãi trong thời gian ẩn dật:

• “Rồi”: Từ cổ xưa, biểu hiện sự thoải mái, nhàn nhã.
• “Ngày trường”: Thời gian trôi qua chậm rãi, êm đềm.
• Hóng mát: Hoạt động đơn giản, tĩnh lặng, thư thái.

-> Tâm trạng thoải mái, yên bình của tác giả. Trong cuộc sống bận rộn, công việc cống hiến cho đất nước, đây là những khoảnh khắc hiếm hoi của Nguyễn Trãi, thể hiện sự yên bình và thanh thản.

- Cảnh ngày hè được tái hiện qua một bức tranh thiên nhiên sôi động, rực rỡ:

• Cây bàng, mạnh mẽ, xanh tốt che phủ mảnh đất
• Cây thạch lựu rực rỡ đỏ thắm, làm nổi bật cảnh quan
• Hương hoa sen lan tỏa, bay theo làn gió mát

-> Khung cảnh ngày hè tràn đầy sức sống, tưởng nhớ tinh thần thiên nhiên của Nguyễn Trãi

- Vẻ đẹp của cuộc sống con người được thể hiện qua bức tranh:

• Nguyễn Trãi sử dụng từ ngữ phong phú như ngư phủ, cầm ve, tịch dương phối hợp tinh tế với từ ngữ dân dã Việt Nam tạo ra vẻ đẹp tự nhiên, thanh nhã nhưng trang trọng
• Cảm giác của cuộc sống được thể hiện qua âm thanh: Tiếng cá tươi tắn ở chợ cá, tiếng ve râm ran dịu dàng trong mỗi buổi chiều hè
• Các từ miêu tả như “đùn đùn”, “lao xao”, “dắng dỏi”…    -> Mùa hè sôi động, náo nhiệt, tràn ngập sức sống
• Động từ như “rợp”, “đùn”, “tiễn đưa” làm cho độc giả cảm nhận được sự sống động của cảnh vật mùa hè
• Nhà thơ dùng hai từ miêu tả “lao xao” - âm thanh từ chợ cá, “dắng dỏi” - âm thanh của ve sầu, kết hợp với cấu trúc câu sáng tạo để tạo ra những âm thanh đặc trưng của quê hương.

→ Cuộc sống nhộn nhịp, ồn ào, đầy năng lượng và âm thanh.

⇒ Cả thiên nhiên lẫn con người đều phản ánh sự sôi động, tâm hồn lạc quan, yêu đời, tinh tế, nhạy cảm, yêu thiên nhiên, tha thiết với cuộc sống quê hương của nhà thơ Nguyễn Trãi.

- Nhà thơ đã cảm nhận sự tinh tế, thú vị của ngày hè qua thị giác và thính giác:

• Nhà thơ quan sát những tán lá xanh của cây bàng, màu đỏ rực của cây thạch lựu, tiếng ve kêu vang khắp không gian và hình ảnh những người dân làng chài mỗi buổi sáng thức dậy và bóng người kéo lưới vào buổi chiều.
• Ngày hè cảm nhận qua thính giác khi nhà thơ ngửi được hương sen thoảng theo làn gió

-> Tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Trãi hoà mình vào thiên nhiên, thể hiện rõ ý chí sống lạc quan, yêu đời và yêu cuộc sống.

- Tình yêu quê hương và lòng nhân ái của Nguyễn Trãi:

• “Dễ” là từ cổ có nghĩa là lẽ, theo quy luật
• “Ngu cầm” là cây đàn của vua Nghiêu và vua Thuấn. Đây là một biểu tượng phổ biến trong lịch sử Trung Hoa, kể về thời kỳ của hai vị vua nhân từ, mang lại cuộc sống ấm no, hạnh phúc cho nhân dân. Mỗi ngày, vua Nghiêu và vua Thuấn thường mang cây đàn ra hát những bài ca về sự yên bình trên xứ sở này.

-> Thể hiện ước mơ sở hữu một cây đàn để tôn vinh vẻ đẹp của thiên nhiên và niềm hạnh phúc của tác giả khi sống hòa mình với quê hương.

Câu thơ cuối cùng là một lời diễn đạt rõ ràng, mạch lạc về ước mơ được trải nghiệm cuộc sống yên bình, ấm no trên lãnh thổ quê hương.

=> Nguyễn Trãi, dù sống trong cảnh bình yên, vẫn có trách nhiệm và lòng biết ơn với đất nước và nhân dân. Ông mơ ước về một cuộc sống an lành, sung túc không chỉ dành cho quê hương mình mà còn lan tỏa khắp đất nước.

- Nghệ thuật thơ:

• Dòng thơ sâu lắng, trữ tình, với cách diễn đạt sinh động
• Thể thơ sáng tạo, kết hợp giữa thất ngôn và lục ngôn
• Ngôn ngữ thơ phong phú, đa dạng, kết hợp từ Hán Việt và từ thuần Việt tạo ra sự trang trọng và bình dị
• Sử dụng điển tích, điển cố

III. Tổng kết

- Tôn vinh tình yêu thiên nhiên của tác giả, đồng thời ca ngợi phẩm chất cao đẹp của nhà thơ, dù sống ẩn dật nhưng vẫn tận tụy với sứ mệnh dân tộc.

Dàn ý phân tích bài thơ Cảnh ngày hè

1. Khởi đầu

• Nguyễn Trãi: Một tượng đài trong văn học trung đại Việt Nam, để lại dấu ấn sâu đậm qua nhiều tác phẩm chữ Hán và chữ Nôm
• Tập thơ Quốc âm thi tập: Tác phẩm chữ Nôm xuất sắc của Nguyễn Trãi, thể hiện rõ nét con người và tâm hồn của nhà thơ.
• Bài thơ “Cảnh ngày hè”: Một trong những tác phẩm đáng chú ý của Nguyễn Trãi, được biết đến qua tập Bảo kính cảnh giới trong Quốc âm thi tập.

2. Nội dung chính

a. 6 câu đầu: Tranh vẽ thiên nhiên và cuộc sống

– Câu 1: Hoàn cảnh đặc biệt của tác giả

– Khung cảnh thiên nhiên, cảnh vật

• Bức tranh thiên nhiên đặc trưng vào mùa hè: cánh đồng xanh mướt, cây thạch lựu bốn mùa, hoa sen nở rộ
• Sử dụng từ ngữ sống động để tạo ra hình ảnh sinh động của cảnh vật: rợp rợp, bắn phun, tiếng ve vang

– Bức tranh về cuộc sống: tác giả đã sử dụng thính giác để cảm nhận cuộc sống, dùng âm thanh để tái hiện lại một cách chân thực và sinh động hình ảnh cuộc sống

• Phiêu dạt chợ cá: âm thanh thân thuộc, phản ánh sự sống động của con người
• Đàn ve hót vang: âm thanh đặc trưng của mùa hè, phản chiếu sự hồn nhiên, sôi động

=> Với sự nhạy cảm đa giác quan, cùng tình yêu sâu đậm với thiên nhiên, tác giả đã tái hiện bức tranh về thiên nhiên và cuộc sống vào mùa hè với mọi màu sắc, nét vẽ, âm thanh, tất cả đều tràn đầy sức sống.

b. 2 câu thơ còn lại: Vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ

• Nguyễn Trãi ước ao sở hữu cây đàn vua Ngu Thuấn để mong rằng 'dân giàu đủ'.
• Bằng việc lấy cây đàn của vua Ngu Thuấn làm điển cố, ông đã tự nhắc nhở bản thân và cho chúng ta thấy sự cao quý của lý tưởng: luôn khao khát ứng dụng trí tuệ vào việc thực hiện lý tưởng nhân ái, yêu nước thương dân.

3. Kết bài

Tóm tắt giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ: bằng cách sử dụng thể thơ Đường luật và hình ảnh thơ độc đáo, bài thơ đã giúp chúng ta cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh ngày hè. Đặc biệt, qua đó, chúng ta hiểu sâu sắc hơn về tâm hồn đẹp của Nguyễn Trãi - một tình yêu thiên nhiên sâu sắc, một tấm lòng dành trọn đời để lo lắng cho dân tộc và đất nước.

Lập dàn ý phân tích về Cảnh ngày hè

1. Mở đầu

- Giới thiệu về tác giả và tác phẩm:

• Nguyễn Trãi, một nhà văn, nhà thơ tài năng của dân tộc, đã để lại nhiều dấu ấn trong văn hóa văn nghệ Việt Nam.
• Bài thơ 'Cảnh ngày hè' là một bức tranh về thiên nhiên tươi đẹp và tình yêu nước thương dân sâu sắc của tác giả.

2. Nội dung chính

- Tranh vẽ về cảnh ngày hè nổi bật với hình ảnh thiên nhiên rực rỡ:

• Cây hòe vững mạnh, tán lá xanh mướt bao phủ không gian
• Màu đỏ rực của quả thạch lựu làm cho khung cảnh ngày hè thêm phần đặc sắc
• Hương thơm của hoa sen lan tỏa theo cơn gió

=> Phong cảnh ngày hè tươi tắn, tràn đầy sức sống

- Sử dụng nghệ thuật ngôn từ:

• Từ ngữ như đùn đùn, lao xao, dắng dỏi...-> Mô tả cảnh ngày hè sôi động, náo nhiệt, và hào hứng
• Động từ như rợp, đùn, tiễn đưa mang lại cảm giác sức sống mạnh mẽ của mùa hè

- Nhà thơ đã trải nghiệm vẻ đẹp và sự thú vị của ngày hè thông qua giác quan thị giác và thính giác:

• Nhà thơ ngắm nhìn tán lá xanh của cây hòe, màu đỏ rực của cây thạch lựu, và tiếng ve vang vọng lan tỏa khắp không gian cùng với hình ảnh người dân làng chài mỗi buổi sáng đầu ngày và bóng người kéo lưới vào buổi chiều tà.
• Ngày hè cảm nhận qua giác quan thính giác khi nhà thơ hít thấy hương sen thoang thoảng theo làn gió

=> Tâm hồn của nhà thơ Nguyễn Trãi hòa mình vào thiên nhiên, thể hiện tác giả là người yêu đời, yêu cuộc sống.

- Tình yêu nước thương dân của Nguyễn Trãi:

• Thái độ tự do tự tại của nhà thơ khi ẩn dật không muốn dính líu vào chuyện quan trường.
• Trong lòng ông luôn lo lắng cho dân, quan tâm đến dân và quốc gia, mong ước rằng nhân dân được sống trong hòa bình, đầy đủ điều kiện sống.
• Ngợi khen các vị vua trước đây đã mang lại cuộc sống hạnh phúc, sung túc cho dân chúng.

3. Kết bài

Đặt nặng lại tình yêu của tác giả dành cho tự nhiên, đồng thời tôn vinh phẩm chất cao quý của các nhà văn, dù họ lựa chọn sống ẩn mình nhưng vẫn tận tâm với sự nghiệp cộng đồng của đất nước.